Γνωμ.1562/1991
Νόμισμα στο οποίο πρέπει να τηρούν τα λογιστικά τους βιβλία οι υπαγόμενες στο Ν.Δ. 2687/1953 εταιρίες (προς Υπουργείο Εμπορίου)
1 Ιαν 1991
Taxheaven.gr
Νόμισμα στο οποίο πρέπει να τηρούν τα λογιστικά τους βιβλία οι υπαγόμενες στο
Ν.Δ. 2687/1953 εταιρίες
Γνωμ. 1562/1991 (προς Υπουργείο Εμπορίου)
Σε απάντηση του υπ' αριθ. Κ2-2073/12.4.1991 εγγράφου σας, με το οποίο μας
διαβιβάζετε την υπ' αριθ. 1007/1987 Γνωμάτευση των Νομικών Συμβούλων Διοικήσεως
και ζητάτε τη γνώμη μας πάνω στο λογιστικό θέμα που αναφέρεται η γνωμάτευση
αυτή, σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα:
Ι. Το θέμα αφορά τις εταιρίες που έχουν υπαχθεί στις διατάξεις του Ν.Δ.
2687/1953 "περί επενδύσεως και προστασίας κεφαλαίων εξωτερικού", οι οποίες,
σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 1 του Ν.Δ. αυτού και τις σχετικές εγκριτικές πράξεις
εισαγωγής των κεφαλαίων τους από το εξωτερικό, "εκφράζουν το μετοχικό τους
κεφάλαιο στο αλλοδαπό νόμισμα που εισήγαγαν και τηρούν τα λογιστικά τους βιβλία
και καταρτίζουν τον ισολογισμό τους στο νόμισμα αυτό".
Για τις εταιρίες αυτές ανέκυψε το θέμα: σε ποίο νόμισμα πρέπει να γίνει η
κεφαλαιοποίηση της υπεραξίας που προέκυψε από τις (υποχρεωτικές) αναπροσαρμογές
των ακινήτων τους που έγιναν με βάση τους γνωστούς ειδικούς νόμους (Ν.542/1977
άρθρα 16-29, Ν.1249/1982 άρθρα 8-18 και κοιν. Υπουρ. Απόφ. Ε.2665/1988 που
κυρώθηκε με το άρθρο 11 του Ν.1839/1989), με τους οποίους αναπροσάρμοσαν την
αξία των ακινήτων τους όλες οι επιχειρήσεις.
Εδώ πρέπει να παρατηρηθεί ότι, όπως είναι γνωστό (και αναφέρεται και στις
εισηγητικές εκθέσεις των νομοθετημάτων αυτών), οι αναπροσαρμογές αυτές
απορρέουν από την υποτίμηση της δραχμής λόγω του πληθωρισμού και αποβλέπουν στο
να αυξηθεί η αναγραφόμενη στα λογιστικά βιβλία μειωμένη αξία των ακινήτων και
να ανέλθει στα επίπεδα (περίπου) των νέων (πληθωριστικών) τιμών. Τέτοιο θέμα,
όμως, δεν υπάρχει για τις πιο πάνω εταιρίες, γιατί, αφού τηρούν τα λογιστικά
τους βιβλία - και συνεπώς και την αξία των ακινήτων τους - σε ξένο νόμισμα, οι
αξίες των λογιστικών τους βιβλίων δεν επηρεάζονται από την υποτίμηση του
εγχώριου νομίσματος (της δραχμής) και συνεπώς δεν έπρεπε να προβούν σε
αναπροσαρμογή της αξίας των ακινήτων τους. Το θέμα, όμως, έχει πολλές πτυχές
και για να δοθεί η σωστή απάντηση πρέπει να εξετασθεί στο σύνολό του, πράγμα
που γίνεται στα επόμενα.
ΙΙ.
(α) Στο άρθρο 9 παρ. 1 του Ν.Δ.2687/1953 ορίζεται ότι: "εις επιχειρήσεις
ιδρυομένας δια κεφαλαίων εξωτερικού, δύναται να επιτραπή εν τη εκδιδομένη
εγκριτική πράξει, όπως εκφράζωσι ταύτα εις το νόμισμα εις ο εισήχθησαν και όπως
τηρώσι τα λογιστικά βιβλία αυτών και καταρτίζωσι τους ισολογισμούς των εις το
νόμισμα αυτό.
