ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Αριθμός Γνωμοδοτήσεως 592/2012
ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
(ΤΜΗΜΑ Α )
Συνεδρίαση της 26ης Νοεμβρίου 2012
Πρόεδρος: Βασίλειος Σουλιώτης, Αντιπρόεδρος του ΝΣΚ.
Μέλη: Ανδρέας Χαρλαύτης, Ευφροσύνη Μπερνικόλα, Γαρυφαλία Σκιάνη, Κωνσταντίνος Κατσούλας, Νομικοί Σύμβουλοι του Κράτους. Εισηγήτρια: Χριστίνα Διβάνη, Πάρεδρος Ν.Σ.Κ.
Αριθμός Ερωτήματος: Το υπ' αριθμ. πρωτ. ΔΕΦΚ Β 5041210 ΕΞ 2012 /26-10-2012 έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών /Γενικής Δ/νσεως Τελωνείων & Ε.Φ.Κ / Διευθύνσεως ειδικών φόρων κατανάλωσης /Τμήμα Β' φορολογίας καπνού.
Περίληψη Ερωτήματος: Εάν, για τη χορήγηση από την αρμόδια αρχή πίστωσης για τον ειδικό φόρο κατανάλωσης και ΦΠΑ καπνού στην καπνοβιομηχανία ............ σύμφωνα με τις διατάξεις του
άρθρου 104 του Ν.
2960/2001 και της υπ' αριθμ. Δ. 1795/1107/30-12-1992 Α.Υ.Ο., μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα υπάρχοντα συμβόλαια που συντάχθηκαν υπό την ισχύ των διατάξεων του ν.1439/1984 και εξασφάλιζαν την παροχή πίστωσης για τις ένσημες ταινίες φορολογίας καπνού με την εγγραφή πρώτης υποθήκης υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου και σε περίπτωση αρνητικής απάντησης, εάν είναι δυνατόν να τροποποιηθούν τα συμβόλαια αυτά κατά τρόπο ώστε να μην επηρεαστούν οι υπάρχουσες (πρώτες στην τάξη) υποθήκες, δεδομένου ότι για την χορήγηση της πίστωσης αυτής απαιτείται σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με την πιο πάνω Α.Υ.Ο, η εγγραφή πρώτης υποθήκης υπέρ του δημοσίου.
Επί του ερωτήματος αυτού το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Τμήμα Α') γνωμοδότησε ως εξής:
I. ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Στην καπνοβιομηχανία Σ......... Α.Ε., προ του έτους 1993, χορηγείτο πίστωση με βάση τις διατάξεις του άρθρου 12 του ν. 1439/1984.
Για τη διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου η καπνοβιομηχανία παρείχε εμπράγματη ασφάλεια μέσω υποθηκών που είχαν εγγραφεί υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου επί ακινήτου της βάσει πέντε συμβολαιογραφικών εγγράφων που είχαν συναφθεί στη δεκαετία του 1980 μεταξύ των αρμόδιων τότε Εφόρων Καπνού και της εταιρείας, τα οποία έχουν μεταγραφεί στο υποθηκοφυλακείο Ξάνθης. Οι υποθήκες αυτές, συνολικής αξίας 4,6 εκ. ευρώ, είναι πρώτες σε σειρά κατάταξης, ενώ μετά από αυτές υπάρχουν και άλλες υποθήκες επί του ίδιου ακινήτου υπέρ της ΑΤΕ και υπέρ ιδιωτών.
Από την 1-1-1993 επήλθαν νομοθετικά (ν.2127/1993, υπ' αριθμ. Δ. 1795/ 1107/30-12-1992 Α.Υ.Ο, Οδηγίες 92/12/ΕΚ και 2008/118/ΕΚ, Ν.
