Η αύξηση της ανεργίας βουλιάζει το ασφαλιστικό σύστημα

Η αύξηση της ανεργίας βουλιάζει το ασφαλιστικό σύστημα

Η σχέση ασφαλισμένων προς συνταξιούχους, που δείχνει την οικονομική υγεία του συστήματος, βρίσκεται στο χειρότερο σημείο των τελευταίων 30 ετών

Το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας σε συνδυασμό με την επερχόμενη αύξηση της ανεργίας επιδεινώνουν δραματικά την ήδη οξυμένη κατάσταση του ασφαλιστικού συστήματος. Η οικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων παραμένει στο «κόκκινο», ενώ επτά από τα δεκατρία νέα Ταμεία αντιμετωπίζουν μεγάλα ή μικρότερα προβλήματα, παρά την αμφιλεγόμενη ασφαλιστική μεταρρύθμιση.

Η σχέση ασφαλισμένων προς συνταξιούχους που δείχνει την οικονομική υγεία του συστήματος βρίσκεται στο χειρότερο σημείο των τελευταίων τριάντα ετών, καθώς στους 100 συνταξιούχους αναλογούν 173 ασφαλισμένοι. Ταυτοχρόνως, τα αυξημένα ελλείμματα και η διόγκωση των δαπανών καταταλαιπωρούν το ασφαλιστικό σύστημα. Σε όλα αυτά αναμένεται να προστεθεί και η έκρηξη της ανεργίας λόγω της οικονομικής κρίσης, κάτι που θα μειώσει περαιτέρω τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων.

Ολες οι εκτιμήσεις συντείνουν σε επερχόμενη θεαματική αύξηση της ανεργίας, καθώς οι απολύσεις αναμένεται να αυξηθούν, ενώ η δημιουργία θέσεων εργασίας θα περιοριστεί αισθητά. Ηδη η ΓΣΕΕ έδωσε στη δημοσιότητα τις προηγούμενες ημέρες τον κατάλογο με τις έξι επιχειρήσεις οι οποίες προετοιμάζουν απολύσεις ή διαθεσιμότητα εργαζομένων.

Οι συνέπειες της κρίσης αναμένεται να πλήξουν με έντονα χαρακτηριστικά και τη χώρα μας. Το Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ εκτιμά ότι θα χαθούν 50.000 ως 100.000 θέσεις εργασίας εντός του επομένου έτους. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου η οποία προβλέπει σημαντική υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης στη χώρα μας στο 2% κατά το έτος 2009 και ως εκ τούτου αύξηση της ανεργίας στο 7,7% το τρέχον έτος και στο 8,3% το 2009.

Τα Ταμεία

Η εξέλιξη αυτή εκτός από το τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα το οποίο θα δημιουργήσει, θα επιδεινώσει περαιτέρω και την οικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων. Ηδη ο κοινωνικός προϋπολογισμός που έδωσε στη δημοσιότητα τις προηγούμενες ημέρες το υπουργείο Απασχόλησης καταγράφει την παρατεταμένη οικονομική κρίση του συστήματος.

Την ίδια ώρα το ΠαΣοΚ εκτιμά ότι η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη και κατηγορεί την κυβέρνηση ότι δίδει «ξεπερασμένα στοιχεία» και ότι καταβάλλει προσπάθεια συγκάλυψης της πραγματικής οικονομικής κατάστασης των Ταμείων με την «αλλοίωση της πραγματικής τους εικόνας». Πάντως σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία η συντριπτική πλειονότητα των Ταμείων θα αδυνατούσε να καταβάλει τις συντάξεις εάν δεν υπήρχε η κρατική χρηματοδότηση ή η είσπραξη κοινωνικών πόρων. Παρά ταύτα η κυβέρνηση συνεχίζει να μην υλοποιεί τη θεσμική της υποχρέωση για τη χορήγηση των ποσών που προβλέπει η νομοθεσία ως κρατική συμμετοχή στο ασφαλιστικό σύστημα και υποχρηματοδοτεί τα ασφαλιστικά ταμεία.

