ΣτΕ 4104/2006 Ο διευθύνων σύμβουλος ανώνυμης εταιρείας καθίσταται προσωπικώς και αλληλεγγύως υπεύθυνος για την καταβολή του οφειλομένου από την εταιρεία φόρο μισθωτών υπηρεσιών και του ΦΠΑ, εφόσον λυθεί η εταιρεία. Η υπαγωγή όμως της ανώνυμης εταιρείας υπό καθεστώς ειδικής εκκαθάρισης κατά το άρθρο 46α του Ν. 1892/1990 δεν συνεπάγεται τη λύση της εταιρείας και δεν προβλέπεται ευθύνη του διευθύνοντος συμβούλου. Μή νόμιμη η άρνηση χορήγησης στον διευθύνοντα σύμβουλο αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας λόγω χρεών της εταιρείας. Δεκτή η αίτηση ακύρωσης.

Ο διευθύνων σύμβουλος ανώνυμης εταιρείας καθίσταται  προσωπικώς και αλληλεγγύως υπεύθυνος για την καταβολή του οφειλομένου από την  εταιρεία φόρο μισθωτών υπηρεσιών και του ΦΠΑ, εφόσον λυθεί η εταιρεία. Η  υπαγωγή όμως της ανώνυμης εταιρείας υπό καθεστώς ειδικής εκκαθάρισης κατά το  άρθρο 46α του Ν. 1892/1990 δεν συνεπάγεται τη λύση της εταιρείας και δεν  προβλέπεται ευθύνη του διευθύνοντος συμβούλου. Μή νόμιμη η άρνηση χορήγησης  στον διευθύνοντα σύμβουλο αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας λόγω χρεών  της εταιρείας. Δεκτή η αίτηση ακύρωσης.  


Αριθμός 4104/2005

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ Δ΄

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 14 Ιουνίου 2005, με την εξής  σύνθεση: Α. Τσαμπάση, Αντιπρόεδρος, Προεδρεύουσα, σε αναπλήρωση του Προέδρου  του Τμήματος, που είχε κώλυμα, Π. Κοτσώνης, Ε. Νίκα, Σύμβουλοι, Α. Μ.  Παπαδημητρίου, Β. Κίντζιου, Πάρεδροι. Γραμματέας η Ι. Παπαχαραλάμπους.

Για  να δικάσει την από 8 Νοεμβρίου 2004 αίτηση:

του ........................ , κατοίκου Ν. Ηρακλείου Αττικής (.........- .), ο οποίος παρέστη με το δικηγόρο Βασίλειο Γεωργούλα (Α.Μ. 6575), που τον  διόρισε στο ακροατήριο,

κατά του Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, ο οποίος δεν παρέστη.

Με την αίτηση αυτή ο αιτών επιδιώκει να ακυρωθούν: 1) η υπ΄ αριθμ. 21321/4- 11-2004 πράξη της προϊσταμένης της ΔΥΟ .......... Αττικής και 2) η υπ΄  αριθ. (38843/15-10-2004) πράξη του προϊσταμένου της ........... Αθηνών.

Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της Εισηγήτριας, Παρέδρου Β.  Κίντζιου.

Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο του αιτούντος, ο οποίος ανέπτυξε  και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή  η αίτηση.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του  δικαστηρίου κ α ι

Α φ ο ύ   μ ε λ έ τ η σ ε   τ α   σ χ ε τ ι κ ά  έ γ γ ρ α φ α

Σ κ έ φ θ η κ ε   κ α τ ά   τ ο   Ν ό μ ο

1. Επειδή, έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (780220, 882852/2004 ειδικά  γραμμάτια).

2. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση, η οποία υπάγεται στην ακυρωτική  αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας (πρβλ. Σ.τ.Ε. 3438/1998 Ολ.),  ζητείται η ακύρωση α) του 38843/15.10.2004 εγγράφου της Δημόσιας Οικονομικής  Υπηρεσίας Φορολογίας Ανωνύμων Εταιρειών (.........) Αθηνών, με το οποίο  γνωστοποιήθηκε στον αιτούντα οφειλή του προς το Δημόσιο, ως συνυπευθύνου για  χρέη της εταιρείας «............................................»,  εγγράφου το οποίο, όμως, είναι απλώς πληροφοριακό και β) της 21321/4.11.2004  αποφάσεως της Δ.Ο.Υ. ........... Αττικής, με την οποία εδηλώθη άρνηση  χορηγήσεως στον αιτούντα αποδεικτικού ενημερότητας για χρέη προς το Δημόσιο,  η οποία είναι και η μόνη παραδεκτώς προσβαλλόμενη πράξη.

3. Επειδή, από τις διατάξεις του άρθρου 26 του ν. 1882/1990 (Α΄ 43) και της  βάσει αυτών εκδοθείσης 1109793/6134-11/0016/1999 αποφάσεως του Υφυπουργού  Οικονομικών (Β΄ 2134), όπως ίσχυαν κατά τον χρόνο εκδόσεως των προσβαλλόμενων  πράξεων, προβλέπεται η έκδοση αποδεικτικού ενημερότητας για χρέη προς το  Δημόσιο φυσικών και νομικών προσώπων, η προσκόμιση δε του αποδεικτικού αυτού  απαιτείται ως αναγκαία προϋπόθεση για τη διενέργεια ορισμένων δικαιοπραξιών,  μεταξύ των οποίων και για την «από κάθε αιτία μεταβίβαση ακινήτων», οπότε η  σχετική υποχρέωση βαρύνει τον «μεταβιβάζοντα» (άρθρα 26 παρ. 2 εδ. β΄ του ν.  1882/1990 και 1 παρ. 3 της Υ.Α., όπως ισχύουν). Προβλέπεται δε περαιτέρω  (άρθρο 4 παρ. 1) ότι για τη χορήγηση αποδεικτικού ενημερότητας σε φυσικό  πρόσωπο «λαμβάνονται υπόψη τα ατομικά χρέη, καθώς και χρέη συνυποχρέωσης και  συνυπευθυνότητας, για τα οποία έχει το φυσικό πρόσωπο προσωπική ευθύνη για  την καταβολή τους, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις».

4. Επειδή, στο άρθρο 17 παρ. 1 του ν.δ/τος 3843/1958 «περί φορολογίας  εισοδήματος νομικών προσώπων» (Α΄ 148), όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 10  του ν. 542/1977 (Α΄ 44) ορίζετο ότι: «Οι κατά τον χρόνο της διαλύσεως ή  συγχωνεύσεως ημεδαπών ανωνύμων εταιρειών ή συνεταιρισμών διευθυνταί,  διαχειρισταί ή διευθύνοντες σύμβουλοι και εκκαθαρισταί τούτων ευθύνονται  προσωπικώς και αλληλεγγύως δια την πληρωμήν του κατά τον παρόντα νόμον  οφειλομένου υπ΄ αυτών φόρου, ως και του παρακρατουμένου τοιούτου, αδιαφόρως  του χρόνου βεβαιώσεώς των». ΄Ηδη στο άρθρο 115 παρ. 1 του ισχύοντος Κώδικα  Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 2238/1994, Α΄ 151), προβλέπεται ότι «τα πρόσωπα  που είναι διευθυντές, διαχειριστές ή διευθύνοντες σύμβουλοι και εκκαθαριστές  των ημεδαπών ανώνυμων εταιριών ή συνεταιρισμών κατά το χρόνο της διάλυσης ή  συγχώνευσής τους, ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως για την πληρωμή του  φόρου που οφείλεται από αυτά τα νομικά πρόσωπα σύμφωνα με τον παρόντα, καθώς  και του φόρου που παρακρατείται, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους».

