Το προσχέδιο κρατικού προυπολογισμού για το 2016

Προς τα μέλη της Διαρκούς Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής

Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές

Καταθέτουμε προς συζήτηση στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής το Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2016 που αποτυπώνει τις κυβερνητικές προτεραιότητες για κοινωνική δικαιοσύνη και δημοσιονομική υπευθυνότητα.

Η κυβέρνηση δεν έχει την πολυτέλεια να καταθέτει προϋπολογισμό σε συνθήκες οικονομικής ευημερίας. Αντίθετα, οφείλει να λάβει υπόψη τις δύσκολες οικονομικές
συνθήκες και να τηρήσει τις πολιτικές της δεσμεύσεις.

Από την άλλη καλείται να επιδιώξει την αναδιανομή των δημόσιων πόρων προς την προστασία των οικονομικά αδύνατων που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση. Ο συνδυασμός αυτών των δύο προτεραιοτήτων αποτελεί μια σημαντική πρόκληση και απαιτεί μεγάλη προσπάθεια που θα συνεχιστεί, με τη συνεισφορά σας, μέχρι την κατάθεση του τελικού σχεδίου. Στο Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού του έτους 2016 προβλέπεται πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ (ορισμός προγράμματος) σε επίπεδο Γενικής Κυβέρνησης.

Οι μειωμένοι δημοσιονομικοί στόχοι τόσο για το 2016 όσο και για τα επόμενα έτη αποτυπώνουν την επιτυχία της κυβέρνησης στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές να εξασφαλίσει σημαντικό δημοσιονομικό χώρο.

Στο Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού έγινε προσπάθεια για βέλτιστη αξιοποίηση αυτού του χώρου, εξαντλώντας όλα τα δημοσιονομικά περιθώρια για την στήριξη της κοινωνικής πολιτικής, που είχε συρρικνωθεί δραματικά τα προηγούμενα χρόνια, χωρίς να υπονομεύεται η λειτουργία του κράτους.

Αναγνωρίζουμε ωστόσο πως ο υπάρχον δημοσιονομικός χώρος δεν επαρκεί για την πλήρη ανακούφιση των πιο ευάλωτων νοικοκυριών. Σε πολλές περιπτώσεις χρειάστηκε να εξοικονομηθούν δαπάνες από άλλες χρήσεις, παρότι είχαν ήδη περικοπεί σημαντικά, προκειμένου να στηριχθούν κοινωνικές υπηρεσίες όπως η υγεία και το ασφαλιστικό σύστημα.

Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές

Ο Κρατικός Προϋπολογισμός έχει, εξ ορισμού, βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Μεσοπρόθεσμα, αυτό που χρειάζεται είναι η σταδιακή αποκατάσταση της σταθερότητας και η επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης. Στο επόμενο διάστημα η ελληνική οικονομία θα εισέλθει σε μια διαδικασία σημαντικών μεταρρυθμίσεων με μια σειρά δημοσιονομικών παρεμβάσεων και διαρθρωτικών αλλαγών. Η διαδικασία προσαρμογής δεν θα είναι εύκολη αλλά θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια σύγχρονη ελληνική οικονομία απαλλαγμένη από τις παθογένειες του παρελθόντος που κληρονομήσαμε.

Η κυβέρνηση σκοπεύει να προχωρήσει σε όλες εκείνες τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις που θα αποκαταστήσουν την κοινωνική δικαιοσύνη και θα επιτρέψουν στην ελληνική οικονομία να σταθεί στα πόδια της κινητοποιώντας τις παραγωγικές της δυνατότητες. Αυτό με τη σειρά του θα επιτρέψει στο κράτος να αντλεί περισσότερα έσοδα από μια ολοένα και μεγαλύτερη φορολογική βάση, ανακατανέμοντας παράλληλα τα φορολογικά βάρη.

Αθήνα, Οκτώβριος 2015

Ευκλείδης Τσακαλώτος

Υπουργός Οικονομικών

Γιώργος Χουλιαράκης

Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών


ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ

ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2016

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Άμεσοι φόροι

Από την άμεση φορολογία, εκτιμάται ότι θα εισπραχθούν 19.103 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 12,7% έναντι του στόχου του Προϋπολογισμού του 2015. Η μείωση αυτή σε ταμειακή βάση, οφείλεται, κυρίως, στην επιδείνωση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος, σε σχέση με τις προβλέψεις που είχαν περιληφθεί στον Προϋπολογισμό.

