Γνωμοδότηση ΝΣΚ 32/2018 Γνωμοδότηση ΝΣΚ 32/2018

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Αριθμός γνωμοδοτήσεως 32/2018

ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
(Τμήμα Α)

Συνεδρίαση της 14-2-2018

Σύνθεση :
Πρόεδρος : Ανδρέας Χαρλαύτης, Αντιπρόεδρος ΝΣΚ.
Μέλη : Ανδρέας Ανδρουλιδάκης, Στυλιανή Χαριτάκη, Κωνσταντίνος Κηπουρός, Αδαμαντία Καπετανάκη, Βασίλειος Καραγεώργος, Ευσταθία Τσαούση, Νομικοί Σύμβουλοι του Κράτους.
Εισηγήτρια : Αδαμαντία Καπετανάκη, Νομικός Σύμβουλος του Κράτους.
Αριθμός ερωτήματος : Το υπ' αριθμ. πρωτ. 1984 οικ./29-9-2017 έγγραφο της Επιτροπής Λογιστικής Τυποποίησης & Ελέγχων (Ε.Λ.Τ.Ε.).
Ερώτημα: Ερωτάται αν εν ενεργεία ορκωτός ελεγκτής λογιστής, που δεν συμμετείχε στον τακτικό έλεγχο της οντότητας δημοσίου συμφέροντος, δύναται να μετέχει ως μέλος της, κατ' άρθρο 44 ν. 4449/2017, Επιτροπής Ελέγχου αυτής, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 21-26 του νόμου αυτού.

Επί του ανωτέρω ερωτήματος, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Τμήμα Α') γνωμοδότησε ως εξής :

Ιστορικό

1. Στο έγγραφο της ερωτώσης Υπηρεσίας αναφέρεται ότι υποβλήθηκαν ερωτήματα από εκπροσώπους οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος σχετικά με το αν εν ενεργεία ορκωτός ελεγκτής λογιστής, που δεν συμμετείχε στον τακτικό έλεγχο της οντότητας και που είναι εγγεγραμμένος στο Δημόσιο Μητρώο των ορκωτών ελεγκτών λογιστών της ΕΛΤΕ του άρθρου 14 του ν. 4449/2017, εφόσον συντρέχουν και οι προϋποθέσεις που προβλέπονται στα άρθρα 21-26 του ίδιου νόμου, δύναται να συμμετέχει ως μέλος της κατ' άρθρο 44 παρ. 1 Επιτροπής Ελέγχου της οντότητας, της οποίας τουλάχιστον ένα μέλος είναι ορκωτός ελεγκτής λογιστής σε αναστολή ή συνταξιούχος ή διαθέτει επαρκή γνώση στην ελεγκτική και λογιστική.

Νομοθετικό πλαίσιο

2. Στο άρθρο 5 παρ. 1, 2 και 4 του Κανονισμού (EE) 537/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014 «σχετικά με ειδικές απαιτήσεις όσον αφορά τον υποχρεωτικό έλεγχο οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος και την κατάργηση της απόφασης 2005/909/ΕΚ της Επιτροπής» ορίζονται τα εξής:

Άρθρο 5

1. Ο νόμιμος ελεγκτής ή το ελεγκτικό γραφείο που διενεργεί υποχρεωτικό έλεγχο οντότητας δημοσίου συμφέροντος ή οποιοδήποτε μέλος του δικτύου στο οποίο ανήκει ο νόμιμος ελεγκτής ή το ελεγκτικό γραφείο δεν δύναται να παρέχει άμεσα ή έμμεσα στην ελεγχόμενη οντότητα, στην οικεία μητρική επιχείρηση ή στις ελεγχόμενες από την ελεγχόμενη οντότητα επιχειρήσεις της εντός της Ένωσης απαγορευμένες μη ελεγκτικές υπηρεσίες κατά:

α) το διάστημα από την έναρξη της περιόδου που ελέγχεται έως την έκδοση της έκθεσης ελέγχου και

β) το αμέσως προηγούμενο οικονομικό έτος από την περίοδο που αναφέρεται στο στοιχείο α) σε σχέση με τις υπηρεσίες που απαριθμούνται στο δεύτερο εδάφιο στοιχείο ζ).