Επίσης, στην διάταξη του άρθρου 45 του ν. 1642/1986, «Για την εφαρμογή του  φόρου προστιθέμενης αξίας» (Α΄ 125), ορίζεται ότι: «για την καταβολή του  οφειλόμενου φόρου ευθύνονται εις ολόκληρον με τον υπόχρεο και οι εξής: α) ?  β) οι νόμιμοι εκπρόσωποι των νομικών προσώπων κατά τον χρόνον διάλυσης,  συγχώνευσης ή μετατροπής τους, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσης του φόρου».

Εξάλλου, με το άρθρο 46α του ν. 1892/1990 (Α΄ 101), το οποίο προστέθηκε στο  νόμο αυτό με το άρθρο 14 του ν. 2000/1991 (Α΄ 206), προβλέφθηκε θέση σε  ειδική εκκαθάριση επιχειρήσεων που έχουν αναστείλει ή διακόψει τη λειτουργία  τους για οικονομικούς λόγους ή είναι σε κατάσταση παύσης πληρωμών ή έχουν  πτωχεύσει ή τεθεί υπό τη διοίκηση και διαχείριση των πιστωτών ή υπό προσωρινή  διαχείριση ή υπό εκκαθάριση οποιασδήποτε μορφής ή παρουσιάζουν έκδηλη  οικονομική αδυναμία πληρωμής των ληξιπροθέσμων οφειλών τους. Η ειδική αυτή  εκκαθάριση διατάσσεται με απόφαση του Εφετείου της έδρας της επιχείρησης  κατόπιν αιτήσεως πιστωτών που εκπροσωπούν το 51% του συνόλου των κατά της  επιχείρησης απαιτήσεων. Εκκαθαριστής διορίζεται υποχρεωτικώς τράπεζα, που  λειτουργεί νομίμως στην Ελλάδα, ή θυγατρική επιχείρησή της (παρ. 1 σε  συνδυασμό με άρθρο 46 παρ. 1). Μετά τη δημοσίευση της απόφασης του Εφετείου,  ο εκκαθαριστής υποχρεούται να προβεί σε λεπτομερή καταγραφή και εν συνεχεία  πώληση, με δημόσιο πλειοδοτικό διαγωνισμό, όλου του ενεργητικού της  επιχείρησης ως συνόλου, είτε η επιχείρηση ευρίσκεται εν λειτουργία είτε όχι  (παρ. 2), συνάπτεται δε με τον πλειοδότη σύμβαση μεταβίβασης του ενεργητικού  της επιχείρησης, η οποία (σύμβαση) επέχει θέση τελεσίδικης κατακύρωσης των  άρθρων 1003 επ. του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (παρ. 7). Στις παραγράφους 8  και 9 του εν λόγω άρθρου 46α αναφέρονται επίσης τα εξής: «8. Το συνολικό  ποσό, το οποίο υποχρεούται, σύμφωνα με τη σύμβαση, να καταβάλει στον  εκκαθαριστή ο πλειοδότης επέχει θέση πλειστηριάσματος του άρθρου 1004 επ. Κ.  Πολ. Δικονομίας. Ο εκκαθαριστής υποχρεούται να καταθέσει αμελλητί εντόκως το  εισπραττόμενο πλειστηρίασμα σε τράπεζα, που λειτουργεί νόμιμα στην Ελλάδα.