Σημαντικός παράγοντας που οδήγησε στην ανωτέρω απόκλιση, θεωρείται μεταξύ άλλων, και η παράταση που δόθηκε για την καταβολή του ΕΝΦΙΑ έως και το Φεβρουάριο του 2016.

Έμμεσοι φόροι

Από τους έμμεσους φόρους, αναμένεται να εισπραχθούν 24.059 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 4,4%, έναντι του στόχου του Προϋπολογισμού 2015.

Μη φορολογικά έσοδα

Τα μη φορολογικά έσοδα εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 3.412 εκατ. ευρώ, εμφανίζοντας αύξηση κατά 11,5% έναντι του στόχου του Προϋπολογισμού 2015. Η αύξηση αυτή προέρχεται, κυρίως, από την επιστροφή ποσού 150 εκατ. ευρώ περίπου, που είχε δοθεί μέχρι την 31/12/2014, από τον Τακτικό Προϋπολογισμό, σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης για την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών τους και είχε μείνει αδιάθετο.

Μη τακτικά έσοδα

Τα μη τακτικά έσοδα (έσοδα προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης, έσοδα από καταργηθέντες ειδικούς λογαριασμούς και έσοδα από ΝΑΤΟ) εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στο ποσό των 1.472 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης του 76,9% έναντι του στόχου του Προϋπολογισμού. Η σημαντική αυτή αύξηση οφείλεται κυρίως, στα έσοδα του προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης (ν.3723/2008) και ειδικότερα στις προμήθειες που καταβάλλουν τα πιστωτικά ιδρύματα, λόγω της παροχής εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου, προκειμένου να
λάβουν χρηματοδότηση από την ΕΚΤ, μέσω της παροχής έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα (Emergency Liquidity Assistance - ELA), καθώς και στην επιστροφή ποσού 556 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας στο Δημόσιο που αφορά την απόδοση 10% επί του κεφαλαίου των προνομιούχων μετοχών των πιστωτικών ιδρυμάτων που έχει στην κατοχή του το Ελληνικό Δημόσιο.

Μεταφορά απoδόσεων από τη διακράτηση ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στα χαρτοφυλάκια Κεντρικών Τραπεζών του Ευρωσυστήματος (ANFA)

Από τη μεταφορά αποδόσεων από τη διακράτηση ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στα χαρτοφυλάκια των Κεντρικών Τραπεζών του Ευρωσυστήματος (ANFAs), καθώς και από το Πρόγραμμα Αγοράς Ομολόγων (SMPs), της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), αναμένεται να εισπραχθούν, σε ταμειακή βάση, ποσά ύψους 3.882 εκατ. ευρώ συνολικά, ενώ σε δημοσιονομική βάση, θα περιληφθεί μόνο ποσό ύψους 2.086 εκατ. ευρώ.

Σημειώνεται ότι τα έσοδα αυτά κατατίθενται απευθείας στον ειδικό λογαριασμό εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους (Segregated Account) και δεν υπολογίζονται στο αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης, σύμφωνα με τους όρους της Σύμβασης Οικονομικής Συμφωνίας.


ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ

ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2016

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων

Οι ταμειακές επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων αναμένεται να διαμορφωθούν στα 3.370 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 17,1% έναντι του  Προϋπολογισμού του 2015. Η αύξηση αυτή προέρχεται κυρίως από την είσπραξη φόρων με ταυτότητα οφειλής, καθόσον ορισμένες κατηγορίες φορολογικών εσόδων καταχωρούνται προσωρινά σε μη φορολογικό κωδικό εσόδων και στη συνέχεια, μετά από έλεγχο των ΔΟΥ, καταλογίζονται στις κατηγορίες εσόδων που αντιστοιχούν, εμφανιζόμενες παράλληλα και ως επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων.

