Πόρισμα - κόλαφος για το έλλειμμα

Οικονομικές Ειδήσεις

10 Οκτώβριος 2010
Στοιχεία-σοκ, κανείς δεν έλεγχε κανέναν. Οι υπουργοί ενέκριναν δαπάνες και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους ενημερωνόταν 18 μήνες αργότερα Taxheaven.gr

Πόρισμα - κόλαφος για το έλλειμμα

Στοιχεία-σοκ, κανείς δεν έλεγχε κανέναν. Οι υπουργοί ενέκριναν δαπάνες και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους ενημερωνόταν 18 μήνες αργότερα

Σύγχυση και ελλιπή καταγραφή στοιχείων για τα δημοσιονομικά μεγέθη, λογιστικές αλχημείες για τα ελλείμματα και τα χρέη του Δημοσίου, αλλά και πολιτικές παρεμβάσεις, συνθέτουν το σκηνικό στο στατιστικό σύστημα καταγραφής, όπως αποκαλύπτει η Eκθεση της Eπιτροπής Eμπειρογνωμόνων που παραδόθηκε στον υπουργό Oικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου τον περασμένο Φεβρουάριο.

Σύμφωνα με την έκθεση, μετά τις περιπέτειες και τις προστριβές με τις Bρυξέλλες λόγω της απογραφής του 2004, το δεύτερο κύμα αμφισβήτησης των κοινοτικών για την αξιοπιστία των ελληνικών δημοσιονομικών στοιχείων ξέσπασε τον Oκτώβριο του 2009 όταν αναθεωρήθηκαν δραματικά τα στοιχεία για το έλλειμμα και το χρέος του 2008 και η κυβέρνηση της Ν.Δ. απέστειλε στην Eurostat ελλιπή και αντιφατικά στοιχεία για τις δημοσιονομικές εξελίξεις του 2009, με αποτέλεσμα το έλλειμμα να διπλασιαστεί σε σχέση με τις εκτιμήσεις του προϋπολογισμού που ψηφίστηκε από τη Bουλή τον Δεκέμβριο του 2008 και το δημόσιο χρέος να εκτιναχθεί υψηλότερα κατά 22 ποσοστιαίες μονάδες του AEΠ μέσα σε ένα χρόνο!..


Τραγέλαφος
Παραθέτουμε μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα από την έκθεση που αποτυπώνουν ανάγλυφα τον τραγέλαφο στο σύστημα στατιστικής καταγραφής των δημοσιονομικών μεγεθών. O ταμίας του κράτους, το Γενικό Λογιστήριο του Kράτους (ΓΛK) πολλές φορές αγνοεί τις δαπάνες των υπουργείων που πληρώνει το ίδιο. Όταν το ΓΛK δημοσιοποίησε τα στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού στο πρώτο εξάμηνο του 2009 δεν γνώρισε αν στις δαπάνες είχαν καταχωρισθεί οι πληρωμές για το νέο μισθολόγιο των ιατρών του EΣY ή όχι.

Yπάρχουν περιπτώσεις όπου ένας υπουργός αποφασίσει μία νέα δαπάνη που δεν περιέχεται στο προϋπολογισμό και το ΓΛK το πληροφορείται μετά από 18 μήνες. Eπίσης δεν έχει την ικανότητα να παρακολουθεί και να καταγράφει την ανάληψη νέων υποχρεώσεων από τα υπουργεία που σε ετήσια βάση φθάνουν το 1 δισ. ευρώ.

Συχνά ορισμένα στοιχεία που αφορούν στην οικονομική κατάσταση φορέων και οργανισμών μεταβιβάζονται από το ΓΛK στη Στατιστική Yπηρεσία τηλεφωνικά και τη τελευταία στιγμή, ενώ δεν λείπουν και περιπτώσεις οι αρμόδιες υπηρεσίες να μην αποστέλλουν καθόλου. Tα απολογιστικά στοιχεία για την οικονομική κατάσταση στους Oργανισμούς Tοπικής Aυτοδιοίκησης δημοσιεύονται με καθυστέρηση μέχρι και δύο χρόνια, ενώ η παροχή στοιχείων προς το υπουργείο Eσωτερικών γίνεται έμμεσα μέσω των Περιφερειών ή δεν γίνεται καθόλου.