Μετά την καταβολή του συμφωνηθέντος πλειστηριάσματος, ή του συμφωνηθέντος ως  αμέσως καταβλητέου ποσού και εφόσον  ετηρήθησαν στην τελευταία περίπτωση  οι  συμφωνηθέντες όροι εξασφαλίσεως πληρωμής του υπολοίπου, ο εκκαθαριστής  συντάσσει αμελλητί, ενώπιον του επί του πλειοδοτικού διαγωνισμού  συμβολαιογράφου αντιστοίχως, είτε πράξη εξοφλήσεως είτε πράξη πιστοποιήσεως  εκπληρώσεως των παραπάνω υποχρεώσεων του πλειοδότη. Η πράξη αυτή στην οποία  προσαρτάται η σύμβαση μεταβίβασης επέχει θέση περιλήψεως εκθέσεως  κατακυρώσεως του άρθρου 1005 Κ. Πολ. Δικονομίας και εφαρμόζονται επ΄ αυτής  αναλόγως όσα ισχύουν επί της τελευταίας. 9. Από της καταβολής όλου του  πλειστηριάσματος, η οποία πιστοποιείται, όπως ορίζεται στην επόμενη  παράγραφο, με πράξη ολοσχερούς εξόφλησης, επέρχονται όλες οι έννομες  συνέπειες της καταβολής όλου του πλειστηριάσματος από τον υπερθεματιστή, που  ορίζονται στο άρθρο 1005 Κ. Πολ. Δικονομίας. Επί της μεταβιβάσεως του συνόλου  του ενεργητικού της επιχειρήσεως του παρόντος άρθρου δεν έχει εφαρμογή η  διάταξη του άρθρου 479 Α.Κ.». Η παρ. 13 του αυτού άρθρου 46α, όπως  αντικαταστάθηκε με το άρθρο 53 παρ. 4 ν. 2224/1994 (Α΄ 112) προβλέπει ειδικώς  ότι «η υπό μεταβίβαση επιχείρηση απαλλάσσεται της υποχρέωσης προσκόμισης  πιστοποιητικού φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας για τη σύναψη της  σύμβασης μεταβίβασης, για τη λήψη δανείων, ενόσω αυτή τελεί υπό το καθεστώς  της κατά το παρόν άρθρο ειδικής εκκαθάρισης και για κάθε άλλη συναλλαγή της  με το Δημόσιο». Τέλος, η παρ. 3 του άρθρου 9 του ν. 1386/1983 (Α΄ 107), όπως  αντικαταστάθηκε με το άρθρο 48 του ν. 1882/1990 (Α΄ 43) και εφαρμόζεται  αναλόγως στην περίπτωση της ειδικής εκκαθαρίσεως του άρθρου 46α του ν.  1892/1990, σύμφωνα με την παρ. 12 του άρθρου αυτού, διαλαμβάνει τα εξής: «Με  τη δημοσίευση της απόφασης του Εφετείου, που ορίζεται ο εκκαθαριστής, παύει  αυτόματα η εξουσία των οργάνων διοίκησης της εταιρείας?, αναστέλλεται η  περαιτέρω πτωχευτική διαδικασία, απαγορεύεται η αναγκαστική εκτέλεση και η  λήψη προσωρινών, συντηρητικών ή προφυλακτικών μέτρων και αναστέλλονται οι  τυχόν εκκρεμείς σχετικές διαδικασίες. Η διοίκηση, διαχείριση και εκπροσώπηση  της επιχείρησης ανήκουν στον εκκαθαριστή. Κατά τις περιπτώσεις που δικαστικές  ή εξώδικες ενέργειες του εκκαθαριστή στρέφονται κατά της εταιρείας ως  οφειλέτου, η εκπροσώπηση της τελευταίας γίνεται από το διοικητικό συμβούλιο  που έχει νόμιμα εκλεγεί? η θητεία (του οποίου)?. παρατείνεται μέχρι τη λήξη  της εκκαθάρισης», η δε παρ. 1 του ίδιου άρθρου 9 του ν. 1386/1983, όπως  αντικαταστάθηκε με το άρθρο 31 παρ. 1 του ν. 1947/1991 (Α΄ 70), αναφέρει ότι  η ανωτέρω απόφαση του Εφετείου δεν υπόκειται σε τακτικά ή έκτακτα ένδικα  μέσα.

