Υπόθεση C‑691/21 Ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (δέκατο τμήμα) της 24ης Νοεμβρίου 2022

«Προδικαστική παραπομπή – Οδηγία 85/374/ΕΟΚ – Άρθρο 3 – Ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων – Έννοια του “παραγωγού” – Διαχειριστής δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας ο οποίος προβαίνει σε μετατροπή του επιπέδου τάσεως του ηλεκτρικού ρεύματος με σκοπό τη διανομή του».

Στην υπόθεση C‑691/21,

με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Cour de cassation (Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, Γαλλία) με απόφαση της 10ης Νοεμβρίου 2021, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 18 Νοεμβρίου 2021, στο πλαίσιο της δίκης

Cafpi SA,

Aviva assurances SA

κατά

Enedis SA,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (δέκατο τμήμα),

συγκείμενο από τους Δ. Γρατσία, πρόεδρο τμήματος, I. Jarukaitis και Z. Csehi (εισηγητή), δικαστές,

γενική εισαγγελέας: T. Ćapeta

γραμματέας: A. Calot Escobar

έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία,

λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:

–        η Enedis SA, εκπροσωπούμενη από τον G. Thouvenin, avocat,

–        η Γαλλική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από την A.‑L. Desjonquères και τον W. Zemamta,

–        η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τον G. Gattinara και την K. Talabér-Ritz,

κατόπιν της αποφάσεως που έλαβε, αφού άκουσε τη γενική εισαγγελέα, να εκδικάσει την υπόθεση χωρίς ανάπτυξη προτάσεων,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1        Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 85/374/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 25ης Ιουλίου 1985, για την προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σε θέματα ευθύνης λόγω ελαττωματικών προϊόντων (ΕΕ 1985, L 210, σ. 29), όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 1999/34/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 10ης Μαΐου 1999 (ΕΕ 1999, L 141, σ. 20).

2        Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της Cafpi SA και του ασφαλιστή της, της εταιρίας Aviva assurances SA, αφενός, και της Enedis SA, διαχειριστή δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, αφετέρου, σχετικά με την αποκατάσταση ζημιών που προκλήθηκαν από υπέρταση ηλεκτρικού ρεύματος.

 Το νομικό πλαίσιο

 Το δίκαιο της Ένωσης

3        Η τέταρτη και η πέμπτη αιτιολογική σκέψη της οδηγίας 85/374 έχουν ως εξής:

«[Εκτιμώντας] ότι η προστασία του καταναλωτή απαιτεί τη γένεση ευθύνης όλων των συμμετεχόντων στην παραγωγική διαδικασία σε περίπτωση που το τελικό προϊόν, ένα συστατικό αυτού ή η χορηγηθείσα πρώτη ύλη παρουσιάζει ελάττωμα· ότι, για τον ίδιο λόγο, θα πρέπει να γεννάται ευθύνη του προσώπου που εισάγει προϊόντα στην Κοινότητα καθώς και οποιουδήποτε εμφανίζεται ως παραγωγός, θέτοντας την επωνυμία, το σήμα ή κάθε άλλο διακριτικό του σημείο ή διαθέτει ένα προϊόν του οποίου ο παραγωγός είναι αδύνατο να εντοπιστεί·

[εκτιμώντας] ότι, όταν περισσότερα του ενός πρόσωπα ευθύνονται για την ίδια ζημία, η προστασία του καταναλωτή επιβάλλει να δύναται ο ζημιωθείς να απαιτήσει την ολική επανόρθωση της ζημίας από καθένα των ανωτέρω προσώπων, αδιακρίτως».

4        Το άρθρο 1 της οδηγίας αυτής ορίζει τα εξής:

«Ο παραγωγός ευθύνεται για κάθε ζημία που οφείλεται σε ελάττωμα του προϊόντος του.»

5        Το άρθρο 2 της εν λόγω οδηγίας ορίζει τα ακόλουθα:

«Για την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, ο όρος “προϊόν” περιλαμβάνει κάθε κινητό, ακόμη και ενσωματωμένο σε άλλο κινητό ή ακίνητο. Ο όρος “προϊόν” περιλαμβάνει και τον ηλεκτρισμό.»

6        Κατά το άρθρο 3 της ίδιας οδηγίας:

«1.      Ως “παραγωγός” θεωρείται ο κατασκευαστής ενός τελικού προϊόντος, ο παραγωγός κάθε πρώτης ύλης ή ο κατασκευαστής ενός συστατικού καθώς και κάθε πρόσωπο που εμφανίζεται ως παραγωγός του προϊόντος, επιθέτοντας σε αυτό την επωνυμία, το σήμα ή κάθε άλλο διακριτικό του σημείο.

