ΠΟΛ.1150/12.4.1993

Χορήγηση ή μη στοιχείων από τα σημειώματα θεώρησης και τις ατομικές καρτέλες που τηρούνται στο τμήμα ΚΒΣ των ΔΟΥ σε: α) απλό μέτοχο ανων. εταιρίας και β) σε μέτοχο που είχε συγχρόνως και την ιδιότητα του Διευθύνοντος Συμβούλου ή προέδρου Δ.Σ. ή μέλους Δ.Σ. και έχει αποχωρήσει της εταιρίας.

12 Απρ 1993

Taxheaven.gr
ΠΟΛ. 1150/12.4.93 Χορήγηση ή μη στοιχείων από τα σημειώματα θεώρησης και τις ατομικές καρτέλες που τηρούνται στο τμήμα ΚΒΣ των ΔΟΥ σε: α) απλό μέτοχο ανων. εταιρίας και β) σε μέτοχο που είχε συγχρόνως και την ιδιότητα του Διευθύνοντος Συμβούλου ή προέδρου Δ.Σ. ή μέλους Δ.Σ. και έχει αποχωρήσει της εταιρίας.

Σας κοινοποιούμε την 162/2.2.1993 γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία έγινε αποδεκτή από τον Γενικό Γραμματέα σύμφωνα με την οποία:
α) δεν είναι επιτρεπτή η χορήγηση στοιχείων, από τα σημειώματα θεώρησης και τις ατομικές καρτέλες που τηρούνται στο τμήμα ΚΒΣ, σε απλό μέτοχο ανωνύμου εταιρίας και
β) δικαιούνται να λάβουν γνώση των στοιχείων από τα σημειώματα θεώρησης και τις ατομικές καρτέλες, που τηρούνται στο τμήμα ΚΦΣ των Δρχ., τα μέλη Δ.Σ. ανωνύμου εταιρίας τα οποία έχουν την ιδιότητα του διευθύνοντος συμβούλου, γενικού διευθυντή, Προέδρου Δ.Σ. κ.λπ. με την αυτονόητη προϋπόθεση ότι τα στοιχεία αυτά ανάγονται σε χρονικό διάστημα που είχαν μία των παραπάνω ιδιοτήτων και μόνο εφόσον αναγκαιούν προς αμφισβήτηση της προσωπικής τους ευθύνης.
Με την Υπ. οικ. Εγκ. 1041542/πολ.1150/12.4.1993 κοινοποιήθηκε η ακόλουθη Γνωμ. Ν.Σ.Κ. 162/93 όπως έγινε δεκτή από το υπουργείο Οικονομικών.
Γνωμ. ΝΣΚ 162/92
Περίληψη ερωτήματος: Αν είναι δυνατή η χορήγηση στοιχείων από τα σημειώματα θεώρησης και τις ατομικές καρτέλες που τηρούνται στον ΚΦΣ των ΔΟΥ σε α) Απλό μέτοχο ανών. Εταιρίας και β) σε μέτοχο που είχε συγχρόνως και την ιδιότητα του Διευθύνοντος Συμβούλου ή Προέδρου Δ.Σ. ή μέλους Δ.Σ. και έχει αποχωρήσει της εταιρίας.

Επί του ανωτέρω ερωτήματος το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους εγνωμοδότησεν ως εξής:

Α) Στο άρθρο 44 παραγρ. 1 του Π.Δ. 99 της 4/9.2.1977 "Περί τροποποιήσεως, συμπληρώσεως και κωδικοποιήσεως εις ενιαίον κείμενον των διατάξεων περί τηρήσεως βιβλίων και στοιχείων" (ΦΕΚ Α 34), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 13 παραγρ. 3 του Π.Δ. 356/1986 "Τροποποίηση και συμπλήρωση μερικών διατάξεων του Π.Δ/τος 99/1977... " (ΦΕΚ Α 157) ορίζεται ότι:
"Επιφυλασσόμενον των διατάξεων των παραγράφων 9 και 10 του άρθρου 45 του παρόντος Κώδικος άνευ εγκρίσεως του υπουργού Οικονομικών, ουδεμία εταίρα - πλην του οικονομικού εφόρου - δημοσία, δημοτική, κοινοτική Αρχή ή Νομικόν Πρόσωπον Δημοσίου Δικαίου, οργανισμός κ.λπ. δικαιούται να λαμβάνει γνώση των υπό του παρόντος Κώδικος οριζομένων στοιχείων και βιβλίων.
Κατ' εξαίρεση, επιτρέπεται να λαμβάνουν γνώση των βιβλίων και στοιχείων που ορίζονται από τον παρόντα Κώδικα, χωρίς έγκριση του υπουργού των Οικονομικών, οι Δημόσιες, οι Δημοτικές και οι Κοινοτικές Αρχές, μόνο στις περιπτώσεις που ανακύπτουν θέματα προστασίας του δημοσίου συμφέροντος, διεκδίκησης πόρων ή άλλων εννόμων δικαιωμάτων τους. Σε καμιά περίπτωση δεν επιτρέπεται στις Αρχές αυτές να αφαιρούν ή να κατάσχουν τα πιο πάνω βιβλία και στοιχεία".
Εξάλλου, στο άρθρο 69 του Ν.Δ. 3323/1955 της 11/12/Αυγ.1955 (ΦΕΚ Α΄ 214) "περί φορολογίας του εισοδήματος" ορίζεται ότι: 1...2. Οι φορολογικές δηλώσεις, τα φορολογικά στοιχεία, οι εκθέσεις, οι πράξεις προσδιορισμού αποτελεσμάτων, τα φύλλα ελέγχου, οι αποφάσεις του προϊσταμένου της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας και κάθε στοιχείο του φακέλου που έχει σχέση με την φορολογία ή άπτεται αυτής, είναι απόρρητο και απαγορεύεται η γνωστοποίησή τους σε οποιονδήποτε άλλον εκτός από τον φορολογούμενο στον οποίο αφορούν αυτά. 3...".
Τέλος, με το άρθρο 19 παραγρ.1 του Ν.1839/1951, όπως ισχύει μετά το άρθρ.31 του Ν.1731/1987 (το οποίο εξακολουθεί να ισχύει λόγω του ειδικού αντικειμένου το οποίο αφορά και χρησιμεύον για την αντιμετώπιση περιπτώσεων, που δεν καλύπτονται από τις προπαρατεθείσες διατάξεις), ορίζεται ότι:
"1. Αι φορολογικαί δηλώσεις της αμέσου και εμμέσου φορολογίας, τα φορολογικά στοιχεία, αι εκθέσεις εκτιμήσεων και ελέγχου τα φύλλα ελέγχου και αι πράξεις ή αι αποφάσεις των φορολογικών Αρχών είναι απόρρητα, απογορευόμενης της γνωστοποιήσεώς των εις οιονδήποτε τρίτον. Κατ' εξαίρεση επιτρέπεται η χορήγηση πληροφοριών και αντιγράφων εκ των παραστατικών εγγράφων της Τελωνειακής Αρχής στις δημόσιες Αρχές, μόνο στις περιπτώσεις που ανακύπτουν θέματα προστασίας του δημοσίου συμφέροντος, διεκδικήσεως πόρων ή άλλων έννομων δικαιωμάτων τους".

