Ενημέρωση για το σχέδιο θωράκισης της ελληνικής οικονομίας από τις επιπτώσεις τις διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης

Υ.Οικονομίας Και οικονομικών.

Ενημέρωση για το σχέδιο θωράκισης της ελληνικής οικονομίας από τις επιπτώσεις τις διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης

 Αθήνα, 15 Οκτωβρίου 2008

 Η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση έχει πάρει πρωτοφανείς διαστάσεις, με την αβεβαιότητα να οδηγεί σε παράλυση τις χρηματαγορές και ιδιαίτερα τη διατραπεζική αγορά και σε καθίζηση τις κεφαλαιαγορές. Τα προβλήματα εμπιστοσύνης μεταξύ των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων οδηγούν σε προβλήματα ρευστότητας ενώ έχουν χρειαστεί και σημαντικές παρεμβάσεις για την ενίσχυση της κεφαλαιακής θέσης ιδρυμάτων ιδιαίτερης συστημικής σημασίας.

Το χρηματοπιστωτικό σύστημα στην Ελλάδα έχει υγιείς βάσεις, αλλά υφίσταται τις συνέπειες της κρίσης – κυρίως λόγω της μεγάλης αύξησης των επιτοκίων και της έλλειψης ρευστότητας σε διεθνές επίπεδο. Ταυτόχρονα, υπάρχει ένα θέμα εξασφάλισης ίσων όρων ανταγωνισμού – έναντι των τραπεζών σε άλλες χώρες αλλά και μεταξύ των τραπεζών που λειτουργούν στην Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι τα πιστωτικά ιδρύματα στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν κατά μέσον όρο μικρότερη πίεση και δεν έχουν εκτεθεί σε σημαντικό βαθμό σε «τοξικά προϊόντα», είναι πολύ πιθανό να υπάρξει ροή τοποθετήσεων σε ιδρύματα χωρών που έχουν ήδη παρέμβει είτε με εγγυήσεις (όπως και στη χώρα μας),  είτε με ενισχύσεις της κεφαλαιακής επάρκειας, είτε με «κρατικοποιήσεις» (οπότε θεωρούνται περισσότερο ασφαλή). Το ίδιο φαινόμενο μπορεί να παρατηρηθεί και μεταξύ των ιδρυμάτων που λειτουργούν στην Ελλάδα, περισσότερο ίσως για λόγους «αντίληψης» (perception)  της φερεγγυότητας παρά για λόγους που έχουν σχέση με τα θεμελιώδη μεγέθη του χαρτοφυλακίου τους.

H ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την διατήρηση της αναπτυξιακής δυναμικής της οικονομίας. Η παράταση της  παρούσας κατάστασης, με την πολύ περιορισμένη λειτουργία της διατραπεζικής αγοράς και τα επιτόκια να ενσωματώνουν υψηλό υπερτίμημα κινδύνου (κυρίως counterparty risk), είναι ενδεχόμενο να οδηγήσει σταδιακά σε όλο και μεγαλύτερη επιβράδυνση της πιστωτικής επέκτασης με σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη ( επιβράδυνση τόσο της ιδιωτικής κατανάλωσης όσο και των επενδύσεων). Τα υψηλά επιτόκια επιβαρύνουν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, αποδυναμώνοντας την ανάπτυξη, επιδεινώνοντας τις πληθωριστικές πιέσεις και αυξάνοντας τους κινδύνους στασιμότητας.

Λαμβάνοντας υπόψη τους παραπάνω κινδύνους, και στο πλαίσιο μίας προληπτικής στρατηγικής αντιμετώπισης των επιπτώσεων της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης και στην οικονομία της χώρας μας, η Κυβέρνηση παρουσιάζει σήμερα το συνολικό σχέδιο αντιμετώπισης των επιπτώσεων της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Με το σχέδιο αυτό επιδιώκεται η θωράκιση της ελληνικής οικονομίας από τις επιπτώσεις της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης και ειδικότερα η ομαλή λειτουργία του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος, η ενίσχυση της αναπτυξιακής δυναμικής  της οικονομίας και ο κατά το δυνατό μετριασμός των επιπτώσεων στους Έλληνες πολίτες.

 

Από τις μέχρι τώρα αναλύσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκύπτει ότι οι επιπτώσεις σε κάθε Κράτος – Μέλος είναι ασύμμετρες, ενώ οι δυσκολίες που αντιμετωπίζονται από τα χρηματοπιστωτικά τους συστήματα, διαφοροποιούνται επίσης σημαντικά.