Ενδεικτικό του οξυμένου ασφαλιστικού προβλήματος είναι το γεγονός ότι τα Ταμεία που βρίσκονται στο «κόκκινο» ασφαλίζουν το 92% των ασφαλισμένων - πρόκειται δηλαδή για τους μεγάλους ασφαλιστικούς οργανισμούς της χώρας. Τα Ταμεία που αντιμετωπίζουν οξύτερο πρόβλημα είναι το ΙΚΑ, ο ΟΑΕΕ, ο ΟΓΑ (κλάδος Υγείας) το ΤΑΕΤΕΚΟ (επικουρικό τραπεζών και ΔΕΚΟ), ΕΤΕΑΜ (επικουρικό ΙΚΑ), το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων και ΕΤΑΤ. Το συνολικό έλλειμμα αυτών των Ταμείων διπλασιάστηκε φέτος και έφτασε τα 3,4 δισ. ευρώ από 1,6 που ήταν πέρυσι.

Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση δεν αυξάνει ουσιαστικά - ως ποσοστό του ΑΕΠ - τις δαπάνες υπέρ της κοινωνικής πρoστασίας από το 2004 και εντεύθεν. Συγκεκριμένα το 2004 ήταν στο 20% του ΑΕΠ. Το 2005 μειώθηκαν στο 19,99% του εθνικού προϊόντος, ακολούθως αυξήθηκαν στο 20,25% το 2006, στο 20,7% το 2007 και στο 21,13% το 2008. Σε απόλυτα ποσά οι συνολικές δαπάνες κοινωνικής προστασίας ανέρχονται για το έτος 2006 σε 43.325.494.000 ευρώ, και εμφανίζουν αύξηση σε 47.397.014.000 το 2007 και σε 51.843.732.000 το 2008.

Το οξυμένο δημογραφικό πρόβλημα αποτελεί μια νόμιμη βόμβα στα θεμέλια του ασφαλιστικού συστήματος, γεγονός το οποίο καταγράφουν κάθε έτος τα στοιχεία του προϋπολογισμού. Ο αριθμός των συνταξιούχων αυξάνεται συνεχώς, ενώ ταυτοχρόνως μειώνονται οι ασφαλισμένοι. Το στοιχείο αυτό απαντάται και στην επικουρική ασφάλιση όπου η σχέση αυτή βρίσκεται πλέον σταθερά κάτω από τον έναν συνταξιούχο προς τρεις ασφαλισμένους.

Αναλυτικά, στα ταμεία κύριας ασφάλισης η σχέση παρέμενε σχεδόν στα ίδια απαράδεκτα επίπεδα. Δηλαδή στο 1:1,73 αντί του 1:1,72 πέρυσι, ενώ στην επικουρική ασφάλιση η σχέση διαμορφώθηκε στο 1:2,70 από 1:2,77 το 2007. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο - διεθνώς αποδεκτός - δείκτης οικονομικής υγείας του συστήματος είναι ένας συνταξιούχος προς τέσσερις ασφαλισμένους.

Εξάλλου αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι από τα 13 νέα ταμεία κύριας ασφάλισης τα 7 αντιμετωπίζουν προβλήματα, καθώς η σχέση συνταξιούχων προς ασφαλισμένους επιδεινώνεται συνεχώς. Ιδιαιτέρως δυσάρεστα είναι τα στοιχεία για τα ταμεία των τραπεζών και των ΔΕΚΟ τα οποία ενοποιήθηκαν με το ΙΚΑ, στον ΟΓΑ και στο ταμείο αυτοκινητιστών. Στα έξι ειδικά Ταμεία - των ΗΣΑΠ, της Εθνικής, της Τράπεζας της Ελλάδος, της ΕΤΒΑ, του ΟΤΕ και της ΔΕΗ - οι συνταξιούχοι ξεπέρασαν τους εργαζομένους.

Σε καλύτερη κατάσταση είναι τα ταμεία των αυτοαπασχολουμένων (π.χ. ΤΣΜΕΔΕ), των ναυτικών πρακτόρων και των εργαζόμενων στον Τύπο. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Ταμείο Ασφαλίσεως Ιδιοκτητών, Συντακτών και Υπαλλήλων Τύπου η αναλογία διαμορφώνεται στο 1 προς 8,76.

Η κυρία Φάνη Πάλλη-Πετραλιά δήλωσε ότι ο τελευταίος προϋπολογισμός πριν από την ασφαλιστική μεταρρύθμιση, παρά τις δυσχερείς δημοσιονομικές συνθήκες, παρουσιάζει αύξηση των μεγεθών του. Ειδικότερα, η κρατική επιχορήγηση για την κοινωνική ασφάλιση θα ανέλθει το 2008 στο ποσό των 14,19 δισ. ευρώ έναντι 10,47 δισ. ευρώ του προηγούμενου έτους, δηλαδή σημειώνει αύξηση κατά 3,72 δισ. ευρώ, ήτοι αύξηση 35,44%.