Β. Είναι σαφές ότι η διάταξη του άρθρου 69 παραγρ. 2 του Ν.Δ. 3323/55 καταλαμβάνει δηλώσεις, στοιχεία κ.λπ., εφόσον αυτά αφορούν την φορολογία εισοδήματος, είτε αμέσως είτε εμμέσως.
Η διάταξη του άρθρου 44 παραγρ. 1 του Π.Δ. 99/77, όπως ισχύει, καταλαμβάνει τα βιβλία και στοιχεία που μνημονεύονται στα άρθρα 3 και επόμενα του Π.Δ/τος τούτου. Δεν καταλαμβάνει ευθέως στοιχεία που δεν τηρούνται από τον επιτηδευματία, αλλ' ενδεχομένως από την φορολογική Αρχή, και τα οποία είτε συντάσσονται οίκοθεν, απ' αυτήν είτε, αποτελούν τύπο ή γραπτά κείμενα, τα οποία υποβάλλονται ή συντάσσονται και υποβάλλονται από τον επιτηδευματία κατά την διαδικασία εκδόσεως αποφάσεως του Οικ. Εφόρου ή κατά την ενέργεια πράξεως απ' αυτών, που σχετίζεται με την εφαρμογή του Κ.Φ.Σ.
Όμως δεν αποκλείεται εκ των διαδικαστικών αυτών στοιχείων κατά την εφαρμογή του Κ.Φ.Σ. να προκύπτουν, αμέσως ή εμμέσως, είτε δηλώσεις του φορολογούμενου (ή επιτηδευματία) είτε λοιπά στοιχεία για τις φορολογικές του σχέσεις και υποχρεώσεις στην άμεση ή έμμεση φορολογία.
Όταν ο νόμος απαγορεύει την γνωστοποίηση σε τρίτο των βιβλίων και στοιχείων του Κ.Φ.Σ., δεν εννοεί μόνο την γνωστοποίηση αυτού τούτου του περιεχομένου των βιβλίων και στοιχείων, αλλά προδήλως την ύπαρξη και τον αριθμό αυτών, όπως και την προέλευση ή τον προορισμό τους, αφού και από την γνώση των εξωτερικών τούτων "στοιχείων" των βιβλίων και στοιχείων προκύπτουν πολλές φορές, αν όχι αμέσως, οπωσδήποτε εμμέσως σχέσεις και καταστάσεις, οι οποίες ακριβώς αποτελούν το με το καθιερούμενο απόρρητο προστατευόμενο ουσιαστικό συμφέρον του επιτηδευματίου ή φορολογούμενου γενικότερα (π.χ. απασχόληση σε ορισμένο επάγγελμα και πραγματοποίηση εξ αυτού εσόδων, χρόνος απασχολήσεως στο επάγγελμα, σύναψη εννόμων σχέσεων από τις οποίες προκύπτει έσοδο, το οποίο ενδιαφέρει την φορολογούσα Αρχή κ.λπ.).

Εκ των ανωτέρω έπεται ότι, και το περιεχόμενο των κατά την διαδικασία θεωρήσεως των βιβλίων και στοιχείων του Κ.Φ.Σ. υποβαλλομένων από τους επιτηδευματίες "ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΩΝ ΘΕΩΡΗΣΗΣ" και τα στοιχεία ατομικών καρτελών, οι οποίες τηρούνται από τις Δ.Ο.Υ., δεν εξαιρούνται, καταρχήν, του φορολογικού απορρήτου, που ορίζει το άρθρο 44 Κ.Φ.Σ., γιατί αποτελούν δηλώσεις ή στοιχεία γενικώς εκ των οποίων, αν όχι αμέσως, οπωσδήποτε εμμέσως αποκαλύπτεται η φορολογική σχέση του επιτηδευματία, τουλάχιστον κατά τη βασική εξωτερική μορφή της υπάρξεως και της φύσεώς της, όπως τα στοιχεία αυτά προκύπτουν ουσιαστικότερα και πληρέστερα από τα ίδια τα βιβλία και στοιχεί του Κ.Φ.Σ., όμως η παραβίαση του απορρήτου των ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΩΝ ΘΕΩΡΗΣΗΣ και των ατομικών καρτελών, είναι επιτρεπτή, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις του αυτού άρθρου 44 του Κ.Φ.Σ., όπως εξετέθησαν ανωτέρω (βλ. και υπ' αριθμ. 743/1988 Γνωμ. Νομικής Δ/νσεως υπουργείου Οικονομικών).

Γ. Επί ανωνύμου εταιρίας, της οποίας η σύσταση και η λειτουργία ρυθμίζεται από τις διατάξεις του Ν. 2190/1920 "Περί Ανωνύμων Εταιριών", όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε μεταγενεστέρως γίνεται δεκτό ότι οι εταίροι δεν ευθύνονται προσωπικώς με την εταιρική τους περιουσία για τις εταιρικές υποχρεώσεις, αρκεί να κατέβαλαν την εισφορά τους προς την εταιρία, δηλ. ευθύνονται περιορισμένως. Μετά την καταβολή των εισφορών, δεν ευθύνονται πλέον οι εταίροι αλλά οι "καταβολές τους". Επίσης, οι μέτοχοι δεν μετέχουν (άνευ εταίρου) στην διοίκηση της εταιρίας, την οποία διοικεί το Δ.Σ. Ως προς αυτά ακριβώς τα σημεία διαφέρει η ΑΕ των προσωπικών εταιριών (ομορρύθμου, ετερορρύθμου, αφανούς), δηλ. ουδείς εν των μετόχων αυτής ενέχεται εις ολόκληρο και απεριορίστως για τις εταιρικές υποχρεώσεις, ενώ επί των προσωπικών εταιριών τουλάχιστον ένας εταίρος ενέχεται εις ολόκληρον και απεριορίστως και περαιτέρω είναι ευθέως φορείς της υποχρεώσεως και εξουσίας διοικήσεως, εκτός αν δεν υπέχουν απεριόριστη ευθύνη για τα χρέη της εταιρίας, ως ετερόρρυθμη (β. Ελευθ. Λεβαντή, περί Ανωνύμων Εταιριών 1982, σελ 11 επ. 21 επ. Λεων. Γεωργακόπουλου, το Δίκαιο των Εταιριών, τόμος Α, σελ. 43 επ.).

