Κωστής Ν. Ντρούκας, MSc
Οικονομολόγος – Σύμβουλος Επιχειρήσεων
Επιστημονικός Συνεργάτης Taxheaven
www.knnconsulting.com | www.transferpricing.gr | www.baddebt.gr
Άρθρο παρουσίασης διαδικασίας αίτησης για τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών (Νόμος 4469/2017)
Ο Ν.4469/2017 αποτελεί την πρώτη προσπάθεια καθορισμού νομοθετικού πλαισίου για τη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών προς όλους τους πιστωτές, με την κοινή αποδοχή (των συμμετεχόντων) ότι η εν λόγω διαδικασία είναι απαραίτητη για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του οφειλέτη.
Αρχικές/Βοηθητικές Πληροφορίες
Παρόλο που το συγκεκριμένο άρθρο, σκοπό έχει να παρουσιάσει κυρίως τα περιεχόμενα της διαδικασίας αίτησης ένταξης στο μηχανισμό, κρίνεται σκόπιμο στην αρχή να δοθούν στον αναγνώστη ορισμένα κρίσιμα στοιχεία του νόμου επιγραμματικά.
Εν συντομία μερικά από τα σημαντικότερα στοιχεία του Ν.4469/2017
- Μέγεθος επιχείρησης:
Μεγάλη : Όταν ο κύκλος εργασιών μεγαλύτερος από 2,5 εκ. € (την τελευταία χρήση πριν την υποβολή) ή όταν οι συνολικές υποχρεώσεις (ληξιπρόθεσμες ή όχι) είναι μεγαλύτερες από 2 εκ. €
Μικρή : Όσες δεν έχουν τα κριτήρια της μεγάλης επιχείρησης.
- Ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης αφορά μόνο σε οφειλές που έχουν γεννηθεί έως και την 31/12/2016.
- Συνδεδεμένα πρόσωπα: Φυσικά ή Νομικά, δεν λαμβάνονται υπόψη για το σχηματισμό απαρτίας
Τα συνδεδεμένα πρόσωπα για τους σκοπούς του συγκεκριμένου νόμου χωρίζονται σε δύο κατηγορίες ανάλογα με το αν ο οφειλέτης είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο. Άρα, για τον οφειλέτη (φυσικό πρόσωπο) νοούνται: Οι σύζυγοι, οι συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι β’ βαθμού και τα νομικά πρόσωπα που ελέγχονται από τον οφειλέτη. Για τον οφειλέτη (νομικό πρόσωπο) νοούνται: Τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που ελέγχουν το νομικό πρόσωπο του οφειλέτη και οι σύζυγοι, οι συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι β’ βαθμού των ανωτέρω φυσικών προσώπων. Επίσης τα νομικά πρόσωπα που ελέγχονται από τον οφειλέτη.
- Ως προς το είδος των οφειλών, λαμβάνονται υπόψη οφειλές με καθυστέρηση πάνω από 90 ημέρες.
- Κριτήρια επιλεξιμότητας:
Πρέπει να πληρούνται αθροιστικά οι παρακάτω προϋποθέσεις:
α) Για οφειλέτες με απλογραφικό λογιστικό σύστημα: EBITDA > 0 σε τουλάχιστον μία από τις 3 τελευταίες χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης.
Για οφειλέτες με διπλογραφικό λογιστικό σύστημα: EBITDA > 0 ή έχει καθαρή θέση > 0 σε τουλάχιστον μία από τις 3 τελευταίες χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης.
β) Συνολικό ύψος οφειλών προς το σύνολο των πιστωτών (δημόσιο και ιδιώτες), άνω των 20 χιλ. €
γ) Οι οφειλέτες να έχουν ένα από τα ακόλουθα:
- οφειλές από δάνειο (ή άλλη αιτία σε τράπεζα) με καθυστέρηση τουλάχιστον 3 μηνών, κατά την 31/12/2016 ή
- οφειλές από δάνειο (ή άλλη αιτία σε τράπεζα) που ρυθμίστηκε μετά την 1η Ιουλίου 2016 ή
- ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το δημόσιο (ΑΑΔΕ, ΕΦΚΑ, άλλα ΝΠΔΔ συμπεριλαμβανομένων των ΟΤΑ) και δεν έχουν φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα, κατά την 31/12/2016 ή
- εκδώσει επιταγές που σφραγίστηκαν κατά την 31/12/2016 ή
- έχουν εκδοθεί διαταγές πληρωμής ή δικαστικές αποφάσεις εις βάρος τους, λόγω ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων από τρίτους (π.χ. προμηθευτές) κατά την 31/12/2016
- Επίσης, στο αρ. 2 παρ.3 του Ν.4469/2017 αναφέρονται σημαντικά κριτήρια για τη μη δυνατότητα υποβολής αίτησης στο μηχανισμό π.χ. υπαγωγή σε προηγούμενες διατάξεις, ύπαρξη καταδίκης για φοροδιαφυγή κ.τ.λ. Συγκεκριμένα:
- Όταν εκκρεμεί αίτηση υπαγωγής του Ν. 4307/2014 (Νόμος Δένδια) ή στις διατάξεις του πτωχευτικού κώδικα (επομένως και στις προπτωχευτικές διαδικασίες), εκτός εάν υπάρξει παραίτηση.