(β) Η ελλιπής διατύπωση της διατάξεως αυτής και η στενή γραμματική ερμηνεία με
νομικά μόνο κριτήρια που διατυπώθηκε (ότι, άσχετα από το ότι οι εταιρίες αυτές
είναι εγκαταστημένες στην Ελλάδα και συναλλάσσονται σε δραχμές, γι' αυτές η
δραχμή είναι ξένο νόμισμα και εγχώριο νόμισμα είναι το δολλάριο και πρέπει να
τηρούν τα λογιστικά τους βιβλία σε δολλάρια, μετατρέποντας τις δραχμές σε
δολλάρια κ.λπ. κ.λπ.), παρέσυρε πάρα πολλές ενδιαφερόμενες εταιρίες στο να
εφαρμόσουν, από τη χρήση 1975 από την οποία άρχισε η άνοδος της τιμής του
δολλαρίου, διάφορους λογιστικούς χειρισμούς και να δημιουργηθεί ένα λογιστικό
κομφούζιο, με τελική συνέπεια στα αποτελέσματα χρήσεως να μεταφέρονται πολύ
μεγάλα ποσά συναλλαγματικών διαφορών (από τις συναλλαγές σε δραχμές προκύπτουν
σημαντικές συναλλαγματικές διαφορές, οι αποσβέσεις των σε ξένο νόμισμα
εκφρασμένων πάγιων στοιχείων υπολογίζονται σε δολλάρια τα οποία μετατρέπονται
σε δραχμές με την τρέχουσα τιμή του δολλαρίου κ.λπ. κ.λπ.), με αποτέλεσμα τα
φορολογητέα έσοδα να επηρεάζονται σοβαρότατα από χρεωστικές συναλλαγματικές
διαφορές.
(γ) Πρέπει να σημειωθεί και ένα άλλο πρόβλημα, που ανακύπτει από το γεγονός,
ότι το μετοχικό κεφάλαιο των πλείστων εταιριών της κατηγορίας αυτής δεν
συγκροτήθηκε μόνο από κεφάλαια σε ξένο νόμισμα, που εισήχθησαν βάσει του
Ν.Δ.2687/1953, αλλά και από συμμετοχή ημεδαπών μετόχων που εισέφεραν δραχμές,
καθώς και από μεταγενέστερες αυξήσεις που έγιναν από πραγματοποιηθέντα κέρδη.
Ερωτάται: τα εγχώριας προελεύσεως ποσά του μετοχικού κεφαλαίου, καθώς και τα
περιουσιακά στοιχεία του ενεργητικού, στα οποία έχουν διατεθεί τα ποσά αυτά, θα
εκφράζονται και θα τηρούνται και αυτά σε ξένο νόμισμα;
ΙΙΙ. Το Υπουργείο Οικονομικών , οι (Ελληνικές) Διαιτητικές αποφάσεις 7/78 της 13.1.1978
(για την Α.Ε. "PIRELLI" και της 30.6.1979 (για την Α.Ε. "Ελληνικά Ναυπηγεία")
και η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έχουν καταλήξει στα ακόλουθα συμπεράσματα:
(α) Σκοπός της διατάξεως του άρθρου 9 παρ. 1 του Ν.Δ.2687/1953 είναι να
παρασχεθεί η ευχέρεια, τα τηρούμενα σε δραχμές επίσημα λογιστικά βιβλία και ο
εκ των δεδομένων τους συντασσόμενος ετήσιος ισολογισμός να δύνανται να
εκφράζονται και σε ξένο νόμισμα, για "να διευκολύνονται αι επιχειρήσεις -
φορείς των επενδύσεων, εις την "οικονομικήν συνεννόησιν" μετά των καθ'
οιονδήποτε τρόπον συνδεομένων μετ' αυτών ή οπωσδήποτε ενδιαφερομένων
αλλοδαπών... ιδία δε μετά των μητρικών αυτών επιχειρήσεων" (για την κατάρτιση
του ενοποιοημένου ισολογισμού κ.λπ.).
