«Οι Συλλογικές Συμβάσεις, η συρροή και ποία η εφαρμοστέα»

Επισημάνσεις

14 Σεπτέμβριος 2018

Σχόλιο της Συντακτικής Ομάδος του Δελτίου Εργατικής Νομοθεσίας Taxheaven.gr

Α. Τα νομοθετημένα κατώτατα όρια του Ν. 4093/2012 αποτελούν το ελάχιστο όριο προστασίας έναντι οιασδήποτε άλλης πηγής ρυθμιζούσης τις αποδοχές των μισθωτών (της ΕΓΣΣΕ όταν περιέχη μισθολογικούς όρους – δεν περιέχει από το 2014, των ΣΣΕ, ΔΑ, του Κανονισμού, της ατομικής σύμβασης).

Β. Οι Συλλογικές Συμβάσεις διακρίνονται σε Εθνικές Γενικές ΣΣΕ, ομοιοεπαγγελματικές, κλαδικές και επιχειρησιακές.

● Η Εθνική Γενική ΣΣΕ αφορά και δεσμεύει όλους τους εργαζομένους και εργοδότες της Χώρας μόνον ως προς τους μη μισθολογικούς όρους. Ως προς τους μισθολογικούς όρους, δεσμεύει μόνον τους μισθωτούς που απασχολούνται σε εργοδότες-μέλη των Οργανώσεων που την συνήψαν (και εφ’ όσον οι μισθολογικοί όροι αυτοί είναι ευνοϊκώτεροι των Νομοθετημένων κατωτάτων ορίων). Από το έτος 2014 οι ΕΓΣΣΕ δεν περιέχουν μισθολογικούς όρους.

● Οι ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ (εθνικές ή τοπικές, αναλόγως αν αφορούν όλη την Χώρα ή μόνον ωρισμένη πόλη ή περιφέρεια) αφορούν τους εργαζομένους ωρισμένου επαγγέλματος (π.χ. Λογιστών, Αρτεργατών κ.λπ.).

● Οι κλαδικές ΣΣΕ αφορούν τους εργαζομένους περισσοτέρων ομοειδών ή συναφών εκμεταλλεύσεων ωρισμένης πόλεως ή περιφέρειας ή και όλης της Χώρας (π.χ. η ΣΣΕ Γραφείων Ταξιδίων και Τουρισμού, η ΣΣΕ Τραπεζών).

● Οι επιχειρησιακές ΣΣΕ αφορούν τους εργαζομένους μιας εκμεταλλεύσεως ή επιχειρήσεως (π.χ. ΣΣΕ συγκεκριμένης επιχειρήσεως).

- Οι ομοιοεπαγγελματικές και οι Κλαδικές ΣΣΕ δεσμεύουν μόνον τους εργοδότες και μισθωτούς που είναι μέλη των εργοδοτικών και εργατικών αντιστοίχως Οργανώσεων οι οποίες τις έχουν συνάψει, εκτός αν κηρυχθούν γενικώς υποχρεωτικές, οπότε η δεσμευτικότητά τους επεκτείνεται σε όλους τους εργοδότες και μισθωτούς του επαγγέματος (ομοιοεπαγγελματικές) ή του κλάδου (κλαδικές).

- Οι επιχειρησιακές ΣΣΕ, εφ’ όσον δεσμεύουν τον εργοδότη, ισχύουν υποχρεωτικά για όλους τους εργαζομένους της επιχειρήσεως (ανεξαρτήτως αν είναι μέλη της Επιχειρησιακής Συνδικαλιστικής Οργάνωσης που την υπογράφει).

Γ. Σε περίπτωση συρροής περισσοτέρων ειδών ΣΣΕ που ρυθμίζουν την αμοιβή ή τους λοιπούς όρους εργασίας της ιδίας σχέσεως εργασίας, εφαρμόζονται κατά το άρθρο 10 του Ν. 1876/1990 τα εξής:

1. Σε περίπτωση συρροής κλαδικής με επιχειρησιακή ΣΣΕ, έχει εφαρμογή η πιο ευνοϊκή για τον εργαζόμενο. Η σύγκριση γίνεται α) κατά την ενότητα αποδοχών και β) κατά την ενότητα «λοιπά θέματα».