Με βάση τις αναλύσεις αυτές, η χώρα μας βρίσκεται μεταξύ των Κρατών – Μελών που αναμένεται να έχουν την μικρότερη επίπτωση από την αναταραχή αυτή, λόγω των ποιοτικών χαρτοφυλακίων των πιστωτικών ιδρυμάτων και την πολύ περιορισμένη και ελεγχόμενη έκθεσή τους σε προϊόντα που επηρεάζονται από τις νέες συνθήκες της αγοράς. Η πραγματική οικονομία δεν φαίνεται επίσης να  έχει επηρεαστεί σημαντικά. Ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας το πρώτο εξάμηνο του 2008 ήταν 3,5% έναντι 1,8% της οικονομίας της ευρωζώνης.

Η Κυβέρνηση από την πρώτη στιγμή παρείχε τις απαραίτητες διαβεβαιώσεις αναφορικά με την ασφάλεια και τη φερεγγυότητα του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος Η ασφάλεια και η φερεγγυότητα αυτή στηρίζονται στο γεγονός ότι στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα υπάρχει άμεση συσχέτιση μεταξύ των στοιχείων του Ενεργητικού και του Παθητικού των τραπεζών, το οποίο σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος των δανείων που χορηγείται από τις ελληνικές τράπεζες προήλθε από αντίστοιχες καταθέσεις, χωρίς έκθεση των τραπεζών αυτών σε επικίνδυνες και υψηλού ρίσκου επενδύσεις.

Παρά τα υγιή θεμελιώδη μεγέθη του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, η κρίση ρευστότητας στη διατραπεζική αγορά και τα υψηλά επιτόκια που διαμορφώθηκαν διεθνώς επηρεάζουν την ομαλή  λειτουργία του συστήματος. Ταυτόχρονα, η αύξηση των επιτοκίων επηρεάζει το διαθέσιμο εισόδημα των δανειοληπτών αλλά και τη δυνατότητά τους να ανταποκρίνονται  στις υποχρεώσεις τους.

Ήδη, μόλις ανέκυψαν οι πρώτες ενδείξεις για επιπτώσεις από την κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, καταθέσαμε άμεσα Νομοσχέδιο για την προστασία των δανειοληπτών, το οποίο συμπληρώθηκε με ειδικές διατάξεις για την αυξημένη προστασία και των καταθετών. Οι δύο μεγάλες και ευαίσθητες κατηγορίες πελατών των τραπεζών, τα συμφέροντα των οποίων θα μπορούσαν να θιγούν άμεσα από την χρηματοπιστωτική κρίση, διασφαλίστηκαν με τις νέες διατάξεις.

Πιο συγκεκριμένα, το νομοσχέδιο αυτό  εξασφαλίζει τη διαφάνεια στη διαδικασία διεξαγωγής των πλειστηριασμών, την απαγόρευση του πλειστηριασμού ακινήτων σε αξίες χαμηλότερες των αντικειμενικών, την επέκταση του ακατάσχετου των μισθών και συντάξεων  για χρέη προς τις τράπεζες και στα ποσά που κατατίθενται άμεσα σε τραπεζικούς λογαριασμούς, την αύξηση του ορίου του ακατάσχετου για μισθούς και συντάξεις για χρέη στο Δημόσιο στα 1.000 ευρώ και η ενίσχυση της προστασίας των δανειοληπτών στις περιπτώσεις πλειστηριασμού μοναδικής τους κατοικίας.

Βασικότατο μέτρο όμως του εν λόγω νομοσχεδίου για τη βελτίωση της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος και της μεγαλύτερης προστασίας των καταθέσεων των αποταμιευτών αποτέλεσε η αύξηση της νομικής εγγύησης των καταθέσεων από είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ στο ποσόν των εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ. Διότι, κύρια προτεραιότητα αποτελεί η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τον χρηματοπιστωτικό τομέα και η διασφάλιση της ομαλής και υγιούς λειτουργίας του.

Στα πλαίσια των αποφάσεων του ECOFIN και του Συμβουλίου Κορυφής του Eurogroup   και της γενικότερης απόφασης για τη λήψη μέτρων από κάθε Κράτος Μέλος για την αντιμετώπιση της κρίσης ώστε να διασφαλισθεί η ομαλή λειτουργία του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού συστήματος και να προστατευθούν οι ευρωπαίοι πολίτες, εντάσσεται και το ελληνικό Σχέδιο αντιμετώπισης των επιπτώσεων της διεθνούς κρίσης.

