Από τις διατάξεις των άρθρων 688-690 ΑΚ, προκύπτει ότι σε περίπτωση
ελαττωμάτων και ελλείψεων του έργου, ο εργοδότης δικαιούται, πλην άλλων,
να ζητήσει ανάλογη μείωση της αμοιβής.
Με την εν λόγω αξίωση
διώκεται η ελάττωση της αμοιβής κατά το ποσό κατά το οποίο το εκτελεσθέν
έργο είναι μικρότερης αξίας από εκείνη που θα είχε χωρίς τα ελαττώματα
και τις ελλείψεις. Η ελάττωση επιτυγχάνεται είτε με τη μερική απαλλαγή
του εργοδότη από την οφειλόμενη αμοιβή κατά το ποσό της μειώσεως είτε με
την επιστροφή μέρους της χορηγηθείσης αμοιβής κατά το ποσό της
μειώσεως. Το εν λόγω δικαίωμα δύναται να ενασκηθεί είτε με αγωγή είτε
και να προβληθεί κατ' ένσταση στην αγωγή του εργολάβου για καταβολή της
αμοιβής. Στην αγωγή ή την ένσταση πρέπει να εκτίθενται σαφώς, για το
ορισμένο αυτών, κατά τα άρθρα 216 παρ. Ι εδ. α' ή 262 παρ. 1 ΚΠολΔ
αντιστοίχως, ποιες είναι οι ελλείψεις του έργου, καθώς και το μέτρο
μειώσεως του έργου λόγω της ελλείψεως των εν λόγω ελλείψεων. Εξάλλου, η
αξίωση αποζημιώσεως, κατά την ΑΚ 690, μπορεί να προβληθεί και με
ανταγωγή ή με την ένσταση του συμψηφισμού κατά της αγωγής του εργολάβου
για καταβολή της αμοιβής. Ο απλός, όμως, ισχυρισμός του εργοδότη που
ενάγεται για καταβολή της αμοιβής περί του ότι οι ελλείψεις του έργου
προήλθαν από υπαιτιότητα του ενάγοντος εργολάβου, χωρίς να περιέχει
αίτημα αποζημιώσεως που προτείνεται σε συμψηφισμό ή με ανταγωγή, δεν
ασκεί επιρροή στη δίκη περί καταβολής της αμοιβής του εργολάβου.
ΑΠ 375/2012
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Β1' Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε
από τους Δικαστές: Ηλία Γιαννακάκη, Αντιπρόεδρο Αρείου Πάγου, Βασίλειο
Λυκούδη, Βαρβάρα Κριτσωτάκη, Ανδρέα Δουλγεράκη και Δημήτριο Κόμη,
Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του την 10η
Ιανουαρίου 2012, με την παρουσία και του γραμματέα Αθανασίου Λιάπη, για
να δικάσει μεταξύ:
Της αναιρεσείουσας: Ανώνυμης εταιρείας με την
επωνυμία ........... και το διακριτικό τίτλο .............., που εδρεύει στη ....................... και
εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο
δικηγόρο της ..........................
Των αναιρεσιβλήτων: 1) Γ. Κ.
του Σ., 2) Ε. Κ. του Γ. και 3) Φ. Ρ. του Π., όλων κατοίκων ..., οι
οποίοι εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Γεώργιο Χριστιά
με δήλωση του άρθρου 242 παρ. 2 ΚΠολΔ.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με
την από 25-4-2007 αγωγή των ήδη αναιρεσιβλήτων, που κατατέθηκε στο
Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 182/2008 οριστική
του ίδιου Δικαστηρίου και 6270/2010 του Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση
της τελευταίας απόφασης ζητεί η αναιρεσείουσα με την από 30-3-2011
αίτησή της.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης αυτής, που εκφωνήθηκε από
το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο πάνω. Η
Εισηγήτρια Αρεοπαγίτης Βαρβάρα Κριτσωτάκη διάβασε την από 28-12-2011
έκθεσή της, με την οποία εισηγήθηκε την απόρριψη της αιτήσεως
αναιρέσεως.
Ο πληρεξούσιος της αναιρεσείουσας ζήτησε την παραδοχή της αιτήσεως και την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Από
τις διατάξεις των άρθρων 688-690 ΑΚ, προκύπτει ότι σε περίπτωση
ελαττωμάτων και ελλείψεων του έργου, ο εργοδότης δικαιούται, πλην άλλων,
να ζητήσει ανάλογη μείωση της αμοιβής.