- Αν έχει εκδοθεί για μία από τις παραπάνω περιπτώσεις δικαστική απόφαση, ή συζητήθηκε η υπόθεση και εκκρεμεί η έκδοση αποφάσεως.
- Αν ο οφειλέτης έχει διακόψει την επιχειρηματική του δραστηριότητα, εκτός εάν αναβιώσει.
- Αν ο οφειλέτης δεν έχει φορολογική κατοικία στην Ελλάδα (βλ. και άρθρο 2 παρ. 1 Ν. 4469/2017).
- Αν ο οφειλέτης έχει καταδικαστεί για οικονομικό αδίκημα, ιδίως για φοροδιαφυγή, υπό τον όρο ότι η καταδίκη τελεί σε αιτιώδη συνάφεια με την επιχειρηματική του δραστηριότητα.
- Οι μικροί πιστωτές δεν συμμετέχουν στην διαδικασία ένταξης του εξωδικαστικού μηχανισμού. Μικροί πιστωτές θεωρούνται αυτοί που έχουν απαιτήσεις που :
α) δεν υπερβαίνουν ατομικά για κάθε πιστωτή το ποσό των 2.000.000 € και ποσοστό 1,5% του συνολικού χρέους του οφειλέτη,
β) δεν υπερβαίνουν αθροιστικά το ποσό των 20.000.000 € και ποσοστό 15% του συνολικού χρέους του οφειλέτη (βλ. άρθρο 2 παρ. 6 Ν. 4469/2017). Παρόλα αυτά όμως, σημειώνεται ότι αν οι απαιτήσεις των μικρών πιστωτών υπερβαίνουν αθροιστικά είτε το ποσό των 20.000.000, είτε συνολικό ποσοστό 15% του χρέους του οφειλέτη, θα συμμετάσχουν στη ρύθμιση οι πιστωτές με τις μεγαλύτερες απαιτήσεις έως τη συμπλήρωση των ανωτέρω κριτηρίων.
Διαδικασία και περιεχόμενο αίτησης στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών (Νόμος 4469/2017)
Σχετικά με τη διαδικασία της αίτησης, αρχικά θα πρέπει να αναφερθεί ότι η καταληκτική ημερομηνία είναι η 31η Δεκεμβρίου 2018. Έως και αυτή την ημερομηνία δηλαδή, ο κάθε οφειλέτης θα μπορεί να υποβάλει αίτηση για την υπαγωγή του στο μηχανισμό εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών.
Η διαδικασία της αίτησης γίνεται ηλεκτρονικά μέσω της ειδικής σελίδας της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (Ε.Γ.Δ.Ι.Χ.) http://www.keyd.gov.gr/np_ocw_aithsh-link/, στην οποία η πρόσβαση γίνεται με τους κωδικούς τους Taxis.
Οι παρακάτω ενότητες ουσιαστικά περιλαμβάνουν τα απαραίτητα στοιχεία (βήματα) κατά την διαδικασία της ηλεκτρονικής υποβολής της αίτησης στον μηχανισμό.
i) Εισαγωγή στοιχείων επιχείρησης
Στην ενότητα απεικονίζονται συνοπτικές πληροφορίες για τον οφειλέτη όπως:
Επωνυμία, διεύθυνση, Α.Φ.Μ., ΚΑΔ, τηλέφωνο και ηλεκτρονική διεύθυνση. Θα πρέπει επίσης να γίνεται αναφορά στον κύκλο εργασιών του κατά την τελευταία χρήση πριν από την υποβολή της αίτησης και στις συνολικές υποχρεώσεις του έναντι των πιστωτών του. Επίσης απαιτείται η περιγραφή της δραστηριότητάς του, της οικονομικής του κατάστασης, των λόγων της οικονομικής του αδυναμίας και των προοπτικών της επιχείρησής του.
