Άρθρα Άδεια άνευ αποδοχών - Κανονική άδεια

Ανδρέας Κ. Σακελλαριάδης
Λογιστής – Φοροτέχνης

Με συμφωνία (και μόνο με συμφωνία) μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου, μπορεί ο πρώτος να χορηγήσει στο δεύτερο άδεια άνευ αποδοχών. Στην κείμενη εργατική νομοθεσία δεν υπάρχει σχετική διάταξη, που να προβλέπει τη χορήγηση άδειας άνευ αποδοχών, αλλά στηρίζεται στο άρθρο 361 του Α.Κ το οποίο αναφέρει: «Ενοχή από σύμβαση. Για τη σύσταση ή αλλοίωση ενοχής με δικαιοπραξία απαιτείται σύμβαση, εφόσον ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικό». Εγγρ.83/26-1-2011 Υπ. Εργασίας και Κοιν. Ασφάλισης.

Δεν είναι δυνατόν να χορηγηθεί υποχρεωτικά από τον εργοδότη διότι η μονομερής χορήγηση αδείας άνευ αποδοχών ισοδυναμεί με άρνηση αποδοχής των υπηρεσιών του μισθωτού με αποτέλεσμα την υπερημερία του εργοδότη. Α.Π. 751/87, Εγγρ.83/26-1-2011 Υπ. Εργασίας και Κοιν. Ασφάλισης.

Η άδεια αυτή αποτελεί συμβατική αναστολή της εργασιακής σύμβασης, κατά την διάρκεια της οποίας ούτε ο μισθωτός παρέχει υπηρεσίες, ούτε ο εργοδότης καταβάλλει αποδοχές, διότι ο μισθός αντιστοιχεί σε πραγματική εργασία σύμφωνα με το άρθρο 648 « Με τη σύμβαση εργασίας ο εργαζόμενος έχει την υποχρέωση να παρέχει για ορισμένο ή αόριστο χρόνο την εργασία του στον εργοδότη και αυτός να καταβάλει τον συμφωνημένο μισθό» του Α.Κ, ούτε εισφορές. Εγγρ.83/26-1-2011 Υπ. Εργασίας και Κοιν. Ασφάλισης, Εγγρ. Α20/251/29/13.4.2010 ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Μετά δε τη λήξη της, ο μεν εργαζόμενος υποχρεούται να προσφέρει και πάλι τις υπηρεσίες του, ο δε εργοδότης υποχρεούται να τις αποδεχθεί, ερμηνεύοντας καλόπιστα τους όρους της εργασιακής σύμβασης, κατά τα άρθρα 200 « Ερμηνεία συμβάσεων. Οι συμβάσεις ερμηνεύονται όπως απαιτεί η καλή πίστη, αφού ληφθούν υπόψη και τα συναλλακτικά ήθη.» και 288 « Ο οφειλέτης έχει υποχρέωση να εκπληρώσει την παροχή όπως απαιτεί η καλή πίστη, αφού ληφθούν υπόψη και τα συναλλακτικά ήθη.» του Α.Κ. Αν ο εργοδότης δεν αποδεχθεί τις υπηρεσίες του, εφαρμόζονται οι κείμενες διατάξεις περί καταγγελίας της συμβάσεως εργασίας. Αρ.Πρωτ.1896/28.8.1997 Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Σε περίπτωση συμβάσεως ορισμένου χρόνου η χορήγηση της άδειας αυτής μπορεί να θεωρηθεί ότι επιφέρει αναστολή λήξεως της συμβάσεως για ίσο χρόνο προς το χρονικό διάστημα της άδειας. Εγγρ. Α20/251/29/13.4.2010 ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

Δεν υπάρχει διάταξη που να καθορίζει τον αριθμό των ημερών της αδείας άνευ αποδοχών.

Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες διατυπώσεις για τη χορήγηση της, αλλά θα πρέπει να αποδεικνύεται με στοιχεία, όπως αίτηση εργαζομένων , έγκριση από τον εργοδότη, οικεία κατάσταση προσωπικού τα οποία θα θέτει στην διάθεση των ελεγκτικών οργάνων ο εργοδότης. Εγγρ.83/26-1-2011 Υπ. Εργασίας και Κοιν. Ασφάλισης.

Κατά τις αρχές της καλής πίστης και των συναλλακτικών ηθών, είθισται ο εργοδότης να γνωστοποιεί στις αρμόδιες Υπηρεσίες εσόδων του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ την έγκριση της άδειας άνευ αποδοχών των υπαλλήλων του μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα με πρωτόκολλο παραλαβής, σύμφωνα με το άρθρο 12 του Ν. 2690/1999, και αυτό για να διευκολυνθεί ο ουσιαστικός έλεγχος των ελεγκτικών οργάνων του Ιδρύματος. Η ενημέρωση αυτή δεν προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία, αντικειμενικό σκοπό έχει τον αποτελεσματικότερο, συνεπή, ακριβή και αδιάβλητο έλεγχο των εργοδοτών με τη σωστή εξακρίβωση των προσώπων που υπάγονται στην ασφάλιση και των εισφορών που πρέπει να καταβληθούν. Εξάλλου, ο επί του ελέγχου υπάλληλος έχει τη δυνατότητα ή να διενεργεί επιτόπιο έλεγχο, ή να διαπιστώνει την κανονική ασφάλιση των απασχολουμένων από τον εργοδότη μισθωτών, με βάση τις εγγραφές που υπάρχουν, αλλά και από τα λοιπά έγγραφα που τηρεί ο εργοδότης (άρθρο 26 του Κ.Α. του ΙΚΑ) (ΑΥΕ 55575/1479/1965). Εγγρ. Α20/251/29/13.4.2010 ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

Ο χρόνος της άδειας χωρίς αποδοχές θεωρείται ως χρόνος υπηρεσίας και συνεπώς υπολογίζεται για τον καθορισμό των δικαιωμάτων του μισθωτού που σχετίζονται με την προϋπηρεσία, στα οποία βέβαια περιλαμβάνονται τα επιδόματα τριετιών και πολυετιών, καθώς και το ποσό της αποζημίωσης λόγω απόλυσης (Α.Π. 1534/86,Α.Π.751/87),αντίθετα δεν λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό των δώρων Χριστουγέννων ή Πάσχα. Ε40/211/25-6-2008.

