Άρθρα Απαραίτητη για την επιτυχία του εξωδικαστικού συμβιβασμού η εμπιστοσύνη οφειλέτη στον εμπειρογνώμονα

Του Γιώργου Δαλιάνη, με τη συνεργασία του Φίλιππου Ζήρα (δικηγόρου της Artion A.E.)*
www.artion.gr

Είναι κοινά αποδεκτό πως ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών του νόμου 4469/2017 είναι το πληρέστερο μέχρι σήμερα νομικό πλαίσιο με βάση το οποίο επιχειρήσεις που πληρούν ορισμένα κριτήρια βιωσιμότητας, μπορούν να ρυθμίσουν ή και να διαγράψουν μέρος των οφειλών τους. Τόσο ο νόμος Δένδια όσο και η διαδικασία εξυγίανσης του άρθρου 99 σε συνδυασμό με το σχέδιο αναδιοργάνωσης του άρθρου 107 ν.3588/2007 δεν εκπλήρωσαν ούτε στο ελάχιστο τις προσδοκίες που είχαν από αυτούς η Διοίκηση αλλά και η αγορά. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός, με σειρά από δομημένες διαδικασίες, προσπαθεί να εξασφαλίσει υπέρ των πιστωτών του κάθε οφειλέτη, πως σε περίπτωση που συμφωνήσουν στον διακανονισμό των οφειλών του (με όποια τελική μορφή και αν λάβει), η συμφωνία αυτή θα τηρηθεί. Άλλωστε, πρέπει να γίνει αντιληπτό πως ο νόμος αυτός θέλει να βοηθήσει επιχειρήσεις που έχουν την θέληση αλλά και τη δυνατότητα να επιβιώσουν οικονομικά. Δεν πρόκειται για έναν νόμο ρύθμισης οφειλών ούτε για χάρισμα χρεών. Σε αυτό το νομικό πλέγμα που επιδιώκει την οικονομική επάνοδο ενός οφειλέτη, ο παράγοντας ο οποίος παρέχει μία αίσθηση ασφάλειας προς του πιστωτές για τη μελλοντική πορεία της επιχείρησης, είναι η μελέτη που συντάσσει ο εμπειρογνώμονας.

Ο νόμος στο άρθρο 1 παρ.2 ιδ ορίζει πως: «Ως “εμπειρογνώμονας’’ νοείται κάθε φυσικό ή νοµικό πρόσωπο που προσφέρει κατ’ επάγγελμα υπηρεσίες παροχής χρηματοοικονομικών συμβουλών». Ο ορισμός είναι αρκετά γενικός και στην έννοια αυτή μπορούν να υπαχθούν από ατομικές επιχειρήσεις που υπάγονται απλά στο οικονομικό επιμελητήριο, μέχρι διεθνείς χρηματοοικονομικοί σύμβουλοι κολοσσοί (βλέπε «Big 4»). Μια ακριβέστερη περιγραφή θα όριζε τον εμπειρογνώμονα ως το πρόσωπο το οποίο λόγω των ειδικών γνώσεών του μπορεί να συντάξει μία μελέτη βιωσιμότητας με την οποία θα αξιολογεί τη μέχρι σήμερα πορεία της επιχείρησης και τις προοπτικές της στον χώρο που δραστηριοποιείται. Σε προηγούμενο άρθρο μας, έχουμε τονίσει τη χρησιμότητα του εμπειρογνώμονα για τη διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού και για την ευόδωση της πρότασης διακανονισμού που υποβάλλει ο κάθε οφειλέτης.

Ο εμπειρογνώμονας ορίζεται προαιρετικά στις περιπτώσεις επιχειρήσεων που την τελευταία χρήση πριν την υποβολή της αίτησης είχαν κύκλο εργασιών μικρότερο από 2.500.000 ευρώ αλλά και συνολικές υποχρεώσεις (ληξιπρόθεσμες και μη) κάτω από 2.000.000 ευρώ. Αντίθετα, όσες επιχειρήσεις ξεπερνούν ένα από τα παραπάνω κριτήρια εντάσσονται στις μεγάλες επιχειρήσεις όπου ο ορισμός εμπειρογνώμονα είναι υποχρεωτικός και πρέπει να είναι κοινής αποδοχής μεταξύ του οφειλέτη και του 50%+1 των πιστωτών.

Προσοχή: Κατά την επιλογή και συμφωνία για το πρόσωπο που θα αναλάβει τον ρόλο του εμπειρογνώμονα δεν έχει καμία σημασία ποιος πιστωτής έχει τη μεγαλύτερη αξίωση. Όλοι οι πιστωτές ανεξάρτητα από το ύψος της απαίτησής τους έχουν από μία ψήφο και θα πρέπει να συμφωνήσουν στο πρόσωπο του εμπειρογνώμονα αφενός ο οφειλέτης και αφετέρου τουλάχιστον οι μισοί + 1 πιστωτές.