2.      Με την επιφύλαξη της ευθύνης του παραγωγού, οποιοσδήποτε εισάγει στην Κοινότητα ένα προϊόν για πώληση, μίσθωση, leasing ή οποιαδήποτε άλλη μορφή διανομής στα πλαίσια της εμπορικής του δραστηριότητας, θεωρείται ως παραγωγός του κατά την έννοια της παρούσας οδηγίας και υπέχει ευθύνη παραγωγού.

3.      Εάν είναι αδύνατο να προσδιοριστεί η ταυτότητα του παραγωγού, κάθε προμηθευτής του προϊόντος θα θεωρείται ως παραγωγός του, εκτός αν ενημερώσει τον ζημιωθέντα, εντός εύλογης προθεσμίας, σχετικά με την ταυτότητα του παραγωγού ή εκείνου που του προμήθευσε το προϊόν. Το ίδιο ισχύει, όταν πρόκειται για εισαγόμενο προϊόν, εάν η ταυτότητα του εισαγωγέα, όπως την αναφέρει η παράγραφος 2, δεν αναγράφεται στο προϊόν, ακόμα και εάν αναφέρεται η επωνυμία του παραγωγού.»

7        Το άρθρο 5 της οδηγίας 85/374 προβλέπει τα εξής:

«Εάν, βάσει των διατάξεων της παρούσας οδηγίας, δύο ή περισσότερα πρόσωπα ευθύνονται για την ίδια ζημία, τα πρόσωπα αυτά ευθύνονται εις ολόκληρον, με την επιφύλαξη των διατάξεων του εθνικού δικαίου, όσον αφορά τη δικαστική επιδίωξη των δικαιωμάτων.»

8        Το άρθρο 9 της οδηγίας αυτής ορίζει τα ακόλουθα:

«“Ζημία”, κατά την έννοια του άρθρου 1, σημαίνει:

[...]

β)      ζημία ή καταστροφή, ύψους πέραν ενός εκπιπτόμενου ποσού 500 [ευρώ], κάθε περιουσιακού στοιχείου, εκτός από το ίδιο το ελαττωματικό προϊόν, με την προϋπόθεση ότι το περιουσιακό αυτό στοιχείο:

i)      είναι από εκείνα που συνήθως προορίζονται για ιδιωτική χρήση ή κατανάλωση,

και

ii)      χρησιμοποιήθηκε από τον ζημιωθέντα, κυρίως, για ιδιωτική χρήση ή κατανάλωση.

[...]»

9        Το άρθρο 11 της εν λόγω οδηγίας έχει ως εξής:

«Τα κράτη μέλη θα λάβουν νομοθετικά μέτρα, ώστε τα δικαιώματα που η οδηγία αυτή παρέχει στον ζημιωθέντα, να παραγράφονται μετά πάροδο δέκα ετών, από την ημερομηνία κατά την οποία ο παραγωγός έθεσε σε κυκλοφορία το συγκεκριμένο προϊόν που προξένησε τη ζημία, εκτός εάν, στο μεταξύ, ο ζημιωθείς στράφηκε δικαστικά κατά του παραγωγού.»

 Το γαλλικό δίκαιο

10      Η οδηγία 85/374 μεταφέρθηκε στη γαλλική έννομη τάξη με τον νόμο 98-389, της 19ης Μαΐου 1998, περί ευθύνης λόγω ελαττωματικών προϊόντων (JORF της 21ης Μαΐου 1998, σ. 7744), με τον οποίο προστέθηκαν στον αστικό κώδικα τα άρθρα 1386-1 έως 1386-18, νυν άρθρα 1245 έως 1245-17.

11      Το άρθρο 1386-1 του αστικού κώδικα, νυν άρθρο 1245, ορίζει τα εξής:

«Ο παραγωγός ευθύνεται για τη ζημία που προκλήθηκε από ελάττωμα του προϊόντος του, ανεξαρτήτως αν συνδέεται με σύμβαση με τον ζημιωθέντα.»

12      Το άρθρο 1386-2 του αστικού κώδικα, νυν άρθρο 1245‑1, ορίζει τα εξής:

«Οι διατάξεις του παρόντος κεφαλαίου έχουν εφαρμογή στην αποκατάσταση της ζημίας που οφείλεται σε προσβολή της σωματικής ή ψυχικής ακεραιότητας.