Για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου, ως απαγορευμένες μη ελεγκτικές υπηρεσίες νοούνται:

2. Τα κράτη μέλη δύνανται να απαγορεύσουν και άλλες υπηρεσίες πέραν των αναγραφόμενων στην παράγραφο 1 εάν θεωρούν ότι οι εν λόγω υπηρεσίες αποτελούν απειλή για την ανεξαρτησία

3. Κατά παρέκκλιση του δευτέρου εδαφίου της παραγράφου 1, τα κράτη μέλη μπορούν να επιτρέπουν την παροχή των υπηρεσιών που αναφέρονται στο στοιχείο , εφόσον πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

4 Τα κράτη μέλη δύνανται να θεσπίσουν αυστηρότερους κανόνες όσον αφορά τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες ο νόμιμος ελεγκτής, το ελεγκτικό γραφείο ή ένα μέλος δικτύου ... δύναται να παράσχει στην ελεγχόμενη οντότητα, στην οικεία μητρική επιχείρηση ή στις ελεγχόμενες από εκείνη επιχειρήσεις μη ελεγκτικές υπηρεσίες διαφορετικές από τις απαγορευμένες μη ελεγκτικές υπηρεσίες που αναφέρονται στην παράγραφο 1.

3. Στα άρθρα 1 παρ. 2, 2, 22 παρ. 1 και 44 παρ. 1 του ν. 4449/2017 Υποχρεωτικός έλεγχος των ετήσιων και των ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων, δημόσια εποπτεία επί του ελεγκτικού έργου και λοιπές διατάξεις (Α' 7), ορίζονται τα εξής :

Άρθρο 1

2. Στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος υπάγονται οι υποχρεωτικοί έλεγχοι των ετήσιων και ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων των οντοτήτων που είναι υποχρεωμένες να τηρούν οικονομικές καταστάσεις.

Άρθρο 2

Για τους σκοπούς του παρόντος νόμου, καθώς και για τον έλεγχο των ετήσιων και των ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων, ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:

2. «Ορκωτός ελεγκτής λογιστής»: φυσικό πρόσωπο που έχει λάβει, σύμφωνα με τον παρόντα νόμο άδεια, να διενεργεί υποχρεωτικούς ελέγχους.

12. «Οντότητες δημοσίου συμφέροντος»:

α) οντότητες που διέπονται από το ελληνικό δίκαιο ή το δίκαιο άλλου κράτους - μέλους, των οποίων οι μεταβιβάσιμοι τίτλοι είναι εισηγμένοι προς διαπραγμάτευση σε οργανωμένη αγορά στην Ελλάδα κατά την έννοια της περίπτωσης 10 του άρθρου 2 του ν. 3606/2007 (Α 195) ή σε οργανωμένη αγορά οποιουδήποτε κράτους - μέλους κατά το σημείο 14 της παρ. 1 του άρθρου 4 της Οδηγίας 2004/39/ΕΚ,

β) πιστωτικά ιδρύματα όπως ορίζονται στην παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 4261/2014 πλην όσων αναφέρονται στην παράγραφο 5 του άρθρου 2 του εν λόγω νόμου.

γ) ασφαλιστικές επιχειρήσεις της παρ.1 του άρθρου 3 του ν. 4364/2016 (Α 13), με έδρα στην Ελλάδα εξαιρουμένων των αλληλασφαλιστικών συνεταιρισμών του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 7 του ν. 4364/2016, αντασφαλιστικές επιχειρήσεις με έδρα στην Ελλάδα της παρ. 4 του άρθρου 3 του ν. 4364/2016, υποκαταστήματα ασφαλιστικών επιχειρήσεων τρίτης χώρας της παρ. 3 του άρθρου 3 του ν. 4364/2016 στην Ελλάδα και υποκαταστήματα αντασφαλιστικών επιχειρήσεων τρίτης χώρας της παρ. 6 του άρθρου 3 του ν. 4364/2016 στην Ελλάδα.