Ωστόσο απέφυγε να εξηγήσει γιατί και πάλι το κράτος εμφανίζεται ασυνεπές στις υποχρεώσεις του απέναντι στα ασφαλιστικά ταμεία σε σχέση με τη χορήγηση της θεσμοθετημένης τριμερούς χρηματοδότησης, αλλά και για το 1% του ΑΕΠ ειδικώς για το ΙΚΑ. Προς το παρόν ούτε οι υπάρχοντες θεσμοθετημένοι πόροι δεν δίδονται στο ίδρυμα. Από τα 4,5 δισ. ευρώ που προβλέπει ο νόμος έχουν διατεθεί μόνον τα 2,7 δισ. ευρώ.

Επιπλέον το ΙΚΑ απειλείται με κατάρρευση εάν δεν λάβει επιπλέον επιχορήγηση για την ενσωμάτωση σε αυτό πολλών μικρότερων Ταμείων που έχουν υψηλά ελλείμματα. Για αυτό απαιτείται επιπλέον επιχορήγηση.

Υψηλά ελλείμματα παρουσιάζουν τα μεγάλα ασφαλιστικά ταμεία, όπως το ΙΚΑ (κλάδος ασθενείας), ο ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ - ΤΣΑ - Εμπόρων), το ΤΑΠ - ΟΤΕ και ο ΟΓΑ, ενώ ραγδαία επιδείνωση εμφανίζουν τα οικονομικά στοιχεία των Ταμείων των τραπεζών. Ενδεικτικό της βαθιάς κρίσης είναι το γεγονός ότι τα μεγαλύτερα ταμεία παραμένουν ελλειμματικά ακόμη και μετά τη χορήγηση της κρατικής χρηματοδότησης, εμφανίζοντας περαιτέρω επιδείνωση από πέρυσι. Ο κλάδος Υγείας του ΙΚΑ εμφανίζει έλλειμμα 1.135,8 εκατ. ευρώ και ο ΟΑΕΕ 190 εκατ. ευρώ. Ιδιαίτερης αναφοράς χρήζει ο ΟΓΑ (κύρια ασφάλιση και Υγεία) που φέτος εμφανίζει έλλειμμα 450 εκατ. ευρώ. Το σύνολο των εσόδων σε όλα τα Ταμεία κατά το 2008 ανέρχεται σε 55,4 δισ. ευρώ, έναντι 49,3 δισ. του 2007, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 12,37% με αποτέλεσμα τη δημιουργία πλεονάσματος που ανέρχεται σε 3,6 δισ. ευρώ. Το σύνολο όλων των εξόδων φθάνει είναι 51.843.732 χιλιάδες ευρώ.

Η περιουσία

Παρωχημένα είναι τα στοιχεία που έδωσε χθες στη δημοσιότητα το υπουργείο Απασχόλησης για την κινητή και ακίνητη περιουσία των Ταμείων, καθώς αφορούν το 2006. Τα στοιχεία αυτά είναι ήδη ξεπερασμένα, ιδιαίτερα μετά τις δραματικές επιπτώσεις της πρόσφατης οικονομικής κρίσης στα χαρτοφυλάκια των ασφαλιστικών φορέων.

Αρκεί να αναφερθεί ότι με βάση τα στοιχεία του υπουργείου Απασχόλησης η κινητή και ακίνητη περιουσία των ασφαλιστικών φορέων ανερχόταν το 2006 στα 29,2 δισ. ευρώ. Ωστόσο με βάση τις εκτιμήσεις των ειδικών στην κοινωνική ασφάλιση αυτή τη στιγμή η περιουσία έχει πέσει στα 23 δισ. ευρώ (4,5 δισ. είναι οι απώλειες από την πορεία των μετοχών και των ομολόγων και 1,5 δισ. χρησιμοποιήθηκε για τρέχουσες ανάγκες).

Ενδεικτικό της προσπάθειας απόκρυψης της πραγματικότητας είναι το στοιχείο του προϋπολογισμού που παρουσιάζει τα δομημένα ομόλογα με την τιμή κτήσης τους και όχι με την τωρινή τους αξία, η οποία υπολογίζεται ότι σήμερα είναι ως και 45% χαμηλότερη.

Πηγή Το βήμα