Έσοδα ΠΔΕ

Τα έσοδα του ΠΔΕ, σε ταμειακή βάση, εκτιμάται ότι θα φθάσουν στα 4.428 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 304 εκατ. ευρώ ή 6,5% σε σχέση με το στόχο του Προϋπολογισμού 2015. Ωστόσο, αν ληφθούν υπόψη και οι απαιτήσεις, τα έσοδα θα διαμορφωθούν στα 4.244 εκατ. ευρώ (σε δεδουλευμένη βάση), αυξημένα κατά 109 εκατ. ευρώ ή 2,6% έναντι του στόχου.

Δαπάνες

Οι συνολικές δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 49.290 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 15 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του Προϋπολογισμού 2015 και κατά 325 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2014.

Οι πρωτογενείς δαπάνες (προ τόκων) του Τακτικού Προϋπολογισμού εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 41.949 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 62 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του Προϋπολογισμού 2015 και κατά 30 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2014.

Ανάλυση δαπανών κατά κατηγορίες

Μισθοί και συντάξεις

Οι δαπάνες για μισθούς και συντάξεις εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε 18.813 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 47 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.

Η αύξηση, πέραν των προβλέψεων για μισθούς, αποδίδεται κυρίως:
- στις μειωμένες αποχωρήσεις υπαλλήλων λόγω συνταξιοδότησης,
- στην αυξημένη δαπάνη λόγω της βαθμολογικής ωρίμανσης των μισθοδοτούμενων με ειδικά μισθολόγια, η οποία δεν είχε προβλεφθεί μετά και την καταβολή αυξημένων αποδοχών,
- στην υψηλότερη των προβλέψεων δαπάνη καταβολής της α΄ δόσης των αναδρομικών αποδοχών ένστολων και δικαστικών λειτουργών,
- στην επιπλέον δαπάνη λόγω επαναφοράς από τη διαθεσιμότητα υπαλλήλων, η οποία εν μέρει αντισταθμίστηκε από την πρόσληψη μικρότερου αριθμού νέων υπαλλήλων.

Τέλος, μειωμένο είναι το ύψος των δαπανών για συντάξεις λόγω του μικρότερου αριθμού αποχωρήσεων.

Ασφάλιση, περίθαλψη και κοινωνική προστασία

Οι δαπάνες αυτές εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε 14.489 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 558 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του Προϋπολογισμού του 2015, λόγω ενίσχυσης των σχετικών δαπανών από το αποθεματικό, η οποία αποδίδεται κυρίως:

- στην αύξηση της δαπάνης για καταβολή του ΕΚΑΣ, λόγω ένταξης μεγαλύτερου αριθμού δικαιούχων,
- στην πρόσθετη χρηματοδότηση των νοσοκομείων, ως αντιστάθμισμα της μειωμένης χρηματοδότησής τους από τον ΕΟΠΥΥ και
- στη δαπάνη για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης.

Λειτουργικές και άλλες δαπάνες (περιλαμβάνονται και οι επιχορηγήσεις)

Οι δαπάνες αυτές εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε 5.553 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 159 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του Προϋπολογισμού, λόγω της ενίσχυσης των σχετικών δαπανών από το αποθεματικό.

Ειδικότερα, αντιμετωπίστηκαν οι δαπάνες:

- σε εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων,
- για τη διενέργεια των δύο εκλογικών αναμετρήσεων για αποζημιώσεις υπαλλήλων και προμήθεια υλικών, καθώς και του δημοψηφίσματος, συνολικού ύψους 115 εκατ. ευρώ.

Αποδιδόμενοι πόροι

Η πρόβλεψη για το ύψος των δαπανών αυτών ανέρχεται σε 2.792 εκατ. ευρώ, στα ίδια περίπου επίπεδα με το στόχο του Προϋπολογισμού.

Αποθεματικό

Στο 2015 είχαν προβλεφθεί πιστώσεις ύψους 1,0 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση έκτακτων και επειγουσών δαπανών. Από τις πιστώσεις αυτές έχουν ήδη κατανεμηθεί σε διάφορες κατηγορίες δαπανών κονδύλια ύψους 698 εκατ. ευρώ. Στα ποσά αυτά έχει σχεδιασθεί και η ενίσχυση της επιχορήγησης των νοσοκομείων, ως αντιστάθμισμα των μειωμένων μεταβιβάσεων από τον ΕΟΠΥΥ και η διάθεση ποσού ύψους 250 εκατ. ευρώ για την κάλυψη της αυξημένης δαπάνης για το ΕΚΑΣ.

