ΠΟΛ.1102/20.5.1992 Η απαλλαγή από το ΦΠΑ ορισμένων περιπτώσεων προμηθειών παροχής υπηρεσιών κ.α.

ΠΟΛ. 1102/20.5.92 Η απαλλαγή από το ΦΠΑ ορισμένων περιπτώσεων προμηθειών παροχής υπηρεσιών κ.α.  

Με την ακόλουθη εγκύκλιο κοινοποιή­θηκαν οι Γνωμ. Ν.Σ. Κ. 431/4.6.91 και 882/17.12.91 όπως έγιναν αποδεκτές από το υπουργείο Οικονομικών και δόθηκαν οι ακόλουθες διευκρινήσεις.

1 . Απαλλάσσονται από το φόρο προστιθέ­μενης αξίας σύμφωνα με τις περιπτώσεις κα, κβ και κγ της παραγράφου 1 του άρθρου 18 του ν. 1642/86.

α) Η προμήθεια που εισπράττουν τα γρα­φεία που λειτουργούν με άδεια της Τράπεζας Ελλάδος, ως ανταλλακτήρια συναλλάγματος, από τράπεζες ή συναλλασσόμενους διότι η προμήθεια αυτή αντιστοιχεί σε υπηρεσίες που περιλαμβάνονται στην περίπτ. κα' της πιο πά­νω αναφερόμενης διάταξης.

β) Η υπηρεσία διαμεσολάβησης προσώ­πων (τράπεζες, φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα) σε αγοραπωλησία μετοχών κ.λπ., διότι πρόκειται για υπηρεσία που περιλαμβά­νεται στην περίπτ. κβ' της ως άνω διάταξης, ανεξάρτητα από το πρόσωπο για λογαριασμό του οποίου μεσολαβεί (επενδυτής ή χρηματιστής).

γ) Η παροχή υπηρεσιών συμβούλων επεν­δύσεων για αγορά μετοχών, ομολόγων κ.λπ., διότι πρόκειται για εργασία σχετικά με μετο­χές, ομολογίες και λοιπούς τίτλους που περι­λαμβάνεται στην απαλλακτική διάταξη της πε­ρίπτ. κβ' του ίδιου ως άνω άρθρου.

δ) Η διάθεση μεριδίων αμοιβαίων κεφα­λαίων από αντιπροσώπους, οι οποίοι συμβάλ­λονται με τις εταιρίες διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων, σύμφωνα με το Κεφάλαιο Β του ν. 1969/91 (ΦΕΚ 167/Ν 30.10.91) ως εργασία που καλύπτεται από τη διάταξη της περίπτ. κγ' του προαναφερόμενου άρθρου.

2. Τέλος, δεν καλύπτεται από την απαλλαγή και επομένως υπάγεται σε ΦΠΑ, σύμφωνα με την περίπτ. κβ' της παραγρ. 1 του άρθρου 18, n ανάθεση σε τρίτους της διαχείρισης και φύλα­ξης μετοχών, μεριδίων και λοιπών τίτλων.

Όταν όμως δεν υπάρχει σύμβαση ανάθε­σης «διαχείρισης» επειδή από την ως άνω διάταξη δεν προκύπτει άμεσα πότε μία πράξη συνιστά πράξη «διαχείρισης» δεν είναι δυνα­τόν να προσδιορισθεί γενικά και αφηρημένα το περιεχόμενο της μη απαλλασσόμενης από το ΦΠΑ «διαχείρισης», αλλά το περιεχόμενο αυτής θα προκύψει από την εκάστοτε έννομη σχέση από την οποία απορρέει η διαχείριση των τίτλων αυτών.

Κατά συνέπεια, οι ΔΟΥ προκειμένου να χαρακτηρίσουν αν μία πράξη συνιστά «διαχεί­ριση» και επομένως αν είναι πράξη υπαγόμε­νη ή όχι σε ΦΠΑ, είναι απαραίτητο να ερευ­νούν κάθε φορά την έννομη σχέση από την οποία παρέχεται δικαίωμα εξουσίας επί των τίτλων.