Το σχέδιο αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κρίσης και για την αποτελεσματικότερη λειτουργία του συστήματος, ύψους έως 28 δις. ευρώ έχει δύο άξονες: την αποκατάσταση της ρευστότητας (άμεσα αλλά και μεσοπρόθεσμα) και την δυνατότητα ενίσχυσης της κεφαλαιακής βάσης των πιστωτικών ιδρυμάτων.  Τα μέτρα είναι προσωρινού χαρακτήρα και θα εφαρμόζονται με την συνεχή παρακολούθηση της Τράπεζας της Ελλάδος και των εκπροσώπων του Δημοσίου όπου αυτή προβλέπεται.  Ως προς την εξασφάλιση της απαιτούμενης ρευστότητας του συστήματος προβλέπονται:

(α) Παροχή εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου προς όλα  τα πιστωτικά ιδρύματα, για την αντιμετώπιση των αναγκών ρευστότητας του Τραπεζικού συστήματος μέχρι 15 δις. Ευρώ


Η εγγύηση αφορά στην έκδοση νέων μεσομακροπρόθεσμων δανείων που θα συναφθούν και τίτλων που θα εκδοθούν / αναχρηματοδοτηθούν μέχρι το τέλος του 2009 και για διάρκεια 3 έως 5 ετών. Η εγγύηση παρέχεται έναντι προμήθειας 100 – 150 μονάδων βάσης, με παράλληλη παροχή εξασφαλίσεων από τα πιστωτικά ιδρύματα που θα δεχθούν τις εγγυήσεις αυτές ή επιβάρυνση αναλόγως του πιστωτικού κινδύνου του Ιδρύματος, όπως αυτός εκτιμάται περιοδικά  από την Τράπεζα της Ελλάδος.  Η παροχή εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου θα απευθύνεται είτε στο πιστωτικό ίδρυμα/ θεσμικό επενδυτή που δανείζεται είτε στο πιστωτικό ίδρυμα που δανείζει, προκειμένου να διασφαλίζονται ευνοϊκότεροι όροι. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η μεταφορά υψηλότερων διατραπεζικών επιτοκίων στους δανειολήπτες της χώρας μας και εξασφαλίζεται η ομαλοποίηση της λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και η μείωση των αρνητικών επιπτώσεων τόσο στο διατραπεζικό σύστημα, όσο και προς την πραγματική οικονομία (επιχειρήσεις και νοικοκυριά).

(β) Έκδοση ειδικών ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου με διάθεσή τους στα Πιστωτικά Ιδρύματα ύψους μέχρι 8 δις ευρώ.

Για την άμεση ενίσχυση της ρευστότητας στη διατραπεζική αγορά, υπάρχει η δυνατότητα ιδιωτικών τοποθετήσεων ομολόγων διάρκειας 2 – 3 – 5 ετών του ελληνικού δημοσίου σε ελληνικές τράπεζες με κλιμακούμενη προμήθεια ανάλογα με τη διάρκεια  50 -100 μονάδες βάσης.  Για τα ομόλογα αυτά το Δημόσιο θα λάβει επαρκείς εξασφαλίσεις από τα πιστωτικά ιδρύματα. Ο ΟΔΔΗΧ καθορίζει, σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος  τους όρους έκδοσης και αναλαμβάνει την διαχείριση του δανεισμού.

(γ) Ενίσχυση της Κεφαλαιακής Βάσης των Πιστωτικών Ιδρυμάτων ύψους μέχρι 5 δις. ευρώ

Για την ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης των πιστωτικών ιδρυμάτων, που το επιθυμούν, προβλέπεται η αγορά από την πλευρά του δημοσίου προνομιακών μετοχών που θα έχουν τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά για να αναγνωρίζονται ως βασικά κύρια ίδια κεφάλαια (Tier 1 capital). Οι μετοχές αυτές έχουν ενσωματωμένο δικαίωμα προαίρεσης εξαγοράς  σε διάστημα όχι μικρότερο των 5 ετών και το δημόσιο λαμβάνει απόδοση έως 10%  (ανώτατο εκτιμώμενο ποσό διάθεσης 5 δις ¤). Η συμμετοχή αυτή εγκρίνεται  από  τον Υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών έπειτα από γνωμοδότηση της Τράπεζας της Ελλάδος.

Σε όλες τις περιπτώσεις όπου παρέχεται εγγύηση του Δημοσίου ή  η ενίσχυση μέσω αγοράς προνομιούχων μετοχών διασφαλίζεται η συμμετοχή του Δημοσίου στο Δ.Σ. της Τράπεζας με δικαίωμα αρνησικυρίας στην πολιτική παροχών στα ανώτερα στελέχη της Τράπεζας.