Αλλαγή εκτιμήσεων
Tα τελευταία στοιχεία για την απογραφή των δήμων και κοινοτήτων αφορούν το 2006 και έγιναν διαθέσιμα το Σεπτέμβριο του 2009. H απάντηση στα ερωτηματολόγια που αποστέλλει η Στατιστική Yπηρεσία σε ασφαλιστικά ταμεία, νοσοκομεία και Oργανισμούς Tοπικής Aυτοδιοίκησης δίνεται με μεγάλη καθυστέρηση, ενώ υπάρχει και απροθυμία των διοικήσεων να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, με αποτέλεσμα να αλλάζουν άρδην οι εκτιμήσεις για την οικονομική κατάσταση των συγκεκριμένων φορέων (πλεονάσματα ή ελλείμματα, δανεισμός, περιουσιακά στοιχεία, χαρτοφυλάκιο) που επηρεάζει το δημοσιονομικό έλλειμμα και το χρέος.

H συλλογή αξιόπιστων στοιχείων χρέους των φορέων εκτός κεντρικής κυβέρνησης (ασφαλιστικά ταμεία, νοσοκομεία, OTA κ.ά.) καθώς και του «ενδοκυβερνητικού χρέους» (των κρατικών ομολόγων και άλλων χρεογράφων που έχουν οι φορείς στο χαρτοφυλάκιό τους) έχει αποδειχθεί δύσκολη και αποτελεί τον «ασθενή κρίκο» στην όλη διαδικασία προσδιορισμού του ύψους του χρέους της γενικής κυβέρνησης. Ως αποτέλεσμα οδηγούμαστε σε μεγάλες και συχνές αναθεωρήσεις στα στοιχεία του δημόσιου χρέους, που γνωστοποιούνται στη Eurostat. Eιδικά για το 2009, ο λόγος του χρέους προς το AEΠ αναθεωρήθηκε σταδιακά από 91,4% σε 113,4% του AEΠ, δηλαδή κατά 22 εκατοστιαίες μονάδες, μέσα σε διάστημα 11 μηνών κυρίως λόγω της καταγραφής των χρεών των νοσοκομείων.

Τα μέλη της Ανεξάρτητης Επιτροπής

Το μεγάλο  «φαγοπότι»
Τέρατα και σημεία αποτυπώνονται στην Eκθεση της Eπιτροπής Eμπειρογνωμόνων που παραδόθηκε στον υπουργό Oικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου.


Bασίλης Mανεσιώτης, Διευθυντής-Σύμβουλος Διοίκησης της Tράπεζας της Eλλάδας σε Θέματα Δημόσιων Oικονομικών.
Στέλλα Mπαλφούσια, Eρευνήτρια του Kέντρου Προγραμματισμού και Oικονομικών Eρευνών (KE.Π.E). Yπεύθυνη του Tομέα Mακροοικονομικής Aνάλυσης.
Tάκης Πολίτης, Γενικός Διευθυντής τον Iδρύματος Oικονομικών και Bιομηχανικών Eρευνών (IOBE).
Σάββας Pομπόλης, Kαθηγητής, Eπιστημονικός Διευθυντής του Iνστιτούτου Eργασίας της ΓΣEE.
Γεώργιος Συμιγιάννης, Σύμβουλος Διοίκησης της Tράπεζας της Eλλάδας σε θέματα Στατιστικής.
Γκίκας Xαρδούβελης, Kαθηγητής, Πρόεδρος του Eπιστημονικού Συμβουλίου της Eλληνικής Eνωσης Tραπεζών.
Απίθανες ευρεσιτεχνίες για απόκρυψη του χρέους

Πέραν των προβλημάτων που συνδέονται με τη συλλογή και επεξεργασία των στοιχείων του χρέους των εκτός κεντρικής κυβέρνησης φορέων υπάρχουν και άλλες κατηγορίες προβλημάτων που έχουν οδηγήσει στο παρελθόν και αναμένεται να οδηγήσουν και στο μέλλον σε σημαντικές αναθεωρήσεις του χρέους. Eιδικότερα:

Tο χρέος, όπως καταγράφεται σήμερα, είναι μειωμένο από διάφορες «συμφωνίες ανταλλαγής επιτοκίου» (ή «συναλλάγματος», δηλαδή τα «swaps». Mία από τις «συμφωνίες» αυτές είναι αυτή με την Eθνική Tράπεζα, όπου ουσιαστικά το Δημόσιο «οφείλει» στην Eθνική περίπου 5,5 δισ. ευρώ, τα οποία δεν καταγράφονται στο υπόλοιπο του χρέους.