δ) οντότητες που ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών ως οντότητες δημοσίου συμφέροντος σύμφωνα με τη διάταξη της παραγράφου 6 του άρθρου 44 του παρόντος νόμου.

Άρθρο 22

1. Πριν από τη λήξη περιόδου διάρκειας τουλάχιστον ενός (1) έτους ή, στην περίπτωση υποχρεωτικού ελέγχου οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος, πριν από τη λήξη περιόδου διάρκειας τουλάχιστον δύο (2) ετών από την ημέρα κατά την οποία έπαψε να δρα ως ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή κύριος εταίρος ελέγχου σε σχέση με την ελεγκτική εργασία, ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής ή ο κύριος εταίρος ελέγχου που διενεργεί υποχρεωτικό έλεγχο εκ μέρους της ελεγκτικής εταιρείας:

α) β) κατά περίπτωση, δεν συμμετέχει ως μέλος στην επιτροπή ελέγχου της ελεγχόμενης οντότητας γ)

2. Οι υπάλληλοι, οι μέτοχοι ή οι εταίροι εκτός των κυρίων εταίρων του ορκωτού ελεγκτή λογιστή ή της ελεγκτικής εταιρείας που διενεργεί υποχρεωτικό έλεγχο, καθώς και οποιοδήποτε άλλο φυσικό πρόσωπο, οι υπηρεσίες του οποίου τίθενται στη διάθεση ή υπό τον έλεγχο του εν λόγω ορκωτού ελεγκτή λογιστή ή της ελεγκτικής εταιρείας, δεν αναλαμβάνουν, στην περίπτωση που οι εν λόγω υπάλληλοι, μέτοχοι, εταίροι ή άλλα φυσικά πρόσωπα έχουν λάβει προσωπικά άδεια ως ορκωτοί ελεγκτές λογιστές, οποιαδήποτε από τα καθήκοντα που αναφέρονται στις περιπτώσεις α, β και γ της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου, πριν από το πέρας περιόδου τουλάχιστον ενός (1) έτους από την άμεση συμμετοχή τους σε εργασία υποχρεωτικού ελέγχου.

Άρθρο 44

1. Κάθε οντότητα δημοσίου συμφέροντος διαθέτει επιτροπή ελέγχου η οποία αποτελείται από τρία τουλάχιστον μέλη. Η επιτροπή ελέγχου αποτελεί είτε ανεξάρτητη επιτροπή είτε επιτροπή του Διοικητικού Συμβουλίου της ελεγχόμενης οντότητας. Αποτελείται από μη εκτελεστικά μέλη του διοικητικού συμβουλίου και μέλη που εκλέγονται από τη γενική συνέλευση των μετόχων της ελεγχόμενης οντότητας ή, στην περίπτωση οντοτήτων χωρίς μετόχους, από ισοδύναμο όργανο. Τα μέλη της επιτροπής ελέγχου στο σύνολο τους διαθέτουν επαρκή γνώση στον τομέα στον οποίο δραστηριοποιείται η ελεγχόμενη οντότητα. Τα μέλη της επιτροπής ελέγχου είναι στην πλειονότητά τους ανεξάρτητα από την ελεγχόμενη οντότητα, κατά την έννοια των διατάξεων του ν. 3016/2002 (Α 110). Ο Πρόεδρος της επιτροπής ελέγχου ορίζεται από τα μέλη της ή εκλέγεται από τη γενική συνέλευση των μετόχων της ελεγχόμενης οντότητας και είναι ανεξάρτητος από την ελεγχόμενη οντότητα.
Τουλάχιστον ένα μέλος της επιτροπής ελέγχου είναι ορκωτός ελεγκτής λογιστής σε αναστολή ή συνταξιούχος ή διαθέτει επαρκή γνώση στην ελεγκτική και λογιστική».