Υπενθυμίζουμε ότι με την παρ. 5 του άρθρου 37 του Ν. 4024/2011 (ΔΕΝ 2011 σελ. 1393) είχε προστεθή διάταξη στο άρθρο 10 του Ν. 1876/1990, βάσει του οποίου η επιχειρησιακή υπερισχύει σε περίπτωση συρροής με κλαδική ΣΣΕ «όσο διαρκεί η εφαρμογή του μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής». Η παραπάνω διατύπωση αντικατεστάθη με την φράση «έως το τέλος του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής» (δηλαδή μέχρι 20.8.2018), με τους Ν. 4472/2017 και Ν. 4475/2017 (ΔΕΝ 2017 σελ. 643 και σελ. 853).

2. Σε περίπτωση συρροής κλαδικής ή επιχειρησιακής ΣΣΕ με ομοιοεπαγγελματική ΣΣΕ, υπερισχύει η κλαδική ή η επιχειρησιακή ΣΣΕ έναντι της ομοιεπαγγελματικής ΣΣΕ.

Οι ανωτέρω κανόνες ισχύουν είτε έχουν κηρυχθή οι Συλλογικές Συμβάσεις υποχρεωτικές είτε όχι.

Όλα όσα αναφέρονται ανωτέρω ισχύουν και για τις Διαιτητικές Αποφάσεις οι οποίες κατά τον Ν. 1876/1990 εξομοιώνονται με τις Συλλογικές Συμβάσεις.

Δ. Βάσει των ανωτέρω, για να εξευρεθή η ρύθμιση που πρέπει να εφαρμοσθή σε κάθε περίπτωση:

1. Αν δεν υπάρχη επιχειρησιακή ΣΣΕ, εξετάζεται αν υπάρχη κλαδική ΣΣΕ, δεσμευτική στην συγκεκριμένη περίπτωση (είτε διότι έχει κηρυχθή υποχρεωτική είτε διότι τόσο ο εργοδότης όσο και ο μισθωτός είναι μέλη των Οργανώσεων που συνήψαν την ΣΣΕ).

Αν δεν υπάρχη κλαδική ΣΣΕ, εξετάζεται αν υπάρχη ομοιοεπαγγελματική ΣΣΕ, δεσμευτική για την συγκεκριμένη περίπτωση (υποχρεωτική, ή για εργοδότη και μισθωτό -μέλη των Οργανώσεων που την συνήψαν). Αν δεν υπάρχη ούτε δεσμευτική ομοιοεπαγγελματική ΣΣΕ, τότε εφαρμοστέα είναι τα νομοθετημένα κατώτατα όρια του Ν. 4093/2012 (βλ. ΠΙΝΑΚΑ στο ΔΕΝ 2018 σελ. 96) και ως προς τους θεσμικούς όρους, η εν ισχύι Εθνική Γενική ΣΣΕ (βλ. τους θεσμικούς όρους στα ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ ΔΕΝ 2017 σελ. 1671 επ.).

2. Αν υπάρχη επιχειρησιακή ΣΣΕ και δεν υπάρχη κλαδική ΣΣΕ δεσμευτική στην συγκεκριμένη περίπτωση, τότε μόνη υποχρεωτικώς εφαρμοστέα ρύθμιση είναι η επιχειρησιακή (εφ' όσον τα ποσά που προβλέπει δεν είναι κατώτερα των νομοθετημένων κατωτάτων ορίων).

Αν υπάρχη και κλαδική ΣΣΕ δεσμευτική, τότε εφαρμογή έχει η ευνοϊκώτερη από τις δύο. Η σύγκριση και εφαρμογή γίνεται κατά τις ενότητες «αποδοχών» και «λοιπών όρων». Μπορεί συνεπώς να εφαρμοσθή από πλευράς αποδοχών η μία ΣΣΕ και από πλευράς λοιπών όρων, η άλλη.