Οι διατάξεις αυτές έχουν επίσης εφαρμογή στην αποκατάσταση της ζημίας της οποίας το ύψος υπερβαίνει συγκεκριμένο ποσό που καθορίζεται με διάταγμα και η οποία οφείλεται σε προσβολή περιουσιακού στοιχείου διαφορετικού από το ίδιο το ελαττωματικό προϊόν.»

13      Το άρθρο 1386-3 του αστικού κώδικα, νυν άρθρο 1245‑2, προβλέπει τα ακόλουθα:

«Προϊόν θεωρείται κάθε κινητό, ακόμη και ενσωματωμένο σε ακίνητο, περιλαμβανομένων των προϊόντων καλλιέργειας της γης, της κτηνοτροφίας, της θήρας και της αλιείας. Η ηλεκτρική ενέργεια θεωρείται προϊόν.»

14      Το άρθρο 1386-6, πρώτο εδάφιο, του αστικού κώδικα, νυν άρθρο 1245‑5, πρώτο εδάφιο, ορίζει τα εξής:

«Παραγωγός θεωρείται ότι είναι, οσάκις ενεργεί στο πλαίσιο επαγγελματικής δραστηριότητας, ο κατασκευαστής ενός τελικού προϊόντος, ο παραγωγός πρώτης ύλης και ο κατασκευαστής ενός συστατικού.»

15      Κατά το άρθρο 1386-7 του αστικού κώδικα, νυν άρθρο 1245‑6, πρώτο εδάφιο,:

«Οσάκις είναι αδύνατο να προσδιορισθεί η ταυτότητα του παραγωγού, ο πωλητής, ο εκμισθωτής, εξαιρουμένης της περιπτώσεως της χρηματοδοτικής πιστώσεως ή συμβάσεως δυνάμενης να εξομοιωθεί με αυτήν, και κάθε άλλος επαγγελματίας προμηθευτής ευθύνεται για το ελάττωμα ασφάλειας του προϊόντος, υπό τις ίδιες προϋποθέσεις με τον παραγωγό, εκτός αν ορίσει τον δικό του προμηθευτή ή τον παραγωγό εντός τριών μηνών από την ημερομηνία κατά την οποία του κοινοποιήθηκε η αξίωση του ζημιωθέντος.»

 Η διαφορά της κύριας δίκης και το προδικαστικό ερώτημα

16      Στις 28 Ιουλίου 2010 οι ηλεκτρικές συσκευές με τις οποίες ήταν εξοπλισμένο ένα υποκατάστημα της Cafpi παρουσίασαν δυσλειτουργίες. Βάσει του πορίσματος από κοινού διενεργηθείσας πραγματογνωμοσύνης, οι δυσλειτουργίες αυτές οφείλονταν σε υπέρταση του ηλεκτρικού ρεύματος η οποία είχε προκληθεί από διακοπή λειτουργίας του ουδέτερου αγωγού του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας το οποίο διαχειρίζεται η Enedis.

17      Η Cafpi αποζημιώθηκε εν μέρει από τον ασφαλιστή της, την εταιρία Aviva assurances. Η Cafpi και η Aviva assurances άσκησαν αγωγή κατά της Enedis με αίτημα την αποκατάσταση της ζημίας που υπέστησαν βάσει της γενικής διατάξεως περί συμβατικής ευθύνης, ήτοι του πρώην άρθρου 1147 του αστικού κώδικα. Η Enedis υποστήριξε ότι είχαν εφαρμογή μόνον οι κανόνες του αστικού κώδικα περί ευθύνης λόγω ελαττωματικών προϊόντων και ότι η αξίωση αποζημιώσεως που προέβαλαν με την αγωγή τους οι Capfi και Aviva assurances είχε παραγραφεί.

18      Με απόφαση της 6ης Ιουλίου 2018, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο έκρινε ότι δεν έχουν εφαρμογή οι κανόνες περί ευθύνης λόγω ελαττωματικών προϊόντων, απορρίπτοντας παράλληλα τις αξιώσεις των εναγουσών επί της ουσίας.

19      Με απόφαση της 6ης Φεβρουαρίου 2020, το cour d’appel de Versailles (εφετείο Βερσαλλιών, Γαλλία) εξαφάνισε την πρωτόδικη απόφαση. Έκρινε, αφενός, ότι η παραγόμενη από την Électricité de France SA ηλεκτρική ενέργεια δεν αποτελεί τελικό προϊόν, καθόσον επρόκειτο για ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής τάσεως και, ως εκ τούτου, ακατάλληλο για κατανάλωση, και, αφετέρου, ότι η Enedis προέβαινε στη μετατροπή της τάσεως του ηλεκτρικού ρεύματος για να μπορεί να το διανέμει στον τελικό καταναλωτή, οπότε ήταν η κατασκευάστρια του τελικού προϊόντος που προοριζόταν να διανεμηθεί στον καταναλωτή και επομένως είχε την ιδιότητα του παραγωγού, κατά την έννοια της νομοθεσίας περί ευθύνης λόγω ελαττωματικών προϊόντων. Κατά συνέπεια, το εν λόγω δικαστήριο έκρινε ότι εφαρμογή εν προκειμένω είχε η συγκεκριμένη νομοθεσία και ότι η αγωγή των Cafpi και Aviva assurances ήταν απαράδεκτη λόγω παραγραφής.

20      Η Cafpi και η Aviva assurances άσκησαν αναίρεση κατά της ανωτέρω αποφάσεως ενώπιον του Cour de cassation (Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, Γαλλία), δηλαδή του αιτούντος δικαστηρίου.

21      Το αιτούν δικαστήριο διερωτάται αν ο διαχειριστής δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, ο οποίος προβαίνει σε μετατροπή του επιπέδου εντάσεως και τάσεως του ηλεκτρικού ρεύματος με σκοπό τη διανομή του στον τελικό καταναλωτή, πρέπει να χαρακτηρισθεί ως «παραγωγός» ηλεκτρικής ενέργειας, κατά την έννοια της οδηγίας 85/374.

22      Καταρχάς, το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει ότι, κατά τον γενικό εισαγγελέα του, ο χαρακτηρισμός επιχειρήσεως όπως η Enedis ως παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας «είναι αντίθετος προς την πραγματική μορφή των συμβατικών και οικονομικών σχέσεων μεταξύ των διαφόρων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα», δεδομένου, αφενός, ότι ο διαχειριστής δικτύου διανομής δεν μπορεί να παράγει ηλεκτρική ενέργεια από πρώτη ύλη την οποία δεν αγόρασε και, αφετέρου, ότι δεν διαθέτει προς πώληση ηλεκτρική ενέργεια, δεδομένου ότι αυτή την αγοράζει ο καταναλωτής από τον προμηθευτή.

23      Εν συνεχεία, το εν λόγω δικαστήριο επισημαίνει ότι, σε παρόμοια περίπτωση, το Bundesgerichtshof (Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο, Γερμανία) έκρινε, με απόφαση της 25ης Φεβρουαρίου 2014, ότι ο διαχειριστής δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας έπρεπε να χαρακτηρισθεί ως παραγωγός, καθόσον τροποποιεί ουσιωδώς την ηλεκτρική ενέργεια, μετατρέποντας το επίπεδο τάσεώς της με σκοπό τη χρήση της από τον τελικό καταναλωτή.

24      Τέλος, το αιτούν δικαστήριο διατυπώνει αμφιβολίες ως προς την ως άνω εκτίμηση, για τον λόγο ότι ενδέχεται να μην είναι συμβατή με τις οδηγίες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, συγκεκριμένα δε με την οδηγία 96/92/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 1996, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (ΕΕ 1997, L 27, σ. 20), την οδηγία 2003/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2003, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την κατάργηση της οδηγίας 96/92/ΕΚ (ΕΕ 2003, L 176, σ. 37), και την οδηγία 2009/72/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενεργείας και για την κατάργηση της οδηγίας 2003/54/ΕΚ (ΕΕ 2009, L 211, σ. 55), με τις οποίες επιβλήθηκε η ανεξαρτησία των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας σε σχέση με τις δραστηριότητες παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες είναι ανοικτές στον ανταγωνισμό.

25      Υπό τις συνθήκες αυτές, το Cour de cassation (Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα:

«Έχουν τα άρθρα 2 και 3, παράγραφος 1, της οδηγίας [85/374] την έννοια ότι ο διαχειριστής δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να θεωρηθεί ως “παραγωγός”, δεδομένου ότι μετατρέπει το επίπεδο τάσης της ηλεκτρικής ενέργειας που προέρχεται από τον προμηθευτή ενόψει της διανομής της στον τελικό καταναλωτή;»

 Επί του προδικαστικού ερωτήματος

 Επί του παραδεκτού

26      Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, χωρίς να προβάλει τυπικώς ένσταση απαραδέκτου, προβάλλει το ενδεχόμενο να είναι απαράδεκτο το υποβληθέν ερώτημα επειδή δεν ασκεί επιρροή για την επίλυση της διαφοράς της κύριας δίκης, δεδομένου ότι η ζημία της οποίας την αποκατάσταση ζητεί η Cafpi συνίσταται σε ζημία προκληθείσα στις ηλεκτρικές συσκευές που χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο της επαγγελματικής δραστηριότητας της εν λόγω εταιρίας, ενώ η οδηγία 85/374 διέπει αποκλειστικώς, βάσει του άρθρου της 9, την ευθύνη επιχειρήσεως λόγω ελαττωματικών προϊόντων της έναντι του καταναλωτή.

27      Συναφώς, επισημαίνεται ότι από το άρθρο 9, στοιχείο βʹ, της οδηγίας 85/374 προκύπτει, βεβαίως, ότι η συγκεκριμένη οδηγία τυγχάνει εφαρμογής στην περίπτωση ζημίας ή καταστροφής περιουσιακού στοιχείου, υπό την προϋπόθεση ότι το περιουσιακό αυτό στοιχείο προορίζεται συνήθως για ιδιωτική χρήση ή κατανάλωση και χρησιμοποιήθηκε από τον ζημιωθέντα κυρίως για ιδιωτική χρήση ή κατανάλωση.

28      Εντούτοις, κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου, δεδομένου ότι η εναρμόνιση στην οποία προέβη η οδηγία 85/374 δεν καλύπτει την αποκατάσταση των ζημιών που προκλήθηκαν σε περιουσιακό στοιχείο προοριζόμενο για επαγγελματική χρήση, το οποίο πράγματι χρησιμοποιήθηκε για τον σκοπό αυτόν, η συγκεκριμένη οδηγία δεν εμποδίζει τα κράτη μέλη να προβλέπουν προς τούτο καθεστώς ευθύνης αντίστοιχο με εκείνο που θεσπίζει η εν λόγω οδηγία (απόφαση της 4ης Ιουνίου 2009, Moteurs Leroy Somer, C‑285/08, EU:C:2009:351, σκέψη 31).

29      Εν προκειμένω, όπως επισήμανε το αιτούν δικαστήριο απαντώντας σε αίτημα του Δικαστηρίου περί παροχής διευκρινίσεων, από το άρθρο 1386-2 του αστικού κώδικα, νυν άρθρο 1245-1, προκύπτει ότι, κατά τη μεταφορά της οδηγίας 85/374 στη γαλλική έννομη τάξη, ο εθνικός νομοθέτης δεν περιόρισε το πεδίο εφαρμογής του καθεστώτος ευθύνης λόγω ελαττωματικών προϊόντων στην αποκατάσταση των ζημιών που προκλήθηκαν σε περιουσιακό στοιχείο προοριζόμενο για ιδιωτική χρήση ή κατανάλωση το οποίο χρησιμοποιήθηκε για τον σκοπό αυτόν.

30      Κατά πάγια νομολογία, το Δικαστήριο είναι αρμόδιο να αποφαίνεται επί αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως που αφορά διατάξεις του δικαίου της Ένωσης σε περιπτώσεις στις οποίες, έστω και αν τα πραγματικά περιστατικά της υποθέσεως της κύριας δίκης δεν εμπίπτουν ευθέως στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης, οι διατάξεις του κατέστησαν εφαρμοστέες βάσει του εθνικού δικαίου λόγω παραπομπής εκ μέρους του τελευταίου στο περιεχόμενο των διατάξεων του δικαίου της Ένωσης (απόφαση της 7ης Νοεμβρίου 2018, K και B, C‑380/17, EU:C:2018:877, σκέψη 34 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

31      Πράγματι, σε τέτοιες περιπτώσεις, προς αποφυγή ερμηνευτικών αποκλίσεων στο μέλλον, υφίσταται οπωσδήποτε συμφέρον της Ένωσης για ομοιόμορφη ερμηνεία των διατάξεων που προέρχονται από το δίκαιο της Ένωσης (απόφαση της 7ης Νοεμβρίου 2018, K και B, C‑380/17, EU:C:2018:877, σκέψη 35 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

32      Επομένως, η ερμηνεία από το Δικαστήριο διατάξεων του δικαίου της Ένωσης σε καταστάσεις που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων αυτών δικαιολογείται όταν το εθνικό δίκαιο προβλέπει την εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης ευθέως και ανεπιφύλακτα, προκειμένου να εξασφαλίζεται ομοιόμορφη αντιμετώπιση τόσο των εν λόγω καταστάσεων όσο και εκείνων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των ως άνω διατάξεων (απόφαση της 7ης Νοεμβρίου 2018, K και B, C‑380/17, EU:C:2018:877, σκέψη 36 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

33      Στο μέτρο που, όπως επισημάνθηκε στη σκέψη 29 της παρούσας αποφάσεως, ο Γάλλος νομοθέτης επέλεξε, κατά τη μεταφορά της οδηγίας 85/374 στη γαλλική έννομη τάξη, να εφαρμόσει το καθεστώς ευθύνης λόγω ελαττωματικών προϊόντων που θεσπίζεται με την εν λόγω οδηγία και στις ζημίες που προκαλούνται σε περιουσιακά στοιχεία τα οποία δεν προορίζονται για ιδιωτική χρήση ή κατανάλωση και χρησιμοποιούνται για τον σκοπό αυτόν, πρέπει, λαμβανομένης υπόψη της νομολογίας που μνημονεύεται στις σκέψεις 30 έως 32 της παρούσας αποφάσεως, να γίνει δεκτό ότι υφίσταται σαφώς συμφέρον της Ένωσης να αποφανθεί το Δικαστήριο επί της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως, οπότε η αίτηση αυτή πρέπει να κριθεί παραδεκτή.

 Επί της ουσίας

34      Προκαταρκτικώς, στο μέτρο που το αιτούν δικαστήριο μνημονεύει, με το ερώτημά του, το άρθρο 2 της οδηγίας 85/374, επισημαίνεται ότι το εν λόγω άρθρο περιέχει τον ορισμό της έννοιας «προϊόν» και, στο πλαίσιο αυτό, προβλέπει ρητώς ότι ο ηλεκτρισμός πρέπει να θεωρείται προϊόν, κατά την έννοια της συγκεκριμένης οδηγίας.

35      Ο κύκλος των υπευθύνων κατά των οποίων ο ζημιωθείς δικαιούται να ασκήσει αγωγή βάσει του καθεστώτος ευθύνης το οποίο προβλέπει η οδηγία 85/374 καθορίζεται στα άρθρα της 1 και 3. Λαμβανομένου υπόψη του ότι με τη συγκεκριμένη οδηγία επιδιώκεται η πλήρης εναρμόνιση των ζητημάτων που ρυθμίζει, ο βάσει των προμνημονευθέντων άρθρων καθορισμός του κύκλου των εχόντων ευθύνη προσώπων πρέπει να θεωρείται περιοριστικός και δεν μπορεί να υπόκειται σε πρόσθετα κριτήρια τα οποία δεν απορρέουν από το γράμμα των εν λόγω άρθρων (αποφάσεις της 10ης Ιανουαρίου 2006, Skov και Bilka, C‑402/03, EU:C:2006:6, σκέψεις 32 και 33, και της 7ης Ιουλίου 2022, Keskinäinen Vakuutusyhtiö Fennia, C‑264/21, EU:C:2022:536, σκέψη 29).

36      Υπό τις συνθήκες αυτές, πρέπει να γίνει δεκτό ότι το υποβληθέν ερώτημα αφορά το ζήτημα αν το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 85/374 έχει την έννοια ότι ο διαχειριστής δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να θεωρείται «παραγωγός», κατά την έννοια της εν λόγω διατάξεως, καθόσον προβαίνει σε μετατροπή του επιπέδου τάσεως του ηλεκτρικού ρεύματος με σκοπό τη διανομή του στον τελικό πελάτη.

37      Κατά πάγια νομολογία, για την ερμηνεία διατάξεως του δικαίου της Ένωσης πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όχι μόνον το γράμμα της, αλλά και το πλαίσιο εντός του οποίου εντάσσεται και οι σκοποί που επιδιώκονται με τη ρύθμιση της οποίας αποτελεί μέρος [απόφαση της 17ης Δεκεμβρίου 2020, CLCV κ.λπ. (Σύστημα αναστολής σε πετρελαιοκινητήρες), C‑693/18, EU:C:2020:1040, σκέψη 94 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία].

38      Κατά πρώτον, σύμφωνα με το ίδιο το γράμμα του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 85/374, «[ω]ς “παραγωγός” θεωρείται ο κατασκευαστής ενός τελικού προϊόντος, ο παραγωγός κάθε πρώτης ύλης ή ο κατασκευαστής ενός συστατικού καθώς και κάθε πρόσωπο που εμφανίζεται ως παραγωγός του προϊόντος, επιθέτοντας σε αυτό την επωνυμία, το σήμα ή κάθε άλλο διακριτικό του σημείο».

39      Κατά δεύτερον, όσον αφορά το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η ως άνω διάταξη, επισημαίνεται ότι από το άρθρο 5 της οδηγίας 85/374, ερμηνευόμενο υπό το πρίσμα της τέταρτης αιτιολογικής σκέψεώς της, προκύπτει ότι πλείονα πρόσωπα μπορούν να χαρακτηρισθούν ως «παραγωγοί», κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, του ίδιου προϊόντος και, ως εκ τούτου, να ευθύνονται αλληλεγγύως και εις ολόκληρον για τη ζημία που προκλήθηκε από το συγκεκριμένο προϊόν.

40      Όσον αφορά τους ρόλους που έχουν οι διάφορες επιχειρήσεις οι οποίες μετέχουν στις αλυσίδες κατασκευής ενός προϊόντος και διαθέσεώς του στο εμπόριο, το Δικαστήριο έχει διευκρινίσει ότι, βάσει της επιλογής του νομοθέτη, ευθύνη για ζημίες που προκαλούνται από ελαττωματικά προϊόντα υπέχει καταρχήν ο παραγωγός, δεδομένου ότι, στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων, ο προμηθευτής απλώς μεταπωλεί το προϊόν όπως ακριβώς το αγόρασε και ότι μόνον ο παραγωγός έχει τη δυνατότητα να επέμβει στην ποιότητα του προϊόντος αυτού (πρβλ. απόφαση της 10ης Ιανουαρίου 2006, Skov και Bilka, C‑402/03, EU:C:2006:6, σκέψεις 28 και 29).

41      Συναφώς, όσον αφορά την οριοθέτηση μεταξύ των διαδικασιών κατασκευής ενός προϊόντος και διαθέσεώς του στο εμπόριο, υπενθυμίζεται ότι, όπως προκύπτει από τη νομολογία του Δικαστηρίου, πρέπει να γίνεται δεκτό ότι ένα προϊόν έχει τεθεί σε κυκλοφορία, κατά την έννοια του άρθρου 11 της οδηγίας 85/374, όταν έχει εξέλθει της παραγωγικής διαδικασίας που εφαρμόζει ο παραγωγός και έχει εισέλθει σε διαδικασία εμπορικής κυκλοφορίας, στο πλαίσιο της οποίας προτείνεται, ως έχει, στο κοινό προς χρήση ή ανάλωση (πρβλ. απόφαση της 9ης Φεβρουαρίου 2006, O’Byrne, C‑127/04, EU:C:2006:93, σκέψη 27).

42      Κατά τρίτον, όσον αφορά τον σκοπό που επιδιώκεται με την οδηγία 85/374, η τέταρτη αιτιολογική σκέψη της αναφέρει ότι η προστασία του καταναλωτή απαιτεί να στοιχειοθετείται η ευθύνη όλων των συμμετεχόντων στην παραγωγική διαδικασία εφόσον το τελικό προϊόν ή ένα συστατικό αυτού ή η χορηγηθείσα πρώτη ύλη παρουσιάζει ελάττωμα.

43      Επομένως, η έννοια του «παραγωγού», κατά το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 85/374, η οποία αποτελεί αυτοτελή έννοια του δικαίου της Ένωσης, ανταποκρίνεται στον σκοπό της προστασίας του καταναλωτή, ο οποίος επιτάσσει, αφενός, πλείονα πρόσωπα να μπορούν να χαρακτηρίζονται ως παραγωγοί και, αφετέρου, ο καταναλωτής να μπορεί να ασκήσει την αγωγή του κατά οποιουδήποτε εξ αυτών, οπότε η αναζήτηση ενός και μόνον υπευθύνου, «του πλέον κατάλληλου», κατά του οποίου ο καταναλωτής θα πρέπει να προβάλει τα δικαιώματά του, στερείται νοήματος (πρβλ. απόφαση της 7ης Ιουλίου 2022, Keskinäinen Vakuutusyhtiö Fennia, C‑264/21, EU:C:2022:536, σκέψη 35).

44      Εν προκειμένω, το υποβληθέν ερώτημα αφορά την περίπτωση διαχειριστή του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας ο οποίος προβαίνει σε μετατροπή του επιπέδου τάσεως του ηλεκτρικού ρεύματος με σκοπό τη διανομή του στον τελικό πελάτη, διευκρινιζομένου ότι, ελλείψει παρεμβάσεως του συγκεκριμένου διαχειριστή, ο καταναλωτής δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιήσει το ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής τάσεως που παράγει η Électricité de France.

45      Κατά συνέπεια, διαχειριστής ο οποίος ενεργεί κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν περιορίζεται στην παράδοση ενός προϊόντος, εν προκειμένω της ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά μετέχει στη διαδικασία παραγωγής του, τροποποιώντας ένα από τα χαρακτηριστικά του, ήτοι την τάση του ρεύματος, προκειμένου να το διαθέσει στο κοινό προς χρήση ή κατανάλωση.

46      Αντιθέτως προς όσα υποστηρίζει η Γαλλική Κυβέρνηση, το επίπεδο τάσεως του ηλεκτρικού ρεύματος αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του προϊόντος αυτού, τούτο δε ανεξαρτήτως αν η υπέρταση του ηλεκτρικού ρεύματος συνιστά ελάττωμα ως προς την ασφάλεια την οποία ευλόγως αναμένει το ευρύ κοινό. Συναφώς, επισημαίνεται ότι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα προϊόντος μπορεί να τροποποιηθεί χωρίς το προϊόν να είναι ελαττωματικό πριν ή μετά την επίμαχη τροποποίηση.

47      Ως εκ τούτου, διαχειριστής δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας που προβαίνει σε μετατροπή του επιπέδου τάσεως του ηλεκτρικού ρεύματος πρέπει να θεωρείται «παραγωγός», κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 85/374.

48      Αντιθέτως προς όσα επισήμανε το αιτούν δικαστήριο, η ερμηνεία αυτή της έννοιας του «παραγωγού» δεν αντιβαίνει στις διατάξεις των οδηγιών που μνημονεύονται στη σκέψη 24 της παρούσας αποφάσεως, ιδίως δε σε εκείνες τις διατάξεις που επέβαλαν διάκριση μεταξύ των καθηκόντων παραγωγής και των καθηκόντων διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας.

49      Πράγματι, όπως προκύπτει από τη νομολογία που μνημονεύεται στη σκέψη 35 της παρούσας αποφάσεως, ο καθορισμός του κύκλου των υπευθύνων κατά των οποίων δύναται ο ζημιωθείς να ασκήσει αγωγή βάσει του καθεστώτος ευθύνης που προβλέπει η οδηγία 85/374 πρέπει να γίνεται αποκλειστικώς με γνώμονα τα άρθρα 1 και 3 της εν λόγω οδηγίας, αποκλειομένης της δυνατότητας εφαρμογής πρόσθετων κριτηρίων που δεν προβλέπονται από τα συγκεκριμένα άρθρα. Όσον αφορά τις μνημονευόμενες στη σκέψη 24 της παρούσας αποφάσεως οδηγίες, αυτές επιδιώκουν την επίτευξη διαφορετικών σκοπών.

50      Λαμβανομένων υπόψη των προεκτεθέντων, στο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 85/374 έχει την έννοια ότι ο διαχειριστής δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να θεωρείται «παραγωγός», κατά την έννοια της εν λόγω διατάξεως, καθόσον προβαίνει σε μετατροπή του επιπέδου τάσεως του ηλεκτρικού ρεύματος με σκοπό τη διανομή του στον τελικό πελάτη.

 Επί των δικαστικών εξόδων

51      Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (δέκατο τμήμα) αποφαίνεται:

Το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 85/374/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 25ης Ιουλίου 1985, για την προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σε θέματα ευθύνης λόγω ελαττωματικών προϊόντων, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 1999/34/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 10ης Μαΐου 1999,

έχει την έννοια ότι:

ο διαχειριστής δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να θεωρείται «παραγωγός», κατά την έννοια της εν λόγω διατάξεως, καθόσον προβαίνει σε μετατροπή του επιπέδου τάσεως του ηλεκτρικού ρεύματος με σκοπό τη διανομή του στον τελικό πελάτη.