Με την εν λόγω αξίωση
διώκεται η ελάττωση της αμοιβής κατά το ποσό κατά το οποίο το εκτελεσθέν
έργο είναι μικρότερης αξίας από εκείνη που θα είχε χωρίς τα ελαττώματα
και τις ελλείψεις. Η ελάττωση επιτυγχάνεται είτε με τη μερική απαλλαγή
του εργοδότη από την οφειλόμενη αμοιβή κατά το ποσό της μειώσεως είτε με
την επιστροφή μέρους της χορηγηθείσης αμοιβής κατά το ποσό της
μειώσεως. Το εν λόγω δικαίωμα δύναται να ενασκηθεί είτε με αγωγή είτε
και να προβληθεί κατ' ένσταση στην αγωγή του εργολάβου για καταβολή της
αμοιβής. Στην αγωγή ή την ένσταση πρέπει να εκτίθενται σαφώς, για το
ορισμένο αυτών, κατά τα άρθρα 216 παρ. Ι εδ. α' ή 262 παρ. 1 ΚΠολΔ
αντιστοίχως, ποιες είναι οι ελλείψεις του έργου, καθώς και το μέτρο
μειώσεως του έργου λόγω της ελλείψεως των εν λόγω ελλείψεων. Εξάλλου, η
αξίωση αποζημιώσεως, κατά την ΑΚ 690, μπορεί να προβληθεί και με
ανταγωγή ή με την ένσταση του συμψηφισμού κατά της αγωγής του εργολάβου
για καταβολή της αμοιβής. Ο απλός, όμως, ισχυρισμός του εργοδότη που
ενάγεται για καταβολή της αμοιβής περί του ότι οι ελλείψεις του έργου
προήλθαν από υπαιτιότητα του ενάγοντος εργολάβου, χωρίς να περιέχει
αίτημα αποζημιώσεως που προτείνεται σε συμψηφισμό ή με ανταγωγή, δεν
ασκεί επιρροή στη δίκη περί καταβολής της αμοιβής του εργολάβου.
Στην
προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από τα διαδικαστικά έγγραφα οι
αναιρεσίβλητοι, αρχιτέκτων μηχανικός ο πρώτος, πολιτικός μηχανικός η
δεύτερη, και μηχανολόγος ηλεκτρολόγος ο τρίτος, με την από 25-4-2007
αγωγή τους επί της οποίας εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, ισχυρίστηκαν
ότι δυνάμει συμβάσεως έργου που καταρτίστηκε μεταξύ αυτών και της
αναιρεσείουσας η οποία είχε αναλάβει δυνάμει μειοδοτικού διαγωνισμού το
αναφερόμενο έργο ανέθεσε σ' αυτούς τη σύνταξη μελετών εφαρμογής
αρχιτεκτονικών στον πρώτο, αντί συμφωνηθέντος εργολαβικού ανταλλάγματος
ποσού 34.000.000 δρχ., εφαρμογής στατικών στη δεύτερη, αντί του ποσού
των 15.000.000 δρχ. και εφαρμογής των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων
στον τρίτο, αντί αμοιβής 4.000.000 δρχ. καθώς και στους μη διαδίκους
μελετητές, Μ. Μ.-Τ., Δ. Τ. και Ι. Μ., τις εφαρμογές αρχιτεκτονικών
στατικών και ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων. Ότι αν και οι
αναιρεσίβλητοι εκτέλεσαν και παρέδωσαν το έργο που ανέλαβαν, η
αναιρεσείουσα ενώ κατέβαλε την αμοιβή των ως άνω τριών μη διαδίκων
μελετητών, κατέβαλε μέρος μόνο της αμοιβής στον πρώτο και τη δεύτερη εκ
των αναιρεσιβλήτων εκ δρχ. 20.000.000 και 13.000.000 αντίστοιχα και
αρνείται να καταβάλει το υπόλοιπο των 14.000.000 δρχ. στον πρώτο,
2.000.000 στην δεύτερη και ολόκληρο το συμφωνηθέν ποσό των 4.000.000
στον τρίτο. Ζήτησαν δε να υποχρεωθεί η αναιρεσείουσα να καταβάλλει στον
καθένα από αυτούς τα ως άνω ποσά. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο απέρριψε την
αγωγή ως απαράδεκτη λόγω μη καταβολής του δικαστικού ενσήμου. Κατά της
απόφασης αυτής οι αναιρεσίβλητοι άσκησαν έφεση κατά τη συζήτηση της
οποίας η αναιρεσείουσα με τις προτάσεις της νομίμως επανέφερε ενώπιον