Ερμηνεία και εφαρμογή διατάξεων

Από τις προπαρατιθέμενες διατάξεις, ερμηνευόμενες αυτοτελώς και σε συνδυασμό, συνάγονται τα ακόλουθα:

4. Με τον νόμο 4449/2017 εναρμονίζεται η νομοθεσία της χώρας με τον Κανονισμό 537/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014 (σχετ. η Οδηγία 2014/56/ΕΕ για την τροποποίηση της Οδηγίας 2006/43/ΕΚ της 17ης Μαΐου 2006) για τους υποχρεωτικούς ελέγχους των ετήσιων και των ενοποιημένων λογαριασμών (άρθρο 1 της Οδηγίας), όπως αναφέρεται και στο άρθρο 1 παρ. 1 αυτού («Σκοπός του παρόντος νόμου είναι: α) η θέσπιση ενιαίου νομοθετικού πλαισίου β) η εναρμόνιση της νομοθεσίας με την τελευταία αυτή Οδηγία και γ) η θέσπιση κανόνων για περιπτώσεις δυνατότητας επιλογών του Κανονισμού (EE) 537/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (EE L 158)»).

Η Οδηγία αυτή καθορίζει τους όρους χορήγησης αδείας ασκήσεως επαγγέλματος και εγγραφής στο Δημόσιο Μητρώο των φυσικών προσώπων και οντοτήτων που διενεργούν υποχρεωτικούς ελέγχους των οικονομικών καταστάσεων των επιχειρήσεων, τους κανόνες περί ανεξαρτησίας, αντικειμενικότητας και επαγγελματικής δεοντολογίας, που εφαρμόζονται στα πρόσωπα αυτά και το πλαίσιο για τη δημόσια εποπτεία τους.

Σκοπός της τροποποίησης είναι επίσης η αύξηση του ελάχιστου βαθμού σύγκλισης ως προς τα ελεγκτικά πρότυπα, βάσει των οποίων διενεργούνται οι υποχρεωτικοί έλεγχοι, καθόσον η αξιοπιστία των ελεγχομένων δημοσίων οντοτήτων θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε τον Κανονισμό 537/2014 εκτιμώντας, μεταξύ άλλων, ότι η παροχή ορισμένων υπηρεσιών πέραν του υποχρεωτικού ελέγχου (μη ελεγκτικές υπηρεσίες) σε ελεγχόμενες οντότητες από νόμιμους ελεγκτές, ελεγκτικά γραφεία ή μέλη των δικτύων τους μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ανεξαρτησία τους. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να απαγορευθεί η παροχή ορισμένων μη ελεγκτικών υπηρεσιών, όπως οι ειδικοί φορολογικοί έλεγχοι, η παροχή συμβουλών και οι συμβουλευτικές υπηρεσίες, στην ελεγχόμενη οντότητα, στη μητρική της επιχείρηση και στις ελεγχόμενες από εκείνη επιχειρήσεις εντός της Ένωσης.

5. Κατ' αρχάς οι εν ενεργεία ορκωτοί ελεγκτές λογιστές εγγράφονται υποχρεωτικά στο Δημόσιο Μητρώο, το οποίο τηρείται, σύμφωνα με το άρθρο 14 του ανωτέρω νόμου (άρθρο 15 της Οδηγίας), από την Έ.Λ.Τ.Ε., η οποία είναι ν.π.δ.δ. με σκοπό την ενίσχυση της διαφάνειας λειτουργίας των επιχειρήσεων με την εφαρμογή λογιστικής τυποποίησης και τη διασφάλιση της ποιότητας των λογιστικών ελέγχων (άρθρο 1 παρ. 1 του ν. 3148/2003).