Τόκοι, δαπάνες ανάληψης δανείων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ΕΜΣ) και παράλληλες δαπάνες εξυπηρέτησης δημοσίου χρέους Οι ταμειακές δαπάνες για την κάλυψη των υποχρεώσεων της κατηγορίας αυτής εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε 6 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 130 εκατ. ευρώ σε σχέση με το στόχο του προϋπολογισμού. Η αύξηση αυτή αποδίδεται στις αυξημένες δαπάνες για ανάληψη δανείων από τον ΕΜΣ σε σχέση με το στόχο του προϋπολογισμού.

Εξοπλιστικά προγράμματα

Οι ταμειακές δαπάνες για την υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 590 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 110 εκατ. ευρώ σε σχέση με το στόχο. Περαιτέρω σημειώνεται ότι οι παραλαβές εξοπλιστικού υλικού είναι μειωμένες κατά περίπου 100 εκατ. ευρώ, λόγω της προσαρμογής στις δεσμεύσεις της

Σύμβασης Οικονομικής Συμφωνίας.

Καταπτώσεις εγγυήσεων

Το συνολικό ύψος των δαπανών για καταπτώσεις εγγυήσεων προς φορείς εντός και εκτός Γενικής Κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 720 εκατ. ευρώ μειωμένο κατά 98 εκατ. ευρώ σε σχέση με το στόχο.

1.2 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ)

Οι πληρωμές του ΠΔΕ μέχρι το τέλος του 2015 εκτιμάται ότι θα ανέλθουν συνολικά στα 6.400 εκατ. ευρώ, από τα οποία 5.700 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για έργα συγχρηματοδοτούμενα από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα υπόλοιπα 700 εκατ. ευρώ για έργα που χρηματοδοτούνται αμιγώς από εθνικούς πόρους. O βασικός δημοσιονομικός στόχος στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού του ΠΔΕ για το 2015 είναι η συνολική απορρόφηση των προβλεπόμενων πόρων των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων.

Στην παρούσα κρίσιμη φάση για την ελληνική οικονομία, η υλοποίηση του ΠΔΕ έχει στόχο να ενισχύσει τη δημοσιονομική προσπάθεια και να συμβάλει ταυτόχρονα στην τόνωση της οικονομίας και στη στήριξη της κοινωνικής συνοχής.

Ειδικότερα, δίδεται έμφαση στην ταχεία ολοκλήρωση όλων των δράσεων του ΕΣΠΑ καθώς και των λοιπών συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων (Αγροτικής Ανάπτυξης, Αλιείας κ.λπ.), δεδομένου ότι τα επιχειρησιακά προγράμματα της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 έχουν εισέλθει στην τελική φάση υλοποίησής τους, καθώς και στην επίσπευση των ενεργειών για την έναρξη της υλοποίησης έργων που θα χρηματοδοτηθούν από τη νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020.

Επισημαίνεται ότι το 2015 είναι κομβικό έτος λόγω επικάλυψης δύο προγραμματικών περιόδων (της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 και της περιόδου 2014-2020). Για το λόγο αυτό καταβάλλεται ιδιαίτερη προσπάθεια προκειμένου να πραγματοποιηθεί ομαλή μετάβαση στη νέα περίοδο κατά την οποία θα ξεκινήσει η υλοποίηση των νέων έργων, με ιδιαίτερη έμφαση και προτεραιότητα στην υλοποίηση δράσεων για την ανεργία και την επιχειρηματικότητα.

Εξάλλου στην Τράπεζα της Ελλάδος συστάθηκε διακριτός λογαριασμός (designated account) αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση των δικαιούχων πράξεων των ΕΣΠΑ, ο οποίος πιστώνεται με το εκάστοτε ποσό των απολήψεων από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία για τη χρηματοδότηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων ΕΣΠΑ.