του Εφετείου, τους προταθέντες ενώπιον του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου
ισχυρισμούς της περί ελαττωματικότητας του έργου, καθώς και το αίτημα
αυτής περί μειώσεως του εργολαβικού ανταλλάγματος. Ειδικότερα
ισχυρίστηκε ότι, παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με τη διακήρυξη και τα
συμβατικά τεύχη δημοπρατήσεων οι αναιρεσίβλητοι όφειλαν να
συγκεκριμενοποιήσουν την τεχνική περιγραφή και στον πίνακα ποιοτικών
στοιχείων να αναφέρουν πια ακριβώς υλικά θα τοποθετηθούν, από
υπαιτιότητα τους η περιγραφή αυτή στη μελέτη εφαρμογής ήταν αόριστη και
συγκεκριμένα στον πίνακα ποιοτικών στοιχείων επισυνάφθηκαν "προσπέκτους"
των υλικών τα οποία περιελάμβαναν πάνω από δέκα τύπους υλικών με
διαφορετικές τιμές. Ειδικότερα οι ελλείψεις αυτές συνίστανται στις
ακόλουθες: α) έλλειψη προσδιορισμού του τύπου των χωρισμάτων της AMSCO,
β) έλλειψη προσδιορισμού του τύπου κουφωμάτων και γ) έλλειψη
προσδιορισμού του τύπου πλακιδίων. Πέραν των ως άνω ελλείψεων οι μελέτες
παρουσίαζαν και τα ακόλουθα ελαττώματα: 1) ελλιπές σχέδιο ενώσεων με τα
υπάρχοντα κτίρια, 2) ελαττωματικό σχέδιο οδεύσεως των καλωδίων και των
κλιματιστικών αγωγών, 3) ανυπαρξία σχεδίου για τη διαμόρφωση της ράμπας
αναπήρων και του περιβάλλοντος χώρου με τοπογραφική μελέτη, 4) ανάγκη
τροποποιήσεως της μονώσεως των δωμάτων και 5) η μηχανολογική μελέτη του
κλιματισμού υποστηρίχτηκε μόνο από τον ανάδοχο και 6) ενώ προβλεπόταν
μία δεξαμενή πυρόσβεσης η μελετήτρια σχεδίασε δύο δεξαμενές. Αποτέλεσμα
όλων των ανωτέρω αοριστιών και ελλείψεων ήταν η καθυστέρηση ενάρξεως των
εργασιών κατασκευής, συνεπαγόμενη την οικονομική επιβάρυνση του κόστους
του έργου πέραν του προϋπολογισμού του, λόγω της ανατιμήσεως των υλικών
και της απασχολήσεως προσωπικού για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, με
αποτέλεσμα να ζημιωθεί κατά τα ακόλουθα ποσά: α) για έξοδα λειτουργίας
εργοταξίου και υποστήριξης του έργου λόγω της επιπλέον τρίμηνης
λειτουργίας του εργοταξίου της διεύθυνσης και γραμματειακής υποστηρίξεως
του έργου καθώς και τις αποζημιώσεις του επιστημονικοτεχνικού
προσωπικού: 5.000.000 δραχμές τον μήνα Χ 3 = 15.000.000 + 28% ΦΠΑ=
19.200.000 δραχμές, ήτοι 56.346,29 ευρώ. β) για την αγορά υλικών σε
υψηλότερες τιμές λόγω ανατιμήσεως 87.532.800 δραχμές ήτοι 256.882,75
ευρώ, γ) για την προμήθεια ακριβότερης ποιότητας υλικών ελλείψει του
απαραίτητου προσδιορισμού τους στις επίδικες μελέτες εφαρμογής
31,120.979 δραχμές, ήτοι 91.330,82 ευρώ και συνολικά ζημία ύψους 404.559
ευρώ. Ότι με την από 4/12/2002 επιστολή, την οποία επέδωσε στον πρώτο
ενάγοντα, ατομικά και ως αντιπρόσωπο των λοιπών, τους γνωστοποίησε ότι,
κατά τον όρο 8 της μεταξύ τους συμβάσεως έργου, αφαιρεί από το
συμφωνηθέν εργολαβικό αντάλλαγμα το ποσό των 20.000.000 δρχ, (58.694
ευρώ) λόγω της προαναφερόμενης από υπαιτιότητά τους πλημμελούς
εκτελέσεως της συμβάσεως επί ζημία της. Με το ως άνω περιεχόμενο και
αίτημα ο ισχυρισμός περί μειώσεως της αμοιβής των εναγόντων κατά το
προαναφερόμενο ποσό των 20.000.000 δρχ. (ήτοι κατά 14.000.000 δρχ, ως