Δύο πρόσθετα μέτρα, που εντάσσονται στο γενικότερο κλίμα προστασίας και διασφάλισης ομαλής λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος από τα Κράτη – Μέλη της Ε.Ε.,  και θα λάβει και η χώρα μας είναι:

-Εξασφαλίζεται και στην Ελλάδα, όπως και στα άλλα Κράτη Μέλη της Ε.Ε.,  η δυνατότητα αποτίμησης των εμπορικών χαρτοφυλακίων των πιστωτικών ιδρυμάτων σε «ευέλικτες αξίες», οι οποίες θα αντανακλούν την πραγματική αξία των προϊόντων που περιλαμβάνουν χωρίς όμως τις άμεσες επιπτώσεις των τρεχουσών αξιών, οι οποίες αυτή τη στιγμή, δεν απεικονίζουν, λόγω της κρίσης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, τις πραγματικές τους αξίες.
 

Η δυνατότητα αυτή παρέχεται μέσα από την αναμενόμενη τροποποίηση του Διεθνούς Λογιστικού Προτύπου 39 (το οποίο καθορίζει τους όρους και τα κριτήρια κατάταξης των χρηματοοικονομικών προϊόντων σε κατηγορίες και τις μεθόδους αποτίμησης κάθε κατηγορίας προϊόντων). Η αναμενόμενη τροποποίηση θα επιτρέπει στις επιχειρήσεις να αλλάζουν κατηγορία στην οποία έχουν κατατάξει τα χρηματοοικονομικά τους προϊόντα (από εμπορικό σε επενδυτικό χαρτοφυλάκιο) προκειμένου να εφαρμόζουν πιο δίκαιους και αντιπροσωπευτικούς τρόπους αποτίμησης των στοιχείων αυτών, όπως θα ορίζεται συγκεκριμένα στο υπό τροποποίηση πρότυπο.

 
Με τον τρόπο αυτό υπάρχει η δυνατότητα κατάρτισης και παρουσίασης συγκρίσιμων οικονομικών καταστάσεων που θα απεικονίζουν την πραγματική εικόνα των πιστωτικών ιδρυμάτων και όχι τις έντονες και πρόσκαιρες αντιδράσεις της αγοράς. Η υπό εξέταση διάταξη πρόκειται να εφαρμοσθεί από όλα τα Κράτη Μέλη με ημερομηνία εφαρμογής από 1.7.2008 προκειμένου να καλύψει και τις οικονομικές καταστάσεις που θα κλείσουν με ημερομηνία 30.9.2008. Με βάση τον Κανονισμό αυτό τα πιστωτικά ιδρύματα θα έχουν την δυνατότητα μετακίνησης των χρηματοοικονομικών προϊόντων τους από το εμπορικό στο επενδυτικό τους χαρτοφυλάκιο (κρατούμενα έως τη λήξη), προκειμένου να μπορούν να επιλέγουν την πραγματική αξία στην οποία θα πρέπει να αποτιμήσουν τα χαρτοφυλάκιά τους και να παρουσιάζουν την πραγματική τους οικονομική κατάσταση.
 

Αυτό το μέτρο θα οδηγήσει στην προστασία των πιστωτικών ιδρυμάτων και του γενικότερου χρηματοπιστωτικού συστήματος αλλά και όλων των συναλλασσόμενων με τα πιστωτικά ιδρύματα (καταθέτες, δανειολήπτες και επενδυτές – μέτοχοι των πιστωτικών ιδρυμάτων),  καθώς εξασφαλίζεται η απεικόνιση της πραγματικής τους αξίας. Ταυτόχρονα, εξασφαλίζεται η ανταγωνιστικότητα των Ελληνικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων έναντι, για παράδειγμα, αυτών που λειτουργούν στις Η.Π.Α. όπου ήδη εφαρμόζονται πιο ευέλικτοι κανόνες αποτίμησης.

 
-Ενίσχυση του ρόλου και των ελέγχων των εποπτικών αρχών και του μεταξύ τους συντονισμού.
 

Προκειμένου να είναι δυνατός ο άμεσος εντοπισμός λανθασμένων ενεργειών από τις διοικήσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων και να ακολουθούν άμεσα οι διορθωτικές ενέργειες και ο καταλογισμός των ευθυνών στις διοικήσεις τους ενισχύεται η συνεργασία και η ανταλλαγή όλων των απαραίτητων πληροφοριών μεταξύ των εποπτικών αρχών.

 
Το σύνολο των μέτρων αυτών αναμένεται να εξασφαλίσει την ομαλή και αποδοτική λειτουργίας των πιστωτικών ιδρυμάτων, ώστε  να παρέχουν την απαραίτητη ρευστότητα που απαιτείται να διαθέτουν τα πιστωτικά ιδρύματα προκειμένου να διασφαλίζονται οι πελάτες τους. Τα μέτρα αυτά θωρακίζουν την ελληνική οικονομία από τις επιπτώσεις της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης  και  διασ