Ολες οι συναλλαγές μέσω τραπεζών

«Περάστε από τον γκισέ». Την υποχρεωτική αυτή πρόσκληση προς όλες τις επιχειρήσεις να πραγματοποιούν τις πάσης φύσεως συναλλαγές τους μέσω των τραπεζών απευθύνει η κυβέρνηση, σε μια ύστατη προσπάθεια να τιθασεύσει, επιτέλους, το φαινόμενο της φοροδιαφυγής. Το μέτρο, σύμφωνα με πληροφορίες, βρίσκεται πλέον σε ώριμη φάση εφαρμογής, ύστερα από τη διαπίστωση ότι παρά τις προσπάθειες η φοροδιαφυγή έχει λάβει το τελευταίο διάστημα τεράστιες διαστάσεις, με τα πλαστά και εικονικά τιμολόγια να έχουν κατακλύσει κάθε γωνιά της αγοράς. Με την εφαρμογή του μέτρου κάθε εμπορική συναλλαγή, πλην των λιανικών αποδείξεων, θα πραγματοποιείται με κατάθεση του ποσού σε τραπεζικό λογαριασμό ή με έκδοση επιταγής. Στη συναλλαγή θα αναγράφεται υποχρεωτικά ο ΑΦΜ των συναλλασσόμενων και τα στοιχεία θα αποστέλλονται ηλεκτρονικά στη ΓΓΠΣ για διασταύρωση.

Καρτέρι κατά της φοροδιαφυγής στήνει στις τράπεζες η κυβέρνηση, προωθώντας την υποχρεωτική πραγματοποίηση όλων των συναλλαγών των επιχειρήσεων μέσω των πιστωτικών ιδρυμάτων είτε με κατάθεση μετρητών είτε με εξόφληση επιταγών.
Το μέτρο επανέρχεται, σύμφωνα με πληροφορίες, στο προσκήνιο μετά τη διαπίστωση ότι παρά τις προσπάθειες η φοροδιαφυγή έχει λάβει το τελευταίο διάστημα τεράστιες διαστάσεις, βρίσκοντας τρόπο να ξεπερνά κάθε εμπόδιο που ορθώνουν οι φορολογικές αρχές. Το γεγονός αυτό καθιστά τη φοροδιαφυγή ως ένα από τα μεγαλύτερα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας διαχρονικά, προκαλώντας έντονο σκεπτικισμό στο οικονομικό επιτελείο, το οποίο ανήμπορο βλέπει να στερείται το Δημόσιο σημαντικούς πόρους που θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στην άσκηση κοινωνικότερης πολιτικής.

Το υποχρεωτικό «πέρασμα» έτσι όλων των εμπορικών συναλλαγών από τα γκισέ των τραπεζών προβάλλει για το οικονομικό επιτελείο ως η μοναδική λύση για το αποτελεσματικό χτύπημα ύστερα από την παταγώδη αποτυχία όσων μέτρων έχουν ληφθεί κατά καιρούς μέχρι σήμερα. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά το γεγονός ότι το μέτρο είχε συζητηθεί αρκετές φορές μέχρι σήμερα, η εφαρμογή του δεν κατέστη δυνατή λόγω της δυσκολίας που παρουσιάστηκε στη δημιουργία ειδικής βάσης δεδομένων από τις τράπεζες για την καταγραφή των συναλλαγών αλλά και της ηλεκτρονικής υποστήριξής της από το υπουργείο Οικονομικών. Τώρα όμως και με την εμπειρία τόσο της ηλεκτρονικής διασταύρωσης των δηλώσεων ΦΠΑ που γίνεται υποχρεωτικά μέσω Ιντερνετ αλλά και της πληρωμής του φόρου που γίνεται μέσω των τραπεζών, το υπουργείο είναι σε θέση να προβεί στην επέκταση του μέτρου για τις πάσης φύσεως συναλλαγές. Με τον τρόπο αυτό ευελπιστεί, άλλωστε, ότι θα καταφέρει ένα σημαντικό πλήγμα και στις εικονικές συναλλαγές που πραγματοποιούνται μέσω πλαστών τιμολογίων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το μέτρο της υποχρεωτικής χρησιμοποίησης δίγραμμων επιταγών για συναλλαγές άνω των 15.000 ευρώ δεν απέδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα για την κυβέρνηση σε ό,τι αφορά τη μείωση των πλαστών τιμολογίων, δεδομένου ότι οι επιτήδειοι εξακολούθησαν να βρίσκουν τρόπους «παράκαμψης» του μέτρου (π.χ. «σπάσιμο» των συναλλαγών σε περισσότερες και χαμηλότερης αξίας). Αντίθετα, το χαμηλό όριο «μπλόκαρε» τις συναλλαγές των μικρομεσαίων, που, εξαιτίας της έλλειψης ρευστότητας, είχαν συνηθίσει να «κινούνται» στην αγορά με μεταχρονολογημένες επιταγές.
Σύμφωνα με το μέτρο, για κάθε εμπορική συναλλαγή, πλην των λιανικών αποδείξεων, η εξόφληση κάθε υποχρέωσης θα πραγματοποιείται μέσω της κατάθεσης του ποσού στον τραπεζικό λογαριασμό ή της έκδοσης επιταγής. Μέσω τράπεζας θα εξοφλούν υποχρεωτικά και οι ελεύθεροι επαγγελματίες τους προμηθευτές τους. Ειδικότερα, σε κάθε συναλλαγή θα αναγράφεται υποχρεωτικά ο Αριθμός Φορολογικού Μητρώου των συναλλασσομένων, προκειμένου τα στοιχεία να αποστέλλονται ηλεκτρονικά στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων για διασταύρωση. Ο δε έλεγχος θα πραγματοποιείται με βάση τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στα φορολογικά έντυπα, τα οποία υποβάλλουν κατά καιρούς οι επιχειρήσεις (π.χ. δηλώσεις εισοδήματος, περιοδικές δηλώσεις ΦΠΑ, συγκεντρωτικές καταστάσεις προμηθευτών - πελατών).
Σημειώνεται ότι όταν το μέτρο ετέθη για πρώτη φορά προς διαβούλευση, έτυχε ευνοϊκής υποδοχής από τους παραγωγικούς φορείς. Πολλές, ωστόσο, οργανώσεις έσπευσαν να εκφράσουν τις επιφυλάξεις τους συνεπεία του γεγονότος ότι πολλές από τις ατομικές επιχειρήσεις τις οποίες αφορά το μέτρο, βρίσκονται διάσπαρτες σε κάθε γωνιά της ηπειρωτικής και νησιωτικής χώρας, αδυνατώντας να ενσωματώσουν στην καθημερινή λειτουργία τους τέτοιες πρακτικές.