3. Αν υπάρχη μόνον κλαδική ΣΣΕ, ή υπάρχη κλαδική και ομοιοεπαγγελματική, δεσμευτικές στην συγκεκριμένη περίπτωση (υποχρεωτικές ή με μέλη των Οργανώσεων τον εργοδότη και τον μισθωτό), μόνη εφαρμοστέα είναι η κλαδική ΣΣΕ (αφού υπερισχύει έναντι της ομοιοεπαγγελματικής).

4. Αν υπάρχη μόνον ομοιοεπαγγελματική ΣΣΕ, δεσμευτική στην συγκεκριμένη περίπτωση (είτε διότι έχει κηρυχθή υποχρεωτική, είτε διότι τόσο ο εργοδότης όσο και ο μισθωτός είναι μέλη των Οργανώσεων που έχουν συμβληθή), μόνη εφαρμοστέα ΣΣΕ είναι η ομοιοεπαγγελματική.

* * *

Ποία η εφαρμοστέα ρύθμιση αποδοχών;

ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΕΝΑ ΚΑΤΩΤΑΤΑ ΟΡΙΑ	ΚΛΑΔΙΚΗ ΣΣΕ	ΟΜΟΙΟΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΣΕ	ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΣΣΕ	ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ή ΑΤΟΜΙΚΗ σύμβαση
Μόνα εφαρμοστέα: όταν δεν υπάρχη άλλη ρύθμιση ευνοϊκώτερη (δεσμευτική ΣΣΕ ή ΔΑ, Κανονισμός, ατομική σύμβαση).	Μόνη εφαρμοστέα: όταν είναι δεσμευτική (γενικώς υποχρεωτική ή τόσο ο εργοδότης όσο και ο μισθωτός είναι μέλη των Οργανώσεων που την συνήψαν) και δεν υπάρχει ευνοϊκώτερη επιχειρησιακή (ή ευνοϊκώτερος Κανονισμός ή ατομική σύβαση).	Μόνη εφαρμοστέα: όταν είναι δεσμευτική (γενικώς υποχρεωτική ή τόσο ο εργοδότης όσο και ο μισθωτός είναι μέλη των Οργανώσεων που την συνήψαν) και δεν υπάρχη δεσμευτική κλαδική ή επιχειρησιακή ΣΣΕ-ΔΑ (ή ευνοϊκώτερος Κανονισμός ή ατομική σύμβαση).	Μόνη εφαρμοστέα: όταν δεν υπάρχη ευνοϊκώτερη δεσμευτική κλαδική ΣΣΕ ή άλλη ευνοϊκώτερη πηγή (Κανονισμός, ατομική σύμβαση).	Μόνα εφαρμοστέα: όταν είναι ευνοϊκώτερα από οποιασδήποτε φύσεως ΣΣΕ-ΔΑ.

Σημείωση:

1. Τα νομοθετημένα κατώτατα όρια μισθών-ημερομισθίων αποτελούν το κατώτατο όριο προστασίας για όλους του εργαζομένους της Χώρας. Η Εθνική Γενική ΣΣΕ (από το έτος 2014 μέχρι σήμερα) περιέχει μόνον μη μισθολογικούς όρους και δεσμεύει ως προς αυτούς όλους τους εργαζομένους της Χώρας.

2. Η Επιχειρησιακή ΣΣΕ δεσμεύει όλους τους εργαζομένους της επιχειρήσεως.

3. Οι κλαδικές και οι ομοιεπαγγελματικές ΣΣΕ-ΔΑ δεσμεύουν μόνον τους εργοδότες και εργαζομένους που είναι μέλη των Οργανώσεων που τις συνήψαν, εκτός αν έχουν κηρυχθή γενικώς υποχρεωτικές, οπότε δεσμεύουν όλους τους εργοδότες και μισθωτούς του επαγγέλματος ή του κλάδου. Η υποχρέωση εφαρμογής της γενικώς υποχρεωτικής ΣΣΕ-ΔΑ αρχίζει από την ημερομηνία δημοσιεύσεως της αποφάσεως στο ΦΕΚ. Δεν οφείλονται αποδοχές αναδρομικά από την έναρξη ισχύος της ΣΣΕ-ΔΑ.

4. Μισθωτός είναι ο εργαζόμενος ως υπάλληλος ή ως εργατοτεχνίτης.