Γνωμ. Ν.Σ.Κ. 431/91

Περίληψη ερωτήματος: Ποια η έκταση εφαρμογής των διατάξεων των περιπτώσεων κα', κβ' και κγ' της παρ. 1 του άρθρου 18 του ν. 1642/86 και ειδικότερα: 1) Ποιες από τις υπηρεσίες που παρέχει η «εθνική Χρηματιστηριακή Α.Ε.» που ιδρύθηκε σύμφωνα με τον .1806/88 και έχει ως σκοπό τη διεξαγωγή χρηματιστηριακών συναλλαγών, τη σύναψη χρηματιστηριακών συμβάσεων, την αγορά αξιών για λογαριασμό της, την ανάληψη υπη­ρεσιών αναδόχου σε δημόσια εγγραφή, την παροχή υπηρεσιών και συμβουλών σε επεν­δυτές και εκδότες αξιών, τη διαχείριση χαρτο­φυλακίου χρεογράφων, τη μεσολάβηση σε αγοραπωλησία μετοχών, μεριδίων, ομολό­γων, τίτλων κ.λπ. εμπίπτουν στις απαλλασσό­μενες από το ΦΠΑ διατάξεις της περ. κβ' της παρ. 1 του άρθρου 18 του Ν. 1642/86. 2) Ποια η έννοια της διαχείρισης κατά την ως άνω διάταξη και ποιες πράξεις εμπίπτουν στην έννοια αυτή. 3) Εάν απαλλάσσεται από το ΦΠΑ το μέρος της αμοιβής που καταβάλλεται από χρηματιστή σε τρίτο πρόσωπο, για υπηρε­σίες διαμεσολάβησης του μεταξύ επενδυτών και χρηματιστή για αγοραπωλησία μετοχών, ομολόγων, τίτλων κ.λπ.

4) Εάν η διαφορά (προμήθεια) που λαμβά­νει ο ανταλλάσσων το συνάλλαγμα από τον πελάτη ή την Τράπεζα υπάγεται στο ΦΠΑ ή απαλλάσσεται ως πράξη υπαγόμενη στις δια­τάξεις της περιπτώσεως κα' της παρ. 1 του άρ­θρου 18 του Ν. 1642/86. 5) Εάν η από του ΦΠΑ απαλλαγή των εργασιών των εταιριών διαχειρίσεως αμοιβαίου κεφαλαίου και της ενεργούσης ως θεματοφύλακος της τραπέζης κατά τις διατάξεις του ν.δ. 608/70 επιστηρίζε­ται στη διάταξη της περίπτ. κγ της παρ. 1 του άρθρου 18 ή και στη διάταξη της περίπτ. κβ της αυτής παραγράφου. 6) Ποιο το ακριβές πε­ριεχόμενο του όρου «διαχείρισης» κατά τη διάταξη αυτή. 7) Πώς ακριβώς στοιχειοθετεί­ται η απαλλαγή από ΦΠΑ της Τράπεζας που ενεργεί ως θεματοφύλακας του αμοιβαίου κεφαλαίου σύμφωνα με το ν.δ. 608/70, αλλά και για τις υπηρεσίες μεσολάβησης σε αγορά και πώληση μεριδίων του αμοιβαίου κεφαλαίου και τέλος 8) Εάν απαλλάσσεται από το ΦΠΑ η αμοιβή που λαμβάνει οποιοδήποτε πρόσωπο για τη διάθεση μεριδίων αμοιβαίου κεφαλαί­ου, το οποίο ενεργεί κατ' εντολή της εταιρίας Διαχειρίσεως.

1. Από τις διατάξεις των περιπτ. κα, κβ και κγ της παρ. 1 του άρθρου του Ν. 1642/1986 «Για την εφαρμογή του φόρου προστιθέμενης αξίας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 125/21.8.1986 τ. Α) ορίζεται ότι: «1. Απαλλάσσονται από το φόρο: α) ... β) ... κα) οι ερ­γασίες στις οποίες περιλαμβάνονται και η διαπραγμάτευση, που αφορούν συνάλλαγμα, χαρτονομίσματα και νομίσματα, τα οποία απο­τελούν νόμιμα μέσα πληρωμής, με εξαίρεση τα νομίσματα και χαρτονομίσματα για συλλο­γές, κβ) οι εργασίες στις οποίες περιλαμβάνε­ται και η διαπραγμάτευση εκτός από τη φύλα­ξη και διαχείριση, που αφορούν μετοχές ανώνυμων εταιριών, μερίδια, ομόλογα και λοι­πούς τίτλους, με εξαίρεση τους τίτλους παρα­στατικούς εμπορευμάτων, κγ) η διαχείριση των αμοιβαίων κεφαλαίων που προβλέπουν οι διατάξεις του ν .δ. 608/1970 (ΦΕΚ 170).