Φοροδιαφυγή
Για εκτεταμένη φοροδιαφυγή στη χώρα μας κάνει, πάντως, λόγο και η Κομισιόν, επισημαίνοντας ότι τα έσοδα από τον ΦΠΑ ανήλθαν κατά το 2005 σε επίπεδα χαμηλότερα από τα αναμενόμενα και αυτό παρά την αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ. Απαντώντας, δε, σε σχετική ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΣΥΝ κ. Δ. Παπαδημούλη, ο αρμόδιος Επίτροπος κ. Κόβακς επεσήμανε την ανάγκη να επιστρέψει η χώρα μας στην κατάσταση της πολύ υψηλότερης φορολογικής ελαστικότητας σε σχέση με το ΑΕΠ που επικρατούσε κατά το παρελθόν. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με έκθεση του ΚΕΠΕ, ο ΦΠΑ χωρίς τα πετρελαιοειδή όχι μόνο υστέρησε κατά 12,7% το 2005, αλλά ήταν μικρότερος ακόμη και από τα έσοδα του ΦΠΑ του 2004! Θα περίμενε κανείς, υποστηρίζεται στην έκθεση, ότι δεδομένου ότι ο ΦΠΑ είναι ένας αναλογικός φόρος, ακόμη και χωρίς την αύξηση του συντελεστή του, τα έσοδα από τον εν λόγω φόρο να αυξηθούν με ρυθμό ανάλογο της ονομαστικής αύξησης του ΑΕΠ.

Εμμεσοι φόροι
Κατόπιν αυτών, το σημαντικότερο πρόβλημα έχει να κάνει με τους έμμεσους φόρους, καθώς παρά την αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ και ΕΦΚ, τα έσοδα είναι κατώτερα των προσδοκιών. Χαρακτηριστικά της δυσκολίας τιθάσευσης του φαινομένου είναι τα λόγια του κ. Αλογοσκούφη, ο οποίος κατά την περυσινή παρουσίαση του προϋπολογισμού (22/11/2005) προβληματισμένος τόνιζε: «Δυστυχώς, η φοροδιαφυγή φαίνεται να έχει αυξηθεί θεαματικά την τελευταία πενταετία. Αυτό αποδεικνύεται από την εξέλιξη των φορολογικών εσόδων, ως ποσοστού του ΑΕΠ, ιδίως δε των έμμεσων φόρων, στους οποίους δεν υπήρξαν μειώσεις φορολογικών συντελεστών. Από 15,3% του ΑΕΠ το 2000, τη χρονιά της ένταξης στην ΟΝΕ, τα έσοδα από την έμμεση φορολογία έπεσαν στο 14% του ΑΕΠ το 2003, στο 13,8% του ΑΕΠ το 2004 και στο 13% του ΑΕΠ το 2005. Μια εξέλιξη που δεν υφίσταται στα έσοδα από την άμεση φορολογία, που παραμένουν σταθερά στο 10% του ΑΕΠ. Η εξέλιξη αυτή δείχνει μία διαχρονική διεύρυνση της φοροδιαφυγής, ιδίως του ΦΠΑ και των φόρων καυσίμων». Παρά ταύτα έναν χρόνο μετά, το πρόβλημα παραμένει.
Ανάλογη διαπίστωση κάνει και η αξιωματική αντιπολίτευση με 14 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ να έχουν καταθέσει ερώτηση προς το υπουργείο Οικονομίας, στην οποία επισημαίνουν ότι τα δημόσια έσοδα καταρρέουν και η φοροδιαφυγή και το λαθρεμπόριο οργιάζουν. Μόνο τα δύο τελευταία χρόνια (2004 και 2005), αναφέρουν, χάθηκαν 6,5 δισ. ευρώ από έμμεσους φόρους, τους οποίους πλήρωσαν οι καταναλωτές, αλλά δεν αποδόθηκαν στο κράτος. Ζητούν δε από τον υπουργό Οικονομίας να αποκαλύψει ποιες είναι οι υποθέσεις που εντοπίσθηκαν το τελευταίο διάστημα.