ii) Εισαγωγή καταλόγου όλων των πιστωτών με πλήρη στοιχεία
Η συγκεκριμένη ενότητα περιλαμβάνει κατάλογο όλων των πιστωτών του οφειλέτη µε πλήρη στοιχεία (επωνυμία, διεύθυνση, Α.Φ.Μ., τηλέφωνο, ηλεκτρονική διεύθυνση), των οφειλομένων ποσών ανά πιστωτή και των συνοφειλετών που ευθύνονται έναντι κάθε πιστωτή.
iii) Παρουσίαση της πρότασης για τον τρόπο ρύθμισης των οφειλών του οφειλέτη
Η εν λόγω πρόταση θα πρέπει να περιέχει κατ’ ελάχιστον το ποσό που είναι σε θέση να καταβάλει η επιχείρηση σε μηνιαία ή ετήσια βάση για την αποπληρωμή των οφειλών της, βάσει των εκτιμώμενων εσόδων/ εξόδων κατά τις επόμενες τρεις (3) τουλάχιστον χρήσεις. Προσοχή στην ενότητα αυτή θα πρέπει να δοθεί στο αν πληροί η προτεινόμενη πρόταση τους όρους και τις προϋποθέσεις που επιτάσσουν τα άρθρα 9 (σχετικά με τους υποχρεωτικούς κανόνες σύμβασης αναδιάρθρωσης οφειλών) και 15 (σχετικά με την συμμετοχή του δημοσίου και των φορέων κοινωνικής ασφάλισης).
iv) Εισαγωγή στοιχείων για την αξιολόγηση της επιλεξιμότητας της επιχείρησης.
Στα συγκεκριμένα πεδία θα πρέπει να γίνει αναφορά στην πλήρωση του κριτηρίου:
Για οφειλέτες με απλογραφικό λογιστικό σύστημα: EBITDA > 0 σε τουλάχιστον μία από τις 3 τελευταίες χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης.
Για οφειλέτες με διπλογραφικό λογιστικό σύστημα: EBITDA > 0 ή έχει καθαρή θέση > 0 σε τουλάχιστον μία από τις 3 τελευταίες χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης.
v) Εισαγωγή καταλόγου των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη.
Σε ειδικά καθορισμένη γραμμογράφηση της σχετικής ενότητας της αίτησης, θα πρέπει να γίνει πλήρης αναφορά στην εκτιμώμενη εμπορική αξία των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, έτσι ώστε να μπορεί να προσδιορισθεί η αξία ρευστοποίησης της περιουσίας του.
vi) Περιγραφή των βαρών και λοιπών εξασφαλίσεων.
Πιο συγκεκριμένα, πλήρης περιγραφή των βαρών και λοιπών εξασφαλίσεων (είδος βάρους ή εξασφάλισης, πιστωτής, ασφαλιζόµενο ποσό, σειρά, δηµόσιο βιβλίο) που είναι εγγεγραμμένα επί των περιουσιακών στοιχείων. Είναι προφανές ότι η παρούσα ενότητα επηρεάζει και την αξία ρευστοποίησης.
vii) Στοιχεία συνοφειλετών.
Παρουσίαση πλήρη στοιχείων όλων των συνοφειλετών (επωνυµία, πλήρη διεύθυνση, Α.Φ.Μ., τηλέφωνο, ηλεκτρονική διεύθυνση).
Προσοχή: Σημαντικά στοιχεία για τους συνοφειλέτες αναφέρονται στην παρ.3 του αρ.4 του εν λόγω νόμου. Πολύ συνοπτικά αναφέρεται ότι «….η αίτηση συνυποβάλλεται υποχρεωτικά και από τους συνοφειλέτες, αν υπάρχουν……» Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο θέμα των συνοφειλετών καθώς η στάση τους καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την πορεία και των ύψος των οφειλών προς ρύθμιση.
viii) Μεταβίβαση ή επιβάρυνση περιουσιακού στοιχείου
Εισαγωγή δήλωσης για κάθε μεταβίβαση ή επιβάρυνση περιουσιακού στοιχείου που έγινε εντός των τελευταίων πέντε (5) ετών πριν την υποβολή της αίτησης και για κάθε καταβολή μερίσματος από την επιχείρηση (οφειλέτη) προς τους μετόχους ή εταίρους ή άλλη συναλλαγή εκτός των τρεχουσών συναλλαγών της επιχείρησης (οφειλέτη) που έγινε εντός των τελευταίων είκοσι τεσσάρων (24) μηνών πριν την υποβολή της αίτησης.
ix) Στοιχεία συνδεδεμένων προσώπων.