προς τον πρώτο, 2.000.000 δρχ. ως προς τη δεύτερη και ενόλω ως προς τον
τρίτο) ή 58.694 ευρώ, προβάλλεται εντελώς αόριστα, καθόσον δεν
προσδιορίζεται ειδικότερα το ποσό κατά το οποίο μειώθηκε η αξία του
έργου λόγω των ως άνω ελαττωμάτων για τον καθένα από τους
αναιρεσείοντες, ενόψει μάλιστα και του συνομολογούμενου γεγονότος ότι οι
ένδικες μελέτες καταρτίστηκαν από περισσότερους μελετητές και δη πλην
των αναιρεσιβλήτων συνεργάστηκαν για τη εκπόνηση τους και οι
προαναφερόμενοι, Μ. Τ.-Μ., Δ. Τ. και Ι. Μ., δεν προσδιορίζεται αν
υφίσταται ή όχι ευθύνη αυτών δεδομένου ότι η αμοιβή των τελευταίων (μη
διαδίκων) καταβλήθηκε ολοσχερώς, ούτε επιμερίζεται το ποσοστό ευθύνης
του καθενός από τους μελετητές (διαδίκους και μη) για τις ως άνω
ελλείψεις. Επομένως το Εφετείο το οποίο με την προσβαλλόμενη απόφαση
απέρριψε τον εν λόγω ισχυρισμό ως αόριστο: α) ορθά ερμήνευσε τις
διατάξεις των άρθρων 688, 689 και 690 του ΑΚ, β) με το να απορρίψει ως
απαράδεκτη την ένσταση περί μειώσεως της εργολαβικής αμοιβής, δεν κήρυξε
απαράδεκτο παρά το νόμο και γ) δεν παρέλειψε να λάβει υπόψη του
πράγματα που είχαν προταθεί και είχαν ουσιώδη επιρροή στην έκβαση της
δίκης, αφού έλαβε υπόψη του τον ισχυρισμό που αφορούσε ελαττώματα του
έργου και τον απέρριψε, και ως εκ τούτου οι, πρώτος και τρίτος, λόγοι
της αιτήσεως αναιρέσεως από τους αριθμούς 1, 14 και 8 του άρθρου 559 του
Κ.Πολ.Δ. είναι αβάσιμοι και πρέπει να απορριφθούν. Από τις διατάξεις
των άρθρων 670 και 671 Κ.Πολ.Δικ. προκύπτει ότι κατά τη διαδικασία των
εργατικών διαφορών το δικαστήριο δεν υποχρεούται να τηρήσει τους κανόνες
του νόμου για τη δύναμη των αποδεικτικών μέσων (εξαιρέσει της
ομολογίας) και συνεπώς ο εκ του άρθρου 559 αριθ. 12 λόγος αναιρέσεως για
παράβαση τέτοιων κανόνων δεν χωρεί κατά δικαστικής αποφάσεως που έχει
εκδοθεί κατά την ως άνω διαδικασία.
Στην προκείμενη περίπτωση με τον
δεύτερο λόγο της αιτήσεως αναιρέσεως με την επίκληση του άρθρου 559
αριθμ. 12 του Κ.Πολ.Δ. προβάλλεται η αιτίαση ότι το Εφετείο δέχτηκε ότι
οι αναιρεσίβλητοι είχαν εκτελέσει το έργο χωρίς καμία προς τούτο
απόδειξη, ενώ αν νομίμως εκτιμούσε τη δύναμη των αποδεικτικών μέσων και
δη των δημοσίων εγγράφων της εργοδότριας του έργου, καθώς και την
ομολογία των αναιρεσιβλήτων θα είχε απορρίψει την αγωγή. Ο λόγος αυτός
πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτος, κατά το μέρος του που αφορά τη μη
λήψη των, όλως αορίστως αναφερομένων, δημοσίων εγγράφων και ως αβάσιμος
κατά το μέρος που αναφέρεται στην ομολογία των αναιρεσιβλήτων, αφού εις
ουδεμία ομολογία προέβησαν για το εν λόγω θέμα.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει
την από 30-3-2011 αίτηση της Ανώνυμης Εταιρίας με την επωνυμία
..................." κατά της υπ' αριθμ. 6270/2010 αποφάσεως του
Εφετείου Αθηνών. Και
Καταδικάζει την αναιρεσείουσα στη δικαστική
δαπάνη των αναιρεσιβλήτων την οποία ορίζει στο ποσό των χιλίων
οκτακοσίων (1.800) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 24 Ιανουαρίου 2012. Και
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 6 Μαρτίου 2012.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