5. Επειδή, από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει ότι υπό το  καθεστώς τόσο του ν.δ/τος 3843/1958 όσο και του ισχύοντος Κώδικα Φορολογίας  Εισοδήματος (ν. 2238/1994), ο διευθύνων σύμβουλος ανώνυμης εταιρείας  καθίσταται προσωπικώς και αλληλεγγύως υπεύθυνος για την καταβολή των  οφειλομένων από την εταιρεία φόρων μισθωτών υπηρεσιών (και του φόρου  προστιθέμενης αξίας κατά το άρθρο 45 περ. β΄ του ν. 1642/1986). Η υποχρέωση  αυτή προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, τη λύση της εταιρείας. Η υπαγωγή, όμως,  ανώνυμης εταιρείας υπό το καθεστώς ειδικής εκκαθαρίσεως κατά τις διατάξεις  του άρθρου 46α του ν. 1892/1990 δεν συνεπάγεται τη λύση της εταιρείας, εφόσον  δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των περιοριστικώς αναφερομένων στο νόμο λόγων  λύσεως ανώνυμης εταιρείας (πάροδος του οριζομένου από το καταστατικό χρόνου  διαρκείας της εταιρείας, απόφαση της γενικής συνελεύσεως περί προώρου λύσεως,  κήρυξη της εταιρείας σε πτώχευση κατά το άρθρο 47α παρ. 1 του κ.ν. 2190/1920)  και αφορά, άλλωστε, την εταιρική επιχείρηση και όχι την εταιρεία ως νομικό  πρόσωπο. Προσωπική και αλληλέγγυος ευθύνη του διευθύνοντος συμβούλου ανώνυμης  εταιρίας τεθείσης υπό ειδική εκκαθάριση κατά τα ανωτέρω εκτεθέντα, για τα  χρέη αυτής, δεν προβλέπεται, τέλος, ούτε από τις διατάξεις του ως άνω άρθρου  46α του ν. 1892/1990. Ενόψει των ανωτέρω, δεν είναι καταρχήν νόμιμη η άρνηση  χορηγήσεως αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας σε διευθύνοντα σύμβουλο  ανώνυμης εταιρείας τεθείσης υπό ειδική εκκαθάριση κατά το άρθρο 46α του ν.  1892/1990, λόγω υπάρξεως οφειλών της εταιρείας προς το Δημόσιο από  παρακρατουμένους φόρους εισοδήματος (φόρους μισθωτών υπηρεσιών) ή φόρους  προστιθέμενης αξίας (Σ.τ.Ε. 1042/2004).