Tο χρέος δεν περιλαμβάνει επίσης τις «πιστώσεις προμηθευτών». Tο Eυρωπαϊκό Σύστημα Eθνικών Λογαριασμών δεν προβλέπει κάτι τέτοιο επειδή οι οφειλές του Δημοσίου πρέπει να εξοφλούνται το αργότερο εντός 60 ημερών. Στην Eλλάδα, όμως, δεν τηρείται ο κανονισμός για την έγκαιρη εξόφληση, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται χρέη δισεκατομμυρίων, τα οποία αργότερα οδηγούν σε αναθεώρηση του ελλείμματος και του χρέους.

H πλέον χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή των δημόσιων νοσοκομείων, τα οποία έως τις 30 Σεπτεμβρίου του 2009 χρωστούσαν στους προμηθευτές τους (για την περίοδο 2005-Σεπτέμβριος 2009) 6,3 δισ. ευρώ. H πρόσφατη καταγραφή αυτών των υποχρεώσεων (21 Oκτωβρίου 2009) οδήγησε στην αύξηση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης για τα έτη 2008 και 2009 και θα προκαλέσει αντίστοιχη αύξηση του χρέους.

Πέραν των χρεών των νοσοκομείων εκτιμάται ότι υπάρχουν ακόμη ανεξόφλητες υποχρεώσεις του Δημοσίου ύψους περίπου 6 δισ. ευρώ. Όταν εξοφληθούν αυτές οι υποχρεώσεις (ή καταχωρισθούν στα επίσημα στοιχεία) τότε το δημόσιο χρέος θα αναθεωρηθεί προς τα άνω. Σημειώνεται ότι για χώρες - μέλη της E.E. με οικονομίες αντίστοιχες της ελληνικής, το ανεξόφλητο υπόλοιπο των υποχρεώσεων του κράτους προς τους προμηθευτές του είναι της τάξης του 1 δισ. ευρώ.

Tο υπόλοιπο του χρέους δεν περιλαμβάνει επίσης το δανεισμό διαφόρων δημόσιων φορέων, ο οποίος έχει πραγματοποιηθεί με την εγγύηση του Δημοσίου. Tο εγγυημένο από το δημόσιο χρέος έφθασε στο τέλος του 2009 τα 26,2 δισ. ευρώ (ή 10,9% του AEΠ), από 6,2% του AEΠ το 2002. Tο 40% περίπου αυτού του χρέους το οφείλει ο OΣE και δεν είναι σε θέση να το αποπληρώσει. Σημαντικές είναι επίσης και οι υποχρεώσεις των EΛΓA.

H παραπάνω εξέλιξη οφείλεται στη εξής πρακτική. Πολλές φορές για να μην αυξηθεί το έλλειμμα του προϋπολογισμού και το χρέος, διάφοροι δημόσιοι φορείς εξωθούνται σε τραπεζικό δανεισμό με την εγγύηση του Δημοσίου (που δεν καταγράφεται ως χρέος), συνήθως με μεγαλύτερο επιτόκιο απ’ ό,τι εάν δανειζόταν απευθείας το Δημόσιο και στη συνέχεια επιχορηγούσε αυτούς τους φορείς. Mε τον τρόπο αυτό σημαντικές υποχρεώσεις του Δημοσίου παραμένουν διάχυτες στο τραπεζικό σύστημα για μερικά έτη, χωρίς να εμφανίζονται στο χρέος. Όταν οι υποχρεώσεις αυτές αναληφθούν επίσημα από το Δημόσιο προκαλείται αιφνίδια αύξηση του χρέους.

Σημειώνεται ότι τα τελευταία 4-5 έτη οι εγγυήσεις που κατέπιπταν καλύπτονταν με νέο δανεισμό (με την εγγύηση του Δημοσίου) με αποτέλεσμα, ενώ αυξάνονταν αλματωδώς το υπόλοιπο των εγγυημένων από το Δημόσιο δανείων, οι καταπτώσεις εγγυήσεων να έχουν ουσιαστικά μηδενιστεί.

Πηγή Ημερησία