ΙΙ. Από τη διατύπωση της άνω παρατιθέμενης διατάξεως της περ. κα της παρ. 1 του άρ­θρου 18 του ν. 1642/86, η οποία απαλλάσσει από το φόρο προστιθέμενης αξίας τις εργα­σίες ως και τη διαπραγμάτευση που αφορούν συνάλλαγμα, χαρτονόμισμα και νόμισμα, τα οποία αποτελούν νόμιμα μέσα πληρωμής, σα­φώς προκύπτει ότι η διάταξη αυτή αναφέρεται στις εργασίες και τη διαπραγμάτευση που αφορούν το χρήμα με τη στενή τούτου έν­νοια, ήτοι τα αντικατάστατα (Α.Κ. 950, 806) και αναλωτά (Α.Κ. 952) κινητά πράγματα τα οποία καθιερώνει η πολιτεία σαν υποχρεωτι­κό μέσο εξoφλήσεως των υποχρεώσεων (Γ. Mπαλής Γ. Αρχ. 188, Ταμπάκης ΟΕ Γεωργ. ­Σταθ. ΑΚ 291 11 αριθμ. 7, Γαζής, Ερ. ΑΚ εισαγ. 291 αρ. 4, 5) είτε τούτο αποτελείται εκ μετάλλου (μεταλλικό) είτε από χαρτονομίσμα­τα. Το τελευταίο τούτο συνίσταται σε ανώνυ­μα γραμμάτια είτε του κράτους είτε τραπεζικά. Ως εκ της αναφοράς δε της ως άνω διατάξεως και σε συνάλλαγμα, είναι πρόδηλο ότι από την έννοια συνάλλαγμα στη διάταξη αυτή νο­είται το ξένο (αλλοδαπό) νόμισμα και όχι άλ­λοι τίτλοι παραστατικοί αξίας ως οι συναλλαγ­ματικές, οι τραπεζιτικές επιταγές, τα τοκομερί­δια, μερισματόγραφα και κ.λπ., τα οποία δίδο­νται αντί χρημάτων στις συναλλαγές ως και εν γένει κάθε άλλο μέσο πληρωμής που περιλαμ­βάνεται στην ευρεία έννοια του χρήματος, η οποία περιλαμβάνει καθετί που πραγματικά κυκλοφορεί στnν αγορά σαν μέτρο αξιών και σαν μέσο συναλλαγής.

Συνεπώς, κατ' εφαρμογήν της διατάξεως αυτής κάθε εργασία ως και η διαπραγμάτευση που αφορούν ημεδαπό ή αλλοδαπό νόμισμα (εξαιρουμένων των εργασιών και της δια­πραγμάτευσης που αφορούν νομίσματα και χαρτονομίσματα για συλλογές, απαλλάσσεται του ΦΠΑ) αξίας.

ΙΙΙ. Από το ΦΠΑ απαλλάσσονται επίσης κατ' εφαρμογή της άνω παρατιθέμενης διατά­ξεως της περ. κβ της παρ. 1 του άρθρου 18 του ν. 1642/86 και οι εργασίες, στις οποίες περιλαμβάνεται και η διαπραγμάτευση, εκτός από τη φύλαξη και τη διαχείριση, που αφο­ρούν μετοχές ανωνύμων εταιριών, μερίδια και λοιπούς τίτλους, με εξαίρεση τους τίτλους παραστατικούς εμπορευμάτων.

Είναι πρόδηλο ότι κατ' εφαρμογήν της διατάξεως αυτής απαλλάσσονται από το ΦΠΑ οι εργασίες και η διαπραγμάτευση εκτός από τη φύλαξη και τη διαχείριση, εν γένει τίτλων παραστατικών αξίας, ως τούτο προκύπτει εκ της ενδεικτικής αναφοράς της διατάξεως αυ­τής σε συγκεκριμένους τίτλους (μετοχή αν. εταιρ. μερίδια) αφενός ακολούθως δε και γε­νικώς σε «λοιπούς τίτλους» εξ ου συνεπάγε­ται η βούληση του νομοθέτη να χορηγήσει την απαλλαγή αυτή προκειμένου περί των ως άνω εργασιών και τη διαπραγμάτευση που αφορούν εν γένει πάντες τους παραστατικούς τίτλους αξιών και εκείνους που αποτελούν συνάλλαγμα, δηλαδή και τους τίτλους που γί­νονται δεκτοί στις συναλλαγές ως χρήμα (εν ευρεία εννοία) π.χ. επιταγές, συναλλαγματι­κές, μερισματόγραφα, γραμμάτια εις διαταγήν κ.λπ. Εκ τούτων ενισχύεται και η ανωτέρω εκτεθείσα άποψη ότι η περίπτωση και της εν προκειμένω διατάξεως περιορίζεται μόνον στη χορήγηση της από το ΦΠΑ απαλλαγής στις υπό αυτής προβλεπόμενες περιπτώσεις μόνο προκειμένου περί εργασιών που αφο­ρούν το ημεδαπό και αλλοδαπό νόμισμα (χρή­μα εν στενή εννοία) και όχι προκειμένου περί απαλλαγών αφορωσών το χρήμα εν ευρεία έννοια, αφού περί των απαλλαγών που αφο­ρούν αυτό μεριμνούν οι διατάξεις της εν προ­κειμένω περιπτώσεως κβ της παρ. 1 του άρθρου 18, που αναφέρονται γενικώς στους παραστατικούς αξιών τίτλους στους οποίους περιλαμβάνονται και τα ως άνω μέσα πληρω­μής (συνάλλαγμα).