Περαιτέρω, με τις ειδικές διατάξεις των άρθρων 21 έως και 26 του ν. 4449/2017 γίνεται αναφορά (αντίστοιχα) στην ανεξαρτησία των ελεγκτών από την ελεγχόμενη από αυτούς οντότητα και την αντικειμενικότητα τους, στην απασχόληση από ελεγχόμενες οντότητες πρώην ορκωτών ελεγκτών λογιστών ή υπαλλήλων ορκωτών ελεγκτών λογιστών ή ελεγκτικών εταιρειών, στην προετοιμασία του υποχρεωτικού ελέγχου και την αξιολόγηση των εναντίον τους απειλών για την ανεξαρτησία τους, στην εμπιστευτικότητα και το επαγγελματικό απόρρητο, στην ανεξαρτησία και την αντικειμενικότητα των ορκωτών ελεγκτών λογιστών, που διενεργούν τον υποχρεωτικό έλεγχο για λογαριασμό των ελεγκτικών εταιρειών και στην εσωτερική οργάνωση των ορκωτών ελεγκτών λογιστών και ελεγκτικών εταιρειών.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 22 του ν. 4449/1917 ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής δεν επιτρέπεται να συμμετέχει ως μέλος στην επιτροπή ελέγχου της υποχρεωτικώς ελεγχόμενης οντότητας δημοσίου συμφέροντος προ της παρόδου χρονικού διαστήματος τουλάχιστον δύο ετών από την ημέρα που έπαψε να δρα (ενεργεί) ως ορκωτός ελεγκτής λογιστής, άλλως δεν πληροί τις προϋποθέσεις του νόμου για την συμμετοχή του σε αυτή. Πα τα πρόσωπα, που αναφέρονται στην παράγραφο 2 του άρθρου, το κατά τα ανωτέρω χρονικό διάστημα περιορίζεται στο ένα έτος (τουλάχιστον), εφόσον είχαν άμεση συμμετοχή στην εργασία υποχρεωτικού ελέγχου και προσωπικά άδεια ως ορκωτοί ελεγκτές λογιστές.

6. Ακολούθως, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του ανωτέρω νόμου, με τις διατάξεις του άρθρου 44 περιγράφεται το θεσμικό πλαίσιο της Επιτροπής Ελέγχου, την οποία υποχρεωτικά πρέπει να διαθέτει κάθε οντότητα δημοσίου συμφέροντος και η οποία θα παρακολουθεί τη διαδικασία χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, την αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος εσωτερικού ελέγχου, την ανεξαρτησία των ορκωτών ελεγκτών λογιστών, τη διαδικασία διορισμού αυτών κ.λ.π.

Με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του ανωτέρω άρθρου ορίζονται η σύνθεση και οι αρμοδιότητες των Επιτροπών Ελέγχου των οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος, ειδικότερα δε ως προς την σύνθεσή της ότι πρέπει ένα τουλάχιστον μέλος της να είναι ορκωτός ελεγκτής λογιστής σε αναστολή της επαγγελματικής του δραστηριότητας ή συνταξιούχος ή να έχει επαρκή γνώση στην ελεγκτική και λογιστική.

7. Σημειώνεται, ότι κατά το προϊσχύσαν (και καταργηθέν με το άρθρο 52 του ν. 4449/2017) άρθρο 37 παρ. 1 του ν. 3693/2008 «Κάθε οντότητα δημοσίου ενδιαφέροντος συστήνει και διατηρεί Επιτροπή Ελέγχου, που αποτελείται από δύο τουλάχιστον μη εκτελεστικά μέλη και ένα ανεξάρτητο μη εκτελεστικό μέλος του οργάνου διοίκησής της. Όλα τα μέλη της Επιτροπής Ελέγχου ορίζονται από τη Γενική Συνέλευση των μετόχων ή εταίρων, το δε ανεξάρτητο μη εκτελεστικό μέλος της Επιτροπής Ελέγχου πρέπει να έχει αποδεδειγμένη επαρκή γνώση σε θέματα λογιστικής και ελεγκτικής».