Στο σημείο αυτό, θα θέλαμε να ξεκαθαρίσουμε μια παρανόηση που έχει γίνει από σημαντικό αριθμό ενδιαφερόμενων να υπαχθούν στον εξωδικαστικό μηχανισμό, οι οποίοι επειδή υπάγονται στις μικρές επιχειρήσεις έχουν την αίσθηση πως δε θα χρειαστεί να εμπλακούν με τη διαδικασία ορισμού εμπειρογνώμονα και πως με μια απλή αίτηση ρύθμισης θα προχωρήσει η διαδικασία τους θετικά. Ο προαιρετικός ορισμός εμπειρογνώμονα στις μικρές επιχειρήσεις δεν εναπόκειται στην θέληση του οφειλέτη αποκλειστικά. Εφόσον το 1/3 του συνόλου των απαιτήσεων που συμμετέχουν στη διαδικασία το επιθυμεί, τότε ορίζεται εμπειρογνώμονας για τον οποίο συμφώνησε η απόλυτη πλειοψηφία των συμμετεχόντων πιστωτών. Η αμοιβή του εμπειρογνώμονα, σε περίπτωση που το δικό του σχέδιο αναδιάρθρωσης δεν αποτελέσει βάση της συμφωνίας, θα καταβληθεί από τους πιστωτές που υπέβαλαν το αίτημα διορισμού του. Αν όμως επιτευχθεί συμφωνία με βάση το σχέδιο του εμπειρογνώμονα (αφού εκ των πραγμάτων η συμφωνία για διακανονισμό έτσι και αλλιώς αποτελεί επιδίωξη των συμμετεχόντων) τότε η αμοιβή του βαρύνει τον οφειλέτη.

Παράδειγμα: Έχει ξεκινήσει διαδικασία διαπραγμάτευσης μεταξύ του οφειλέτη και των πιστωτών Α, Β, Γ, Δ, Ε, ΣΤ, Ζ, Η και Θ. Το σύνολο της οφειλής προς τους εννιά αυτούς πιστωτές ανέρχεται σε 1.000.000 ευρώ και κατανέμεται ως εξής:

Α: 400.000
Β: 200.000
Γ: 100.000
Δ: 100.000
Ε: 50.000   
ΣΤ: 50.000 
Ζ: 50.000    
Η: 25.000
Θ: 25.000
    
Ο Οφειλέτης όπως βλέπουμε οφείλει συνολικά 1.000.000 ευρώ και άρα ο ορισμός εμπειρογνώμονα είναι προαιρετικός. Ο πιστωτής Α (Τράπεζα) αποφασίζει πως επιθυμεί τον ορισμό εμπειρογνώμονα για την υπόθεση αυτή και πράγματι το πετυχαίνει αφού συγκεντρώνει στο πρόσωπό του τουλάχιστον το 1/3 των απαιτήσεων όπως αναλύσαμε πιο πάνω. Για να οριστεί στο σημείο αυτό ο εμπειρογνώμονας που θα αναλάβει την υπόθεση, θα πρέπει να συμφωνήσει στο πρόσωπό του, αφενός ο οφειλέτης και αφετέρου η απόλυτη πλειοψηφία του αριθμού των πιστωτών. Άρα, ενώ είναι στην ευχέρεια του Α να αποφασιστεί αν θα υπάρξει εμπειρογνώμονας στην υπόθεση, το ποιο συγκεκριμένα πρόσωπο θα είναι αυτός ο εμπειρογνώμονας εξαρτάται από την συμφωνία της πλειοψηφίας των πιστωτών αλλά και του οφειλέτη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση συμφωνούν στον ορισμό του οι Α, Β, Γ, Δ, Ε και διαφωνούν οι ΣΤ, Ζ, Η, Θ πράγμα που σημαίνει ότι επειδή συμφωνούν αφενός ο οφειλέτης και αφετέρου 5 από τους 9 πιστωτές, θα οριστεί ο εμπειρογνώμονας που πρότεινε ο Α. Αν 5 από τους 9 διαφωνούσαν δε θα οριζόταν ο εν λόγω εμπειρογνώμονας. Η αμοιβή του εμπειρογνώμονα σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία με βάση το πλάνο-μελέτη του, βαρύνει τους πιστωτές που υπέβαλαν το αίτημα διορισμού του, αλλιώς βαρύνει τον οφειλέτη εφόσον επιτευχθεί συμφωνία με βάση το πλάνο αυτό που συνέταξε.

Επειδή στη μελέτη βιωσιμότητας που θα ετοιμαστεί, ο εμπειρογνώμονας δε θα αρκεστεί στο να αντλήσει τα υπάρχοντα οικονομικά στοιχεία από την επιχείρηση, αλλά κυρίως θα βασιστεί και σε προβλέψεις για τη μελλοντική οικονομική και στρατηγική δραστηριότητά της, πιστεύουμε ότι ο οφειλέτης πρέπει να έχει τον κύριο λόγο στην επιλογή του εμπειρογνώμονα αυτού.


*O κ. Γιώργος Δαλιάνης είναι ιδρυτής του Ομίλου Artion Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός και ο κ. Φίλιππος Ζήρας είναι συνεργάτης δικηγόρος-διαμεσολαβητής της Artion και Συντονιστής του νόμου 4469/2017 για την Εξωδικαστική Ρύθμιση Οφειλών Επιχειρήσεων.