Δεν απαλλάσσονται από το ΦΠΑ, κατά ρητή επιταγή της διατάξεως αυτής, οι εργα­σίες και η διαπραγμάτευση που αφορούν τίτλους παραστατικούς εμπορευμάτων (ως π.χ. φορτωτικές, αποθετήρια) ομοίως δεν απαλ­λάσσονται του φόρου τούτου, ρητώς εξαιρού­μενης της απαλλαγής αυτή η φύλαξη των τίτλων τούτων ως επίσης και n διαχείριση αυ­τών.

Υπό του νόμου, των ως άνω διατάξεων της περ. κβ της παρ. 1 άρθρο 18 ν. 1642/86, δεν προκύπτει ούτε άμεσα ούτε έμμεσα ποίον το κατ' αυτές περιεχόμενο του όρου «διαχεί­ριση». Ως εκ τούτου δε δύναται εκ των προ­τέρων να προσδιορισθεί γενικώς και αφηρη­μένως το περιεχόμενον της μη απαλλασσόμε­νης από το ΦΠΑ «διαχειρίσεως» των εν προ­κειμένω τίτλων, αλλά το περιεχόμενον αυτής θα προκύψει εκ της εκάστοτε εννόμου σχέσε­ως εκ της οποίας απορρέει η «διαχείριση» των τίτλων τούτων, λαμβανομένου υπόψη ότι κατ' απόσπαση εκ του δικαιώματος κυριότητος εις το οποίο εμπεριέχεται και του οποίου αποτε­λεί εκδήλωση, η «διαχείριση» ανάγεται σε αυτοτελώς ασκητό δικαίωμα, το περιεχόμενο αυτής προσδιορίζεται επακριβώς, είτε από το νόμο (Α.Κ. 788 επόμ. 1096, 1501, 2020) είτε εκ της δικαιοπραξίας από την οποία τούτο απορρέει.

Ενόψει όσων ανωτέρω εκτίθενται: α) επί του πρώτου των ως άνω ερωτημάτων αρμόζει η απάντησις ότι από τις υπηρεσίες που παρέχει η «ΕΘΝΙΚΗ ΧΡΗΜΑΣΤΗΡΙΑΚΗ» σύμφωνα με τους υπ' αυτής επιδιωκόμενους σκο­πούς απαλλάσσονται του ΦΠΑ όσες εκ των δραστηριοτήτων της εμπίπτουν στις ως άνω απαλλακτικές από το ΦΠΑ διατάξεις περ. κα και κβ της παρ. 1 του άρθρου 18 ν. 1642/86. Τούτο θα κριθεί από τη φύση των παρεχόμε­νων απ' αυτήν υπηρεσιών και όχι εκ του σκο­πού τον οποίο επιδιώκει n εταιρία και ως εκ του οποίου μπορεί να παρέχει και υπηρεσίες της φύσεως αυτής.

Πρέπει συνεπώς να ερευνάται εκάστη των υπ' αυτής πράγματι παρεχόμενων υπηρεσιών, προκειμένου να διαπιστωθεί αν δύναται να τύχει των ως άνω από το ΦΠΑ απαλλαγών.

β) Η επί του β' ερωτήματος απάντηση δί­δεται αναλυτικά σε όσα ανωτέρω εκτίθενται.

γ) Από το ΦΠΑ απαλλάσσεται το μέρος της αμοιβής που καταβάλλεται από χρηματιστή σε τρίτο πρόσωπο για υπηρεσίες διαμεσολά­βησής του μεταξύ επενδυτών και χρηματιστή για αγοραπωλησία μετοχών, ομολόγων, τίτ­λων κ.λπ., αφού η εργασία αυτή της διαμεσο­λάβησης αφορά τίτλους παραστατικούς αξίας εμπίπτουσα στις άνω απαλλακτικές διατάξεις της περίπτ. κβ της παρ. 1 άρθρου 18 ν. 1642/86. Συνεπώς, στο τρίτο ερώτημα αρμό­ζει καταφατική απάντηση.