6. Επειδή από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι με την από 2.11.2004  αίτηση προς τη Δ.Ο.Υ. ........... Αττικής ο αιτών ζήτησε να του χορηγηθεί  αποδεικτικό ενημερότητας για χρέη του προς το Δημόσιο προκειμένου να το  χρησιμοποιήσει προς πώληση ακινήτου του. Το αίτημα αυτό απορρίφθηκε με την  παραδεκτώς προσβαλλόμενη, απεριόριστης χρονικής διάρκειας (Σ.τ.Ε. 2001/2000,  3438/1998 Ολ.), 21321/4.11.2004 πράξη με την αιτιολογία ότι ο αιτών, υπό την  ιδιότητά του ως Διευθύνοντος Συμβούλου της ανώνυμης εταιρείας «...........  .............................» ήταν συνυπεύθυνος για χρέη της εταιρείας  αυτής προς το Δημόσιο ύψους 129.334.201,54 ευρώ από παρακρατουμένους φόρους  εισοδήματος και φόρο προστιθέμενης αξίας που είχαν βεβαιωθεί στο διάστημα  1987-2000. Από τα αυτά στοιχεία προκύπτει επίσης ότι με την 8398/6.10.1998  απόφαση του Εφετείου Αθηνών η εν λόγω εταιρεία «..................... ...................». είχε τεθεί σε ειδική εκκαθάριση του άρθρου 46α του  ν. 1892/1990, η διαδικασία της οποίας δεν έχει περατωθεί. Υπό τα δεδομένα  αυτά, η προσβαλλόμενη άρνηση χορηγήσεως στον αιτούντα αποδεικτικού  φορολογικής ενημερότητας δεν είναι νόμιμη διότι, κατά τα προεκτεθέντα, η  υπαγωγή της ανώνυμης εταιρείας σε καθεστώς ειδικής εκκαθαρίσεως δεν επέφερε  τη λύση της και, ως εκ τούτου, ο αιτών, ως διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας  αυτής, δεν υπείχε προσωπική και αλληλέγγυο ευθύνη για την καταβολή των  ανωτέρω χρεών της στο Δημόσιο. Και ναι μεν με το άρθρο 22 παρ. 6 και 7 του ν.  2648/1998 (Α΄ 238/22.10.1998) η κατά τα άρθρα 115 και 1 του ν. 2238/1994 και  45 περ. β΄ του ν. 1642/1986 προσωπική και αλληλέγγυος ευθύνη των διοικούντων  α.ε. κατά τον χρόνο της λύσεώς της επεκτάθηκε στους διοικούντες την ανώνυμη  εταιρεία και κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της, για παρακρατούμενους  φόρους, πλην όμως οι εν λόγω διατάξεις του άρθρου 22 παρ. 6 και 7 του ν.  2648/1998 δεν καταλαμβάνουν, εν πάση περιπτώσει, την επίδικη περίπτωση, διότι  η εισαγόμενη, άνευ αναδρομικής ισχύος, νεώτερη ρύθμιση άρχισε, κατά το άρθρο  48 παρ. 2 του νόμου αυτού, να ισχύει από 1.12.1998, μετά δηλαδή τη δημοσίευση  (6.10.1998) της 8398/1998 αποφάσεως του Εφετείου Αθηνών περί θέσεως της ως  άνω α.ε. στην ειδική εκκαθάριση του άρθρου 46α του ν. 1892/1990. Συνεπώς,  ενόψει των ανωτέρω, πρέπει να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη άρνηση χορηγήσεως στον  αιτούντα αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας και να γίνει δεκτή η κρινόμενη  αίτηση, όπως βασίμως προβάλλεται με αυτήν. Κατά την ειδικώτερη δε εκδοχή της  Προεδρευούσης Αντιπροέδρου η προσβαλλομένη αρνητική πράξη είναι, πάντως, μη  νόμιμη διότι αυτός ούτος ο θεσμός της προσωπικής αλληλεγγύου ευθύνης φυσικών  προσώπων για χρέη κεφαλαιουχικής εταιρείας εχούσης ιδίαν νομική προσωπικότητα  και οικονομική αυτοτέλεια και υποκειμένης, σε περίπτωση λύσεως, στις περί  εκκαθαρίσεως και πτωχευτικής διαδικασίας κείμενες διατάξεις, εξ ορισμού είναι  μη νόμιμος κατά πάσαν περίπτωση, διότι δεν συνάδει προς το Σύνταγμα και την  Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Δ ι ά    τ α ύ τ α

Δέχεται την αίτηση.

Ακυρώνει την 21321/4.11.2004 απόφαση της Προϊσταμένης της Δ.Ο.Υ. ........ ......... Αττικής, κατά το αιτιολογικό.

Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου.

Επιβάλλει στο Δημόσιο τη δικαστική δαπάνη του αιτούντος που ανέρχεται σε  εννιακόσια είκοσι (920) ευρώ.

Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 19 Οκτωβρίου 2005 και η απόφαση δημοσιεύθηκε  σε δημόσια συνεδρίαση της 6ης Δεκεμβρίου 2005

Η Προεδρεύουσα Αντιπρόεδρος                    Η Γραμματέας

     Α. Τσαμπάση                           Ι. Παπαχαραλάμπους