2960/2001) οι εξής μεταβολές:
α) ο φόρος κατανάλωσης καπνοβιομηχανικών προϊόντων καταργήθηκε και επιβλήθηκε ειδικός φόρος κατανάλωσης στα βιομηχανοποιημένα καπνά,
β) η αρμοδιότητα για τη φορολογία του καπνού από την αρμόδια εφορία περιήλθε στην τελωνειακή υπηρεσία και
γ) ενώ προ του 1993 η καταβολή του φόρου κατανάλωσης στο αρμόδιο Δημόσιο Ταμείο γινόταν με την παραλαβή από αυτό των ενσήμων ταινιών με σκοπό την παραγωγή των ετοίμων προϊόντων, με την έναρξη της ενιαίας εσωτερικής αγοράς της Ε.Ε. και σύμφωνα με τις κοινοτικές Οδηγίες, ο ειδικός φόρος κατανάλωσης καθίσταται πλέον απαιτητός με τη θέση των προϊόντων σε ανάλωση, δηλαδή σε χρόνο μεταγενέστερο της χορήγησης ενσήμων ταινιών και της παραγωγής των προϊόντων. Παρά ταύτα, τα υπάρχοντα συμβολαιογραφικά έγγραφα δεν ακυρώθηκαν για να συνταχθούν νέα αλλά ούτε οι υποθήκες λύθηκαν, ίσως ακριβώς λόγω του ότι στα ίδια ακίνητα είχαν εγγραφεί πλέον και άλλες υποθήκες, ενώ οι ισχύουσες διατάξεις προέβλεπαν ότι οι υποθήκες υπέρ του δημοσίου έπρεπε υποχρεωτικά να είναι πρώτες.
Το Τελωνείο Ξάνθης (ως αρμόδιο Τελωνείο ελέγχου της εκεί φορολογικής αποθήκης της καπνοβιομηχανίας, όπου και φορολογούνται τα προϊόντα που εξέρχονται από τη συγκεκριμένη αποθήκη) χορηγούσε πίστωση στην εταιρεία μέχρι τον Οκτώβριο του 2011, βάσει τραπεζικών εγγυήσεων.
Τον Οκτώβριο του 2011, μετά τη μείωση από 1-9-2011 της χρονικής διάρκειας της πίστωσης από οκτώ σε τέσσερις εβδομάδες, η καπνοβιομηχανία δεν μπόρεσε να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις της, με αποτέλεσμα να καταστούν ληξιπρόθεσμες οι οφειλές της και να εισπραχθούν τα οφειλόμενα ποσά με κατάπτωση σχεδόν όλων των εγγυήσεων που υπήρχαν, καθώς και με μετρητά που κατέβαλλε η εταιρεία στο Τελωνείο Ξάνθης (χωρίς δηλαδή να κινηθεί διαδικασία είσπραξης μέσω των υποθηκών).
Έκτοτε, το Τελωνείο Ξάνθης δεν χορηγεί πλέον πίστωση στην παραπάνω καπνοβιομηχανία (οι αναλογούντες φόροι εισπράττονται άμεσα με τη βεβαίωση τους), παρά την ύπαρξη των υποθηκών που προαναφέρθηκαν.
Η άνω καπνοβιομηχανία με πρόσφατη αίτησή της ζήτησε να της χορηγηθεί πίστωση μέχρι του ύψους των υποθηκών που είναι εγγεγραμμένες υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου επί του ακινήτου της (4,6 εκ. €) και να παραμείνουν ως έχουν οι υπάρχουσες υποθήκες υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου. Επισημαίνεται ότι η αξία του ακινήτου επανεκτιμήθηκε πρόσφατα από την αρμόδια επιτροπή στα 14 εκ. ευρώ, γεγονός όμως που δεν ωφελεί την εταιρεία με σκοπό την εξασφάλιση μεγαλύτερης πίστωσης, αφού δεν μπορούν να εγγραφούν νέες υποθήκες οι οποίες να είναι πρώτες σε σειρά κατάταξης όπως ρητά προβλέπεται από το ισχύον νομικό πλαίσιο.
Το Τελωνείο Ξάνθης με το αριθμ. 5415/24-8-2012 έγγραφό του, ζήτησε οδηγίες ως προς τη χορήγηση πίστωσης στην καπνοβιομηχανία βάσει της Δ. 1795/1107/30-12-1992 Α.Υ.Ο. και των υπαρχόντων συμβολαίων και η κατοχύρωση που αυτά προσφέρουν, λόγω του ότι έχουν συναφθεί προ του 1993. Σημειώνει δε επιπλέον ότι είναι αδύνατο να συναφθεί νέο συμβόλαιο με παράλληλη σύσταση (νέας) πρώτης υποθήκης υπέρ του Δημοσίου λόγω της ύπαρξης άλλων υποθηκών, οι οποίες ως υφιστάμενες θα προηγούντο.
Μετά από αυτό τέθηκε το προαναφερθέν ερώτημα.
II. ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
1. α. Στο όρθρο 9 του ν. 1439/1984 «Φορολογία κατανάλωσης καπνοβιομηχανιών προϊόντων και άλλες διατάξεις» ( Α' 65), όπως ίσχυε πριν την κατάργησή του με την περ.7 του άρθρου 72 του Ν.2127/1993 (ΦΕΚ Α 48) οριζόταν:
«Ο φόρος κατανάλωσης καπνοβιομηχανιών προϊόντων καταβάλλεται στο Δημόσιο Ταμείο των εγχωρίων καπνοβιομηχανιών προϊόντων πριν εξαχθούν από το καπνεργοστάσιο και των εισαγομένων της αλλοδαπής προ της εκδόσεως της άδειας παράδοσης από το Τελωνείο, με την παραλαβή από το Δημόσιο Ταμείο ενσήμων ταινιών που είναι διατιμημένες από τον Υπουργό Οικονομικών...»
β. Στο άρθρο 12 του ιδίου ως άνω νόμου, όπως ίσχυε πριν την κατάργησή του με την περ.7 του άρθρου 72 του Ν.2127/1993 (ΦΕΚ Α 48), οριζόταν πλην άλλων, τα εξής:
«1. Στις εγχώριες καπνοβιομηχανίες και στους εισαγωγείς καπνοβιομηχανιών προϊόντων από κράτη μέλη της ΕΟΚ παρέχεται ύστερα από αίτηση τους πίστωση του φόρου κατανάλωσης καπνού, διάρκειας 7 εβδομάδων από την παραλαβή των ενσήμων ταινιών φορολογίας σύμφωνα με την παρ. I του άρθρου 9 του νόμου αυτού. Με αποφάσεις του Υπουργού Οικονομικών καθορίζονται οι όροι οι προϋποθέσεις και οι διατυπώσεις γενικά χορήγησης της πίστωσης οι απαιτούμενες προσωπικές ή εμπράγματες εγγυήσεις ή διαδικασία και οι δαπάνες αποτίμησης της αξίας των ακινήτων ή μηχανημάτων που τυχόν παρέχονται ως εμπράγματη ασφάλεια και οι οποίες βαρύνουν τον αιτούντα την πίστωση καθώς και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια. Με τους ίδιους όρους οι εγχώριες καπνοβιομηχανίες και οι εισαγωγές χορηγούν στους πρατηριούχους ή αντιπροσώπους τους πίστωση διάρκειας 2 εβδομάδων.
2..........................................
3. Η παράβαση οποιουδήποτε από τους όρους με τους οποίους έχει παρασχεθεί η πιο πάνω πίστωση φόρου εφόσον βεβαιώνεται με πράξη του αρμοδίου Εφόρου Καπνού καθιστά απαιτητό το ποσό των πιστώσεων που έχουν χορηγηθεί και συνεπάγεται περαιτέρω αναστολή χορήγησης στον υπόχρεο τέτοιων πιστώσεων ωσότου έχουν συμμορφωθεί προς τις πιο πάνω υποχρεώσεις του.»
2. α. Στο άρθρο 1 του ν. 2127/1993 «Εναρμόνιση προς το κοινοτικό δίκαιο του φορολογικού καθεστώτος των πετρελαιοειδών προϊόντων, αλκοόλης και αλκοολούχων ποτών και βιομηχανοποιημένων καπνών και άλλες διατάξεις» (Α' 48) ορίζεται:
«Επιβάλλεται ειδικός φόρος κατανάλωσης στα .... βιομηχανοποιημένα καπνά και καθορίζονται τα περί παραγωγής, μεταποίησης, κατοχής, κυκλοφορίας και ελέγχου των προϊόντων αυτών, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου.»
β. Στο άρθρο 4 του ίδιου νόμου ορίζεται ότι:
«1. Ο ειδικός φόρος κατανάλωσης καθίσταται απαιτητός κατά τη θέση των προϊόντων σε ανάλωση ή κατά τη διαπίστωση των ελλειμμάτων που εμπίπτουν στις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 12....................»
γ. Στο άρθρο 49 του ιδίου ως άνω νόμου, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με την παρ.2 του άρθρ.3 ν.
2648/1998 ( Α" 238) ορίζεται:
«1. Στα πρόσωπα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 του άρθρου 51, μετά από αίτησή τους, παρέχεται πίστωση του φόρου του παρόντος, διάρκειας οκτώ (8) εβδομάδων, εφόσον πρόκειται για βιομηχανοποιημένα καπνά που προορίζονται για εμπορία και παράγονται στο εσωτερικό της χώρας ή παράγονται και προέρχονται από άλλα κράτη - Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των εδαφών της παραγράφου 4 του άρθρου 2 του παρόντος. Αφετηρία της πίστωσης είναι η χρονική στιγμή κατά