δ) Ομοίως επί του τέταρτου ερωτήματος αρμόζει καταφατική απάντηση, αφού η προ­μήθεια που λαμβάνει ο ανταλλάσσων το συ­νάλλαγμα από τον πελάτη του ή την τράπεζα αναφέρεται σε εργασία που αφορά το νόμισμα υπό την κατά τις διατάξεις της περ. κα της παρ. 1 του άρθρου 18 έννοια αυτού, εμπί­πτουσα στις από τη διάταξη αυτή προβλεπόμε­νες απαλλαγές.

VI. Εκ των προπαρατιθεμένων διατάξεων της περ. κγ της παρ. 1 του άρθρου 18 του ν. 1642/1986, σαφώς προκύπτει ότι η διαχείρι­ση των «αμοιβαίων κεφαλαίων» που προβλέ­πουν οι διατάξεις του ν .δ. 608/1970 ήτοι «του συνόλου ενεργητικού εις μετρητά χρεώ­γραφα και μετοχάς, ούτινος τα επί μέρους στοιχεία ανήκουν εξ αδιαιρέτου εις πλείονας» κατά την έννοια τούτων τη διδομένη από την παρ. 1 του άρθρου 10 του ν.δ. 608/80, απαλ­λάσσονται από το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας κατ' εφαρμογήν της διατάξεως αυτής ρητώς και ειδικώς προβλεπούσης τούτο.

Δε δύναται συνεπώς επί των καθ' έκαστα στοιχείων του ενεργητικού τούτου ενόψει της άνω ειδικής ρυθμίσεως να τύχουν εφαρμογής οι άνω παρατιθέμενες διατάξεις της περ. κβ της αυτής παρ. 1 του άρθρου 18 του Ν. τού­του 1642/1986, οι οποίες αναφέρονται σε εργασίες οι οποίες αφορούν μετοχές ανωνύ­μων εταιριών, μετρητά, ομολογίες ή άλλους τίτλους κ.λπ. οι οποίες όμως δεν αποτελούν στοιχεία «αμοιβαίων κεφαλαίων» υπό την έν­νοια των διατάξεων της παρ. 1 του άρθρου 10 του Ν.Δ. 608/1970, πολύ μάλλον καθόσον η διαχείριση των μη συνιστωσών «Αμοιβαία Κε­φάλαια» κατά τις διατάξεις του Ν.Δ. 608/70, μετοχών και λοιπών τίτλων της περίπτωσης κβ του άρθρου τούτου 18 (παρ. 1 αυτού) δεν απολαμβάνει των από τις εν προκειμένω διατάξεις προβλεπομένων απαλλαγών κατά τη ρητή περί τούτου επιταγή των διατάξεων αυ­τών.

Ενόψει τούτου και δεδομένου ότι η κατά την άνω περίπτωση απαλλαγή εκ του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας, της διατάξεως αυτής στενά ερμηνευομένης ως φορολογικής και μά­λιστα θεσπιζομένης φορολογικήν απαλλαγήν (βλ. ΣτΕ 1922/52, 1315/49, 1082/49, 2358/47, 340/40), αφορά γενικώς τη διαχεί­ριση των αμοιβαίων τούτων κεφαλαίων, ήτοι τας εργασίας και εν γένει πάσας τας ενεργείας διαχειρίσεως των αμοιβαίων τούτων κεφαλαί­ων τας κατά τας διατάξεις του Ν.Δ. 608/70 ενεργουμένας, τη διαχείριση των οποίων κατά το άρθρο 10 παρ. 2 του Ν .Δ. 608/1980 έχει η Α.Ε. Διαχειρίσεως ως διαχειριστικόν όργανον της οποίας, κατά τας διατάξεις του άρθρου 10 και επόμενα του Ν .Δ. 608/1970, ιδία δε των διατάξεων των άρθρο 11 παρ. 1, 17 παρ. 1, 4, 19 παρ. 1 και 2, δρα και ενεργεί ο θεματοφύ­λακας του Αμοιβαίου Κεφαλαίου (Τράπεζα), η αμοιβή αυτού (του θεματοφύλακος) διά τη φύ­λαξιν του ενεργητικού κεφαλαίου τούτου ως και η αμοιβή διάς τας υπ' αυτού αγοράς και πωλήσεις χρεογράφων και μετοχών διά το χαρτοφυλάκιον του Αμοιβαίου Κεφαλαίου, απολαμβάνουν της εκ του Φόρου Προστιθέμε­νης Αξίας, προβλεπομένης από την άνω διάτα­ξη της περ. κγ της παρ. 1 του άρθρο 18 Ν. 1642/86 απαλλαγής, συνιστώσης αμοιβής αυ­τού δια την ενέργειαν διαχειριστικών του Αμοιβαίου Κεφαλαίου πράξεων.