Στα όριά της η φορολόγηση
Πέραν αυτών, ένας από τους βασικούς λόγους της μεγάλης μείωσης της αποδοτικότητας των φόρων είναι, κατά το ΚΕΠΕ, η μεγάλη φορολογική επιβάρυνση, η οποία φαίνεται ότι έχει υπερβεί τα όρια τα οποία αντέχει το αναπτυξιακό επίπεδο της χώρας, αφού έχει πλησιάσει στα επίπεδα της ΕΕ-15. Η αύξηση των φορολογικών συντελεστών, αναφέρει το ΚΕΠΕ, δεν μπορεί πλέον να χρησιμεύσει ως μέσο φορολογικής πολιτικής για αποκατάσταση της δημοσιονομικής ισορροπίας, αφού οι υψηλότεροι συντελεστές μπορούν να επιφέρουν μείωση μάλλον, παρά αύξηση των δημοσίων εσόδων. Αυτό κυρίως το φαινόμενο φαίνεται ότι εξηγεί το απρόσμενο κατ αρχήν γεγονός ότι η αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ κατά μία ποσοστιαία μονάδα οδήγησε σε μείωση και όχι σε αύξηση των εσόδων, όχι μόνο των δικών του αλλά και του φόρου εισοδήματος.
Σημαντικός, επίσης, λόγος για την αντίσταση της φοροδιαφυγής είναι η αναποτελεσματικότητα του συστήματος συλλογής των δημοσίων εσόδων και η μειωμένη φορολογική συνείδηση ατόμων και επιχειρήσεων. Για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής προτείνεται ακριβώς η εισαγωγή της ηλεκτρονικής φορολογίας, η απλοποίηση της νομοθεσίας και των φορολογικών εργασιών, η αναβάθμιση του στελεχιακού δυναμικού και η αναδιοργάνωση των φορολογικών υπηρεσιών.

Παραοικονομία και φοροδιαφυγή
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ με θέμα την «Παραοικονομία και φοροδιαφυγή στην Ελλάδα» το ύψος της παραοικονομίας ξεπερνά το 30% του επίσημου Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος! Παραοικονομούντες εμφανίζονται δύο στα τρία νοικοκυριά με την πλειοψηφία αυτών να συγκεντρώνεται στις αστικές περιοχές, με πρώτη την περιοχή της Αττικής, όπου κατοικεί το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού. Στο σύνολο του πληθυσμού της Περιφέρειας, την πρώτη θέση κατέχουν οι Κυκλάδες και ακολουθούν τα Δωδεκάνησα. Το ποσοστό των παραοικονομούντων, που απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα (παραοικονομούντες το 66,4%), είναι περίπου το ίδιο με το ποσοστό των απασχολουμένων στον δημόσιο τομέα (62,6%), ενώ ο αριθμός των παραοικονομούντων είναι μεγαλύτερος στα άτομα έως 25 ετών και εν συνεχεία στα άτομα μεταξύ 26 και 35 ετών. Το γεγονός αυτό φανερώνει το ελληνικό κοινό μυστικό ότι η παραοικονομία στη χώρα μας λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό ως συμπληρωματική πηγή εισοδήματος.

Πρωταθλητές παραβατικότητας
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας Ειδικών Ελέγχων περίπου μία στις δύο επιχειρήσεις που ελέγχθησαν το οκτάμηνο του έτους, παρουσίασαν φορολογικές παραβάσεις. Ειδικότερα, πραγματοποιήθηκαν 40.290 έλεγχοι και εντοπίστηκαν 17.768 επιχειρήσεις με φορολογικές παραβάσεις (ποσοστό 44%).
Τα υψηλότερα ποσοστά παραβατικότητας παρατηρούνται στον κλάδο των ξενοδοχείων - εστιατορίων (ο ένας στους δύο φοροδιαφεύγει), στο λιανικό και χονδρικό εμπόριο, σε δραστηριότητες συναφείς με τις μεταφορές και τα ταξιδιωτικά πρακτορεία, στις εταιρείες παροχής υπηρεσιών αλλά και στην υγεία και κοινωνική μέριμνα.

Πηγή Κέρδος