Εξάλλου, από την θεωρία και τη νομολογία γίνεται δεκτό (βλ. Λεων. Γεωργακόπουλου, το Δίκαιο των εταιριών, εκδ. 1974, τόμος τρίτος σελ. 306 επ) ότι ο μέτοχος έναντι της εταιρίας δικαιούται λήψεως αντιγράφου ισολογισμού και εκθέσεως των ελεγκτών και του διοικητικού συμβουλίου (άρθρο 27 παραγρ. 1 Ν. 2190/1920), ενώ ο μέτοχος, ο οποίος έχει ορισμένη μειοψηφία, δικαιούται περαιτέρω αιτήσεως ανακοινώσεων ή πληροφοριών προς τη γενική συνέλευση (άρθρο 39 παραγρ. 4 και 5 Ν. 2190/1920) περί της πορείας των εταιρικών υποθέσεων και της περιουσιακής καταστάσεως της εταιρίας.
Είναι, λοιπόν, φανερό ότι ο απλός μέτοχος της ανων. εταιρίας έχει απέναντι της εταιρίας μόνον τα παραπάνω δικαιώματα, ενώ εξάλλου ο δόλος ενέχεται εξ ολοκλήρου και απεριορίστως για τα χρέη της εταιρίας ούτε έχει την εξουσία διοικήσεως αυτής.
Συνεπώς, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους έχει την γνώμη ότι δεν είναι επιτρεπτή η χορήγηση στοιχείων, από τα σημειώματα θεωρήσεως και τις ατομικές καρτέλες, που τηρούνται στο τμήμα ΚΦΣ των ΔΟΥ σε μέτοχο της ανών. Εταιρίας.

Δ. Στο άρθρο 18 του Ν. 2190/1920 "Περί Ανωνύμων Εταιριών" ορίζεται: 1. Η ανώνυμος εταιρία εκπροσωπείται επί δικαστηρίου και εξωδίκως υπό του Διοικητικού αυτής Συμβουλίου, ενεργούντος συλλογικώς. 2.. "", ενώ στο άρθρο 22 ορίζεται:
"1. Το Διοικητικόν Συμβούλιον είναι αρμόδιον να αποφασίζει πάσαν πράξην αφορώσαν εις την διοίκησην της εταιρίας, εις την διαχείρισην της περιουσίας αυτής και εις την εν γένει επιδίωξην του σκοπού της εταιρίας. 2... "". Εξάλλου, στο άρθρο 22α του ίδιου νόμου ορίζεται: "1. Παν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου ευθύνεται έναντι της εταιρίας κατά την διοίκησην των εταιρικών υποθέσεων διά παν αυτού πτέσμα. Ευθύνεται ιδία εάν ο ισολογισμός περιέχει παραλείψεις ή ψευδείς δηλώσεις αποκρύπτουσας την πραγματικήν κατάστασιν της εταιρίας. 2. Η ευθύνη αυτή δεν υφίσταται εάν αποδείξει ότι κατέβαλε την επιμέλεια του συνετού οικογενειάρχου. Τούτο δεν ισχύει δια τον Διευθύνοντα Σύμβουλον της εταιρίας, υπόχρεων εις πάσαν επιμέλειαν...".
Με τις παραπάνω διατάξεις ρυθμίζεται η προσωπική ευθύνη των μελών του Διοικ. Συμβουλίου τη ανων. εταιρίας προς αποζημίωση έναντι της εταιρίας. Περαιτέρω, το δικαίωμα γνώσεως των εταιρικών βιβλίων, αρχείων εγγράφων και εν γένει της πορείας των εταιρικών υποθέσεων ανήκει πρωταρχικά στο Δ.Σ. ως σώμα, διότι τούτο, έχοντας την διεύθυνση και εκπροσώπηση της εταιρίας, ασκεί τόσον έναντι των τρίτων όσων και έναντι των υφισταμένων τα δικαιώματα του ιδιοκτήτη της επιχειρήσεως και της περιουσίας του. Υφίσταται αμφισβήτηση αν κάθε μεμονωμένος σύμβουλος έχει το δικαίωμα να ασκεί έλεγχο, ιδίως όταν το Δ.Σ. αποφασίσει την μη παροχή πληροφοριών και στοιχείων. Αρνητική άποψη εκφράζει ο Πασσιάς (βλ. το Δίκαιον της ΑΕ, τόμος β εκδ. 1969, σελ. 451, 527 υποστ. 6 και πρ. Π.Α. 5492/1954 ΕΕΔ ε' , 255), κατά τον οποίο δεν έχουν δικαίωμα ελέγχου εκτός αν το Δ.Σ. παράσχει τοιούτο δικαίωμα, ούτε να διατάξουν κάποια ενέργεια ούτε να δώσουν υποχρεωτικές για τους υπαλλήλους οδηγίες, αλλά έχουν δικαίωμα να πληροφορούνται (βλ. και Π. Πέρδικα, Εγχειρ Εμπορικού Δικαίου, 1952, σελ. 602). Αντίθετα, κατά τον Λ. Γεωργακόπουλο (Το δίκαιον των εταιριών Γ΄ 1974, σελ. 167) η αρχή της ατομικής ευθύνης του συμβουλίου, ιδίως το επιχείρημα εκ του άρθρου 39 παραγρ. 5 οδηγεί στο συμπέρασμα ότι είναι ατομικό κάθε συμβούλου, διότι άλλως δε θα αποκλείετο το δικαίωμα της ενημερώσεως του άρθρου 39 παραγρ. 5 εις τους δικαιούχους ιδιαίτερας εκπροσωπήσεως εις το συμβούλιον δηλ. εκπροσωπήσεως κατά μέγιστον όρον ίσης προς το 1/3 του αριθμού των συμβούλων (αρθρ. 18 παραγρ. 3).