Εξάλλου η αμοιβή της Α.Ε. Διαχειρίσεως διά την υπ' αυτής έκδοσιν και εξαγορά μερι­δίων του Αμοιβαίου Κεφαλαίου (άρθρ. 13 παρ. 1 και 20 παρ. 1 περ. ε Ν .Δ. 608/1970) ως συ­νιστώσα αμοιβή της εταιρίας αυτής δια την υπ' αυτής ενέργεια διαχειριστικών πράξεων του κεφαλαίου τούτου ως είναι ο σχηματισμός και η αύξησις τούτου διά της εκδόσεως μεριδίων ή της εκδόσεων νέων μεριδίων ή η μείωσίς του δια της εξαγοράς εκδιδομένων ήδη μερι­δίων (βλ άρθρο 13, 14 και 15 Ν.Δ. 608/1970 και άρθρο 20 παρ. 2 περ. ε) υπόκεινται εις την ως άνω απαλλαγήν της περ. κγ της παρ. 1 άρ­θρου 18 Ν. 1642/1986, αφού και οι πράξεις αυτές αποτελούν διαχείριση του Αμοιβαίου Κεφαλαίου κατά το Ν.Δ. 608/70 (βλ Γν. Ν.Δ. Υπ. ΟΙΚ. 889/88).

Εξ όσων ανωτέρω εκτίθενται σαφώς προ­κύπτει ότι η από το ΦΠΑ απαλλαγή των εργα­σιών των εταιριών διαχειρίσεως Αμοιβαίων Κεφαλαίων και της ενεργούσης ως θεματοφύ­λακος αυτής Τραπέζης κατά τις διατάξεις του Ν.Δ. 608/70, επιστηρίζεται μόνο επί των δια­τάξεων της περίπτ. κγ της εν προκειμένω παρ. 1 άρθρου 18 Ν. 1642/1986 και όχι και επί των διατάξεων της περ. κβ, καίτοι φαινομενικώς οι διατάξεις αυτές φαίνεται να επικαλούνται εν μέρει τουλάχιστον. Συνεπώς, επί του πέμπτου ερωτήματος αρμόζει η ως άνω απάντηση στ) Η έννοια του όρου «διαχείριση» κατά τη διά­ταξη της ως άνω περ. κγ προσδιορίζεται σα­φώς όπως προκύπτει και εξ όσων ανωτέρω εκτίθενται από τις διατάξεις του Ν.Δ. 688/1970 στις οποίες οφείλει να προσφύγει ο εφαρμοστής του δικαίου, προκειμένου να δια­πιστώσει εάν συγκεκριμένη εργασία αποτελεί διαχείριση του Αμοιβαίου Κεφαλαίου κατά την έννοια των διατάξεων αυτών. Η απάντηση αυτή αρμόζει στο έκτο από τα ως άνω ερωτή­ματα. Ζ) Εφόσον ανωτέρω εκτίθενται σαφώς προκύπτει ότι η απαλλαγή της Τράπεζας που ενεργεί ως θεματοφύλακας του Αμοιβαίου Κε­φαλαίου αλλά και για τις υπηρεσίες της εκδόσεως και εξαγοράς μεριδίων του Αμοιβαίου Κεφαλαίου, από το Φ.Π.Α. στοιχειοθετείται ως εκ του γεγονότος ότι ως θεματοφύλαξ η Τράπεζα του Αμοιβαίου Κεφαλαίου σύμφωνα με τις άνω μνημονευόμενες διατάξεις του Ν.Δ. 608/70 διενεργεί τις πράξεις αυτές εντός των πλαισίων των ρυθμίσεων του Ν .Δ. τούτου ως όργανον της εταιρίας διαχειρίσεως Αμοιβαίων Κεφαλαίων, δηλαδή ενεργεί δια­χείριση του κεφαλαίου τούτου κατά τις διατά­ξεις του Ν.Δ/τος τούτου. Τούτο συμβαίνει και για οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο ενεργεί για τη διάθεση μεριδίων του Αμοιβαίου Κεφαλαί­ου κατόπιν και εις εκτέλεση εντολής της εται­ρίας διαχειρίσεως του Αμοιβαίου Κεφαλαίου δυνάμει συμφωνίας μετά της εταιρίας περί αντιπροσωπείας δια την πώλησιν των μερι­δίων του Αμοιβαίου Κεφαλαίου, κατ' άρθρον 12 παρ. 5 Ν.Δ. 608/70, διότι η ενέργεια του προσώπου αυτού συνιστά διαχείριση του κε­φαλαίου αυτού κατά τις διατάξεις του Ν.Δ. 608/70 ως απαιτεί ο νόμος, η ως άνω διάταξη της περ. κγ.