Σχετικά με την χορήγηση της κανονικής άδειας μετά την χορήγηση αδείας άνευ αποδοχών ισχύουν τα εξής:

Σύμφωνα με την Γνωμοδ. Του ΝΣΚ 557/63 με την οποία συμφωνεί και το Υπ. Εργασίας Εγγρ.1332/86 το οποίο αναφέρει ότι:

Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Γνωμ. 557/63) δέχεται ότι η χορήγηση αδείας άνευ αποδοχών δεν αποστερεί το μισθωτό από το δικαίωμα να ζητήσει βάσει του ΑΝ 539/1945 την ετήσια με αποδοχές άδειά του, προκειμένου κατά τον σκοπό του νόμου αυτού, να παρασχεθεί η δυνατότητα να αναπαυθεί με αυξημένα οικονομικά μέσα προς αναπλήρωση των αναλωθεισών στην εργασία σωματικών ή πνευματικών δυνάμεών του.

Αντίθετα, ο ΑΠ (Απόφ. 161/47) και τα λοιπά δικαστήρια της ουσίας (Πρωτ. Αθην. 6298/64, Πρωτ. Τρικάλων 77/67) δέχονται ότι αυτός που επανέρχεται από την άδεια χωρίς αποδοχές, δεν δικαιούνται και κανονικής άδειας κατά τον ΑΝ 539/1945, καθόσον με τη χορήγηση αδείας άνευ αποδοχών έχει εκπληρωθεί ο σκοπός του παραπάνω νόμου.

Η υπηρεσία μας συντάσσεται με την άποψη του ΝΣΚ καθόσον έχει τη γνώμη ότι αφενός μεν με τη σύμβαση παροχής αδείας χωρίς αποδοχές, τεκμηριώνεται η θέληση του εργοδότου να αναγνωρίσει τον χρόνο της αδείας χωρίς αποδοχές, ως χρόνο πραγματικής υπηρεσίας αφετέρου δε, ο μισθωτός που έτυχε αδείας άνευ αποδοχών είναι δυνατό να έχει αναλώσει περισσότερες πνευματικές ή σωματικές δυνάμεις κατά το χρόνο αυτής, και συνεπώς επανερχόμενος από την άδεια άνευ αποδοχών, δικαιούται τόσο την κανονική άδεια με αποδοχές βάσει του Ν. 1346/1983 όσο και το επίδομα αδείας βάσει του άρθρου 3 παρ. 16 του Ν. 4504/1966, η λήψη άδειας άνευ αποδοχών δεν στερεί τον μισθωτό από την λήψη της κανονικής άδειας, ούτε θέτει προϋπόθεση να χορηγείται μετά την εξάντληση της κανονικής αδείας.

Σε απάντηση που έδωσε μεταγενέστερα το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης με θέμα «Δικαίωμα λήψεως κανονικής άδειας, μετά από άδεια άνευ αποδοχών.» με την εγκύκλιο με αρ.πρωτ. 1896/28-08-1997 αναφέρει τα εξής στην παράγραφο 3 και 4 :

3. Για το θέμα της άδειας άνευ αποδοχών το ΝΣΚ δέχεται ότι η χορήγησή της δεν αποστερεί τον εργαζόμενο από το δικαίωμα να ζητήσει βάσει του ΑΝ 539/1945, την ετήσια με αποδοχές άδειά του, προκειμένου σύμφωνα με το σκοπό του νόμου, να παρασχεθεί σε αυτόν η δυνατότητα να αναπαυθεί με αυξημένα οικονομικά μέσα προς αναπλήρωση των αναλωθεισών στην εργασία του σωματικών ή πνευματικών του δυνάμεων (ΝΣΚ Γνωμοδ. 557/63).

4. Η υπηρεσία μας έχει την άποψη ότι δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι σε κάθε περίπτωση χορήγηση άδειας άνευ αποδοχών, οφείλεται στον εργαζόμενο και η κανονική ετήσια άδεια με αποδοχές. Μόνο αν πρόκειται περί απολύτως δικαιολογημένης απουσίας, κατά τη διάρκεια της οποίας ο εργαζόμενος που έτυχε της άδειας αυτής άνευ αποδοχών είναι δυνατόν να έχει αναλώσει περισσότερες πνευματικές ή σωματικές δυνάμεις (όπως στην άδεια άνευ αποδοχών για μετεκπαίδευση), δικαιούται τόσο στην κανονική άδεια με αποδοχές βάσει του Ν. 1346/1983, όσο και το επίδομα άδειας βάσει του άρθρου 3 παρ. 16 του Ν. 4504/1966.

Οπότε, η άδεια άνευ αποδοχών θα πρέπει να χορηγείται μετά την εξάντληση της κανονικής άδειας ή να συμφωνείται η τύχη της κανονικής άδειας κατά την χορήγηση της άδειας άνευ αποδοχών.