Στοιχεία κάθε νομικού προσώπου συνδεδεμένου µε τον οφειλέτη µε ημερομηνία σύστασης μεταγενέστερη της 1ης Ιανουαρίου 2012, καθώς και πλήρη στοιχεία ακινήτων ή άλλων περιουσιακών στοιχείων που τυχόν μεταβιβάστηκαν από τον οφειλέτη ή τους συνοφειλέτες σε πρόσωπα συνδεδεμένα µε τον οφειλέτη µετά την 1η Ιανουαρίου 2012,
x) Αμοιβόμενα πρόσωπα
Κατάλογος των προσώπων που αµείβονται από τον οφειλέτη και τα οποία αποτελούν συνδεδεμένα πρόσωπα µε αυτόν, καθώς και ανάλυση των αµοιβών αυτών κατά τους τελευταίους 24 µήνες πριν από την υποβολή της αίτησης.
xi) Αξία ακινήτων
Εισαγωγή σε καθορισμένα πεδία της αξίας των ακινήτων. Η αξία των ακινήτων τα οποία δηλώνονται στην αίτηση καθορίζεται µε βάση έκθεση εκτιµητή ακινήτων, την οποία συνυποβάλλει ο οφειλέτης µε την αίτησή του. Αν ο οφειλέτης δεν προσκοµίσει έκθεση από εκτιµητή, ως αξία των ακινήτων στην αίτηση δηλώνεται η αξία που λαµβάνεται υπόψη για τον υπολογισµό του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ν. 4223/2013, Α΄ 287). Ως «εκτιµητής ακινήτων» νοείται ο πιστοποιηµένος εκτιµητής ακινήτων που έχει καταχωριστεί στο Μητρώο Πιστοποιηµένων Εκτιμητών του Υπουργείου Οικονομικών, σύµφωνα µε την παρ. Γ΄ του άρθρου πρώτου του ν. 4152/2013 (Α΄ 107).
Ειδικότερα, για τα ακίνητα απαιτείται έκθεση εκτιμητή ακινήτων και σε περίπτωση που προσκομίζονται από οφειλέτη, συνοφειλέτη ή πιστωτές περισσότερες εκθέσεις εκτιμητών, την πιο πρόσφατη εκτίμηση αξίας ακινήτων που περιλαμβάνεται σε έκθεση εμπειρογνώμονα η οποία λαμβάνεται υπ’ όψιν μόνο όταν βασίζεται σε έκθεση εκτιμητή ακινήτων. Σε περίπτωση που δεν προσκομίζεται έκθεση εκτιμητή ακινήτων, το Δημόσιο ελέγχει και λαμβάνει υπόψη τη φορολογητέα αξία για τον υπολογισμό του ΕΝ.Φ.Ι.Α., σύμφωνα με το ν. 4223/2013, από την τελευταία συντεθείσα δήλωση ΕΝ.Φ.Ι.Α. (πράξη προσδιορισμού φόρου) και για ακίνητα για τα οποία δεν προσδιορίζεται αξία ΕΝ.Φ.Ι.Α., την αντικειμενική αξία αυτών. Για τον υπολογισμό αυτής συμπληρώνεται από τον οφειλέτη ή τον συνοφειλέτη το έντυπο υπολογισμού αξίας «ΑΑ ΓΗΣ» και η ορθότητα του υπολογισμού της βεβαιώνεται από συμβολαιογράφο.
xii) Λοιπά απαραίτητα δικαιολογητικά και πιστοποιητικά
Εισαγωγή λοιπών απαραίτητων δικαιολογητικών και πιστοποιητικών (αρθ. 5 παρ.8)
• Ε1, Ν, Ε3, Ε5, Ε9, συγκεντρωτικές καταστάσεις προμηθευτών και χρηματοοικονομικές καταστάσεις για την τελευταία πενταετία.
• Εκκαθαριστικό και ΕΝΦΙΑ τελευταίου φορολογικού έτους.
• Τελευταία περιοδική Δήλωση ΦΠΑ (Φ2) και 4ο βάθμιο Προσωρινό Ισοζύγιο τελευταίου μήνα.
• Λοιπά πιστοποιητικά (Αντίγραφο ποινικού μητρώου, μη πτώχευσης, μη λύσης, μη κατάθεσης αίτησης πτώχευσης, οικογενειακής κατάστασης)