Συνεπώς, η αμοιβή που λαμβάνει για τις κατά τα άνω υπηρεσίες του το τρίτο αυτό πρό­σωπο απαλλάσσεται του Φ.Π.Α. κατ' εφαρμο­γήν της ως άνω διατάξεως της περίπτ. κγ, αφού συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμο­γής των.          .

Γνωμ. Ν.Σ.Κ. 882/91

Περίληψη ερωτήματος: «α) Ποια είναι η έννοια της διαχείρισης κατά τη διάταξη της περ. κβ της παρ. 1 του άρθρου 18 Ν. 1642/86. 6) Εάν αποτελεί εργασία απαλλασσόμενη με την ως άνω διάταξη (περ. κβ παρ. 1 άρθρου 18) η παροχή επενδυτικών συμ­βούλων που δίδονται προς επενδυτές να επενδύσουν σε μετοχές και όχι π.χ. σε ακίνη­το. γ) Με την υπ' αριθμ. 431/91 γνωμοδότη­ση γίνεται δεκτό ότι απαλλάσσεται από Φ.Π.Α. το μέρος της αμοιβής που καταβάλλεται από χρήματα ή σε τρίτο πρόσωπο για υπηρεσίες διαμεσολάβησής του μεταξύ επενδυτών και χρηματιστή για αγοραπωλησία μετοχών, ομο­λόγων, τίτλων κ.λπ. (παραγρ. ΙΙΙ, περ. γ' της ως άνω γνωμοδότησης). Ερωτάται εάν η άπο­ψη αυτή διαφοροποιείται ή όχι ανάλογα με το αν ο μεσολαβών λαμβάνει την αμοιβή από τον επενδυτή για λογαριασμό του οποίου ενεργεί ή αν ο μεσολαβών λαμβάνει την αμοιβή από το χρηματιστή, ο οποίος εκτελεί την εντολή του επενδυτού».

Ι. Από τις διατάξεις της περ. κβ' της παρ. 1 του άρθρου 18 Ν. 1642/86 «Για την εφαρμο­γή του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 125/21.8.86 τ. Α) ορίζεται ότι:

«1. Απαλλάσσονται από το φόρο:

α) ... β) οι εργασίες στις οποίες περιλαμβά­νεται και η διαπραγμάτευση εκτός από τη φύ­λαξη και διαχείριση, που αφορούν μετοχές ανωνύμων εταιριών, μερίδια, ομολογίες και λοιπούς τίτλους, με εξαίρεση τους τίτλους πα­ραστατικούς εμπορευμάτων».

ΙΙ. Ερμπνευομένης της ως άνω διατάξεως, δια της υπ' αριθμ. 431/91 γνωμοδοτήσεως, εγένετο δεκτό, ότι υπό του νόμου, της ως άνω διατάξεως της περ. κβ της παρ. 1 άρθρον 18 Ν. 1642/86, δεν πρόκειται ούτε άμεσα ού­τε έμμεσα ποίον το κατ' αυτήν περιεχόμενο του όρου «διαχείριση». Ως εκ τούτου δε δύ­ναται εκ των προτέρων να προσδιορισθεί γε­νικώς και αφηρημένως το περιεχόμενον της μη απαλλασσομένης από το Φ.Π.Α. «διαχειρί­σεως» των περί ων η διάταξις αυτή τίτλων, αλλά το περιεχόμενο αυτής θα προκύψει εκ της εκάστοτε εννόμου σχέσεως εκ της οποίας απορρέει η «διαχείριση» των τίτλων τούτου, λαμβανομένου υπόψη ότι όταν κατ' απόφαση εκ του δικαιώματος κυριότητας εις το οποίο εμπεριέχεται και του οποίου αποτελεί εκδή­λωση η «διαχείριση» ανάγεται σε αυτοτελώς ασκητό δικαίωμα, το περιεχόμενο αυτής προσδιορίζεται επακριβώς είτε από το νόμο (π.χ. ΑΚ 788 επόμ. μ. 1096, 1501, 2020) είτε εκ της δικαιοπραξίας από την οποία τούτο απορρέει.

Ενόψει τούτων, περαιτέρω, και όσον αφο­ρά το εν προκειμένω τιθέμενο πρώτο ερώτη­μα, τούτο δεν αφορά την κατά την ως άνω διάταξη «έκταση» της διαχείρισης επί του οποίου εδόθη απάντηση με την ως άνω γνωμοδότηση υπ' αριθμ. 431/91, αλλά τα εννοιο­λογικά στοιχεία της κατά τη διάταξη αυτήν «διαχείρισης» άτινα μη ειδικότερον προσδιοριζόμενα υπό του νόμου, θα πρέπει να γίνει δεκτόν ότι συνίσταται εις τη δια συγκεκριμέ­νης πράξεως εκδήλωση ασκήσεως δικαιώμα­τος επί του πράγματος, ήτοι διενεργείας επί τούτου πάσης φύσεως νομικών ή υλικών πρά­ξεων, το είδος των οποίων όπως ήδη εγένετο δεκτόν δια της κατά τα άνω γνωμοδοτήσεως εξαρτάται εκ της εκτάσεως της εξουσίας δια­χειρίσεως όπως αυτή προσδιορίζεται εκ της εννόμου σχέσεως από την οποία απορρέει. Οιαδήποτε συνεπώς πράξη εκφράζουσα την εξουσίαν αυτήν αποτελεί διαχείριση υπό την έννοια της ως άνω διατάξεως. Διευκρινίζεται πάντως ότι δυνάμει της ως άνω διατάξεως υπόκειται σε Φ.Π.Α. μη απολαμβάνουσα της κατά την άνω διάταξιν απαλλαγής προδήλως η ανάθεση της φυλάξεως και της διαχειρίσεως των μετόχων Α.Ε. μεριδίων και λοιπών τίτλων σε τρίτο πρόσωπο, δηλ. αυτή η σύμβαση της εις τρίτον αναθέσεως της διαχείρισης των τίτλων τούτων (όπως επίσης και η σύμβαση φυλάξεως αυτών). Είναι συνεπώς αδιάφορο, διά την εξεύρεσιν εκ της κατά τη διάταξιν αυτήν απαλλαγής, το περιεχόμενο της εξαιρου­μένης της απαλλαγής αυτής συμβάσεως δια­χειρίσεως των περί ων η διάταξη αυτή τίτλων. Υπό την αντίθετον εκδοχήν οι προβλεπόμε­νες από την ως άνω διάταξιν απαλλαγές θα αποτελούν γράμμαν κενόν εφόσον οιονδήπο­τε περιεχομένου πράξις επί του πράγματος (τίτλων εν προκειμένω) συνιστά διαχείριση τούτων.

Συνεπώς, στο πρώτο από τα άνω ερωτή­ματα αρμόζει η κατά τα ανωτέρω απάντηση.

ΙΙΙ. Κατά την άνω παρατιθέμενη διάταξη της περ. κβ' της παρ. 1 του άρθρου 18 του ν. 1642/86, απαλλάσσονται του εν προκειμένου Φόρου Προστιθέμενης Αξίας οι εργασίες στις οποίες περιλαμβάνονται και η διαπραγμάτευ­ση... που αφορούν μετοχές ανωνύμων εται­ριών, ομολογίες και λοιπούς τίτλους...

Από τη διάταξη αυτή που απαλλάσσει του Φ.Π.Α. όλες ανεξαιρέτως τις εργασίες και τη διαπραγμάτευση πλην της φυλάξεως και δια­χειρίσεως που αφορούν μετοχές ανωνύμων εταιριών, σαφώς προκύπτει ότι απαλλάσσεται του φόρου τούτου οιανδήποτε εργασία αφο­ρώσα εν γένει τις μετοχές αυτές αφού δεν περιορίζεται η απαλλαγή αυτή σε ειδικότερη κα­τηγορία εργασιών. Συνεπώς, και η παροχή επενδυτικών συμβουλών που δίδονται σε επενδυτές για να επενδύσουν σε μετοχές αποτελεί εργασία που αφορά τις μετοχές αυ­τές απαλλασσόμενη κατά την ως άνω διάταξη του Φ.Π.Α. Συνεπώς, επί του β' των ως άνω ερωτημάτων αρμόζει καταφατική απάντηση.

VI. Εφόσον από την ως άνω διάταξη απαλλάσσονται του Φ.Π.Α. οι εργασίες που αφορούν μετοχές αν. εταιριών, είναι διάφορο το πρόσωπον που καταβάλλει την αμοιβή διά την ενέργεια εργασιών της κατηγορίας αυτής προκειμένου να χορηγηθεί η ως άνω απαλλα­γή. Συνεπώς, η αμοιβή του μεσολαβούντος προσώπου σε αγοραπωλησία μετοχών δεν υπόκειται σε Φ.Π.Α. και όταν η αμοιβή του αυτή δεν καταβάλλεται από χρηματιστή αλλά από τον επενδυτή.

Επομένως και στο τρίτο ερώτημα αρμόζει καταφατική απάντηση.