Τέλος, εκ των διατάξεων των άρθρων 31 Εμπ. Ν, 18 και 22α Ν. 2190/1920, σε συνδυασμό και με το άρθρο 288 Α.Κ. συνάγεται ότι τα μέλη του Δ.Σ. ανωνύμου εταιρίας προς διευκόλυνση της διεξαγωγής του έργου της διοικήσεως και προς αντιμετώπιση της εξ αυτής ευθύνης των δικαιούνται να λαμβάνουν γνώση της πορείας των εταιρικών υποθέσεων και γενικώς να ενημερώνονται επ' αυτών.
Ε. Από τα αμέσως ανωτέρω εκτεθέντα και δεδομένου ότι τα μέλη του Δ.Σ. της ανων. εταιρίας, τα οποία έχουν την ιδιότητα του διευθύνοντος συμβούλου, γενικού διευθυντή, προέδρου Δ.Σ. κ.λπ. υπέχουν προσωπικές ευθύνες για τα χρέη της εταιρίας (λ.χ. προσωποκρατούνται κατ' άρθρο 69 Ν.Δ. 356/1974, σε συνδυασμό με το άρθρο 4 παραγρ. 1 περιπτ. Θ' Ν. 1867/1989 και με το αρθρ. 46 παραγρ. 1 περιπτ. γ' Ν. 2065/1992, διώκονται ποινικώς κατ' άρθρο 25 παραγρ. 2 περιπτ. α' Ν. 1882/1990, μπορεί να απαγορευθεί η έξοδός τους από τη χώρα, κατ' άρθρο 27 Ν. 1882/1990) το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους έχει τη γνώμη ότι τα πρόσωπα αυτά, "ως εκ των επαπειλούμενων εις βάρος των μέτρων) δικαιούνται να λάβουν γνώση των στοιχείων από τα σημειώματα θεώρησης και τις ατομικές καρτέλες που τηρούνται στο τμήμα Κ.Φ.Σ. των ΔΟΥ, με την αυτονόητη προϋπόθεση, βέβαια, ότι τα στοιχεία αυτά ανάγονται σε χρονικό διάστημα που είχαν μία των παραπάνω ιδιοτήτων και μόνο εφόσον αναγκαιούν προς αμφισβήτηση της προσωπικής των ευθύνης.




Taxheaven.gr