8. Κατά την ενώπιον του Τμήματος συζήτηση μεταξύ των μελών διατυπώθηκαν δύο (2) γνώμες :

Α. Κατά τη γνώμη της πλειοψηφίας, που απαρτίσθηκε από τον Πρόεδρο του Τμήματος και τους Νομικούς Συμβούλους Ανδρέα Ανδρουλιδάκη, Στυλιανή Χαριτάκη, Κωνσταντίνο Κηπουρό και Ευσταθία Τσαούση (ψήφοι 5), ο εν ενεργεία ορκωτός ελεγκτής λογιστής εφόσον συμμετείχε στον τακτικό έλεγχο οντότητας δημοσίου συμφέροντος, μπορεί να είναι μέλος της επιτροπής ελέγχου αυτής, εφόσον παρήλθαν τουλάχιστον δύο έτη από την ημέρα που έπαυσε την ελεγκτική του εργασία στην συγκεκριμένη ελεγχόμενη οντότητα και εφόσον, βεβαίως, συντρέχουν και οι λοιπές νόμιμες προϋποθέσεις, οι δε υπάλληλοι του, μέτοχοι ή εταίροι του (πλην των κυρίων εταίρων) πριν την πάροδο ενός έτους, εφόσον είχαν άμεση συμμετοχή στον έλεγχο της οντότητας αυτής και με την προϋπόθεση ότι έχουν προσωπικά άδεια ως ορκωτοί ελεγκτές λογιστές. Κατά συνέπεια για τον εν ενεργεία ορκωτό λογιστή, ο οποίος δεν συμμετείχε στον τακτικό έλεγχο της οντότητας δημοσίου συμφέροντος, ουδέν κώλυμα υφίσταται προκειμένου αυτός να ορισθεί μέλος της Επιτροπής Ελέγχου της οντότητας, εφόσον συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις.

Τούτο επιτρέπεται ρητά από το άρθρο 5 του προαναφερθέντος Κανονισμού (537/2014), υπό το πρίσμα του οποίου πρέπει να ερμηνεύεται η αναφορά σε «πρώην» ορκωτούς ελεγκτές λογιστές στις σχετικές διατάξεις του ν. 4449/2017, η οποία, πάντως, περιορίζεται στην επικεφαλίδα του άρθρου 22, ενώ δεν συνάγεται από το κείμενο της διατάξεως τέτοιου είδους απαγόρευση, καθόσον ο νόμος θεωρεί το χρονικό διάστημα της διετίας (εν προκειμένω) ικανό για την αποτροπή δημιουργίας δεσμού μεταξύ της ελεγχόμενης οντότητας δημοσίου συμφέροντος και του ορκωτού ελεγκτή λογιστή, που θα επηρέαζε την ανεξαρτησία του.

Β. Κατά τη γνώμη της μειοψηφίας, που απαρτίσθηκε από τους Νομικούς Συμβούλους Αδαμαντία Καπετανάκη και Βασίλειο Καραγεώργο (ψήφοι 2), ο Κανονισμός (EE) 537/2014 επιτρέπει ρητά στα κράτη μέλη να θεσπίσουν αυστηρότερους κανόνες για την παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών του ορκωτού ελεγκτή λογιστή στην ελεγχόμενη οντότητα, αλλά και στην οικεία μητρική επιχείρηση ή τις ελεγχόμενες από την ελεγχόμενη οντότητα επιχειρήσεις.

Στο άρθρο 5 παρ. 1 του Κανονισμού (EE) αριθ. 537/2014 ορίζεται η απαγόρευση παροχής μη ελεγκτικών υπηρεσιών από ελεγκτές που διενεργούν υποχρεωτικό έλεγχο οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος. Σε αυτές δεν περιλαμβάνεται η συμμετοχή στην επιτροπή ελέγχου των οντοτήτων αυτών.

Όμως, στην παράγραφο 2 του άρθρου αυτού ορίζεται ότι τα κράτη μέλη δύνανται να απαγορεύσουν και άλλες υπηρεσίες, πέραν των αναγραφομένων στην παράγραφο 1, εάν θεωρούν ότι οι εν λόγω υπηρεσίες αποτελούν απειλή για την ανεξαρτησία.