(β) Η παρεχόμενη από το άρθρο 9 παρ. 1 ευχέρεια σε καμμία περίπτωση δεν
επιτρέπεται να επηρεάζει τα φορολογητέα κέρδη, τα οποία πρέπει να
προσδιορίζονται σε δραχμές με τον τρόπο που προσδιορίζονται τα φορολογητέα
κέρδη όλων των εργαζομένων στην Ελλάδα επιχειρήσεων, γιατί ο νομοθέτης έχει
απαριθμήσει στο άρθρο 8 εξαντλητικά τα φορολογικά προνόμια και τις φορολογικές
απαλλαγές.
(γ) Η διάταξη του άρθρου 9 παρ. 1 δεν αποβλέπει στην προστασία του εισαχθέντος
ξένου κεφαλαίου έναντι της πληθωριστικής υποτιμήσεως της δραχμής, γιατί το
εισαχθέν κεφάλαιο επενδύθηκε σε πάγια περιουσιακά στοιχεία, τα οποία "δεν
υπόκεινται καν εις πληθωριστικήν υποτίμησιν", η δε επανεξαγωγή του ποσού του
εισαχθέντος ξένου νομίσματος (των κερδών κ.λπ.) εξασφαλίζεται από τις διατάξεις
των άρθρων 3 παρ. 3, 4, 5 και 6 του νόμου.
IV. Από τα προηγούμενα προκύπτει ότι, σύμφωνα με την ερμηνεία που έχει δοθεί
στη διάταξη του άρθρου 9 παρ. 1 του Ν.Δ.2687/1953 και σε συνδυασμό με τους
κανόνες και τις λογιστικές αρχές που υιοθετούνται από τα άρθρα 42α, 42β, 42γ,
42δ και 43 του κώδικ. Ν.2190/1920 και το Ελληνικό Γενικό Σχέδιο
(Π.Δ.1123/1980), οι ενδιαφερόμενες εταιρίες υποχρεούνται να τηρούν τα λογιστικά
τους βιβλία στο εγχώριο νόμισμα που συναλλάσσονται, δηλαδή σε δραχμές, και στο
ίδιο νόμισμα πρέπει να γίνει και η αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου, με την
κεφαλαιοποίηση των διαφορών αναπροσαρμογής που προκύπτουν από την εφαρμογή των
σχετικών διατάξεων περί αναπροσαρμογής.
V. Πρέπει να αναφερθεί και το ότι η (αλλοδαπή) Διαιτητική απόφαση της 2.4.1982
(που εκδόθηκε στη Λωζάνη και αφορά την Α.Ε. "Αλουμίνιο της Ελλάδος"), έχει
δεχθεί κατά πλειοψηφία τα αντίθετα των όσων αναφέρονται προηγούμενα υπό ΙΙΙ
(βλ. κριτική της αποφάσεως αυτής και μία πολύ χρήσιμη και διαφωτιστική θεώρηση
του όλου θέματος στο Δελτ. Φορολ. Νομοθ. έτους 1988 σελ. 132-138, υπό
Φ.Ομπέση).
Η απόφαση αυτή, όπως συνάγεται από την υπ' αριθ. 3132/1989 απόφαση
της Ολομέλειας του Συμβουλίου Επικρατείας , είναι
εφαρμοστέα μόνο για την εταιρία που αφορά (κατά τις πληροφορίες μας, μόνο στις
εγκριτικές πράξεις δύο εταιριών προβλέπεται αλλοδαπή διαιτησία). Σημειώνεται
ότι, κατά τις πληροφορίες μας, η Διοίκηση έπαυσε (από Απρίλιο 1982 και μετά) να
εγκρίνει να περιλαμβάνεται στις νέες εγκριτικές πράξεις εισαγωγής κεφαλαίων η
διευκόλυνση της παρ. 1 του άρθρου 9.
Πάντως, για όσες εταιρίες κριθεί ότι είναι εφαρμοστέα η πιο πάνω αλλοδαπή
Διαιτητική απόφαση, οι εταιρίες αυτές, για τους λόγους που αναφέρουμε
προηγούμενα υπό Ι, δεν πρέπει να προβαίνουν σε αναπροσαρμογή των ακινήτων τους
και γενικά των πάγιων περιουσιακών στοιχείων τους.
Taxheaven.gr