Ακολούθως, ο ν. 4449/2017, προκειμένου να εξασφαλίσει την ανεξαρτησία του εν ενεργεία ορκωτού ελεγκτή λογιστή, όρισε ότι αυτός δεν μπορεί να είναι μέλος επιτροπής ελέγχου οντότητας δημοσίου συμφέροντος, ανεξαρτήτως εάν συμμετείχε ή όχι στον τακτικό έλεγχο της, εκτός εάν έχουν παρέλθει τουλάχιστον δύο έτη από την ημέρα που έπαυσε την επαγγελματική του δράση. Στην ανωτέρω ερμηνεία συνηγορεί η αναφορά «πρώην» στην επικεφαλίδα του άρθρου 22 του ανωτέρω νόμου, όπως και στην αιτιολογική του έκθεση, καθόσον, κατά τις διατάξεις του Κανονισμού, ερευνάται όχι μόνο η πάροδος χρονικού διαστήματος από την παροχή ελεγκτικών υπηρεσιών στην ελεγχόμενη οντότητα, αλλά αναζητείται και η τυχόν παροχή τέτοιων υπηρεσιών στη μητρική επιχείρηση και την ελεγχόμενη από την ελεγχόμενη επιχείρηση.

Ειδικότερα, ο εθνικός νομοθέτης με διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 44 του ν. 4449/2017 ορίζει ότι τουλάχιστον ένα μέλος της τριμελούς επιτροπής ελέγχου είναι ορκωτός λογιστής σε αναστολή ή συνταξιούχος ή διαθέτει επαρκή γνώση στην ελεγκτική και λογιστική. Από τη ρύθμιση αυτή προκύπτει βούληση του νομοθέτη να συμμετέχει στην επιτροπή ελέγχου ένα μέλος με επαρκή γνώση στην ελεγκτική και λογιστική που, όμως, δεν είναι εν ενεργεία ορκωτός λογιστής. Σε περίπτωση δε που το μέλος αυτό υπήρξε εν ενεργεία ορκωτός λογιστής που διενήργησε υποχρεωτικό έλεγχο στην οντότητα πριν τη συμμετοχή του στην επιτροπή, η απαγόρευση αυτή ορίζεται ακόμη αυστηρότερη με τη διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 22 του ν. 4449/2017 κατά την οποία, όπως προκύπτει και από τον τίτλο του άρθρου αυτού, σε περίπτωση πρώην ορκωτού λογιστή η απαγόρευση συμμετοχής ισχύει για δύο τουλάχιστον έτη από την ημέρα κατά την οποία έπαψε να δρα ως ορκωτός λογιστής σε σχέση με την υποχρεωτική ελεγκτική εργασία στην οντότητα. Η απαγόρευση συμμετοχής εν ενεργεία ορκωτού λογιστή στην επιτροπή εξυπηρετεί την ανεξαρτησία κατά την έννοια των διατάξεων της παραγράφου 2 του άρθρου 5 του Κανονισμού (EE) αριθ. 537/2014, ενόψει των αρμοδιοτήτων της επιτροπής ελέγχου, και κυρίως της αναφερομένης στην επιλογή του ελεγκτή της οντότητας. Κατά συνέπεια η ιδιότητα του ορκωτού λογιστή δεν συμβιβάζεται με καθήκοντα σε όργανα, τα οποία εποπτεύουν τις δραστηριότητες των νομίμων ελεγκτών, που διενεργούν υποχρεωτικούς ελέγχους οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος.

Απάντηση

9. Κατ' ακολουθία των προεκτεθέντων επί του τεθέντος ερωτήματος το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Τμήμα Α'), γνωμοδοτεί, κατά πλειοψηφία, ότι εν ενεργεία ορκωτός ελεγκτής λογιστής, που δεν συμμετείχε στον τακτικό έλεγχο οντότητας δημοσίου συμφέροντος, δύναται να μετέχει ως μέλος της, κατ' άρθρο 44 ν. 4449/2017, Επιτροπής Ελέγχου αυτής, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 21-26 του νόμου αυτού.


ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ

Αθήνα, 11-5-2018

Ο Πρόεδρος
Ανδρέας Χαρλαύτης,
Αντιπρόεδρος ΝΣΚ.

Η Εισηγήτρια
Αδαμαντία Καπετανάκη
Νομικός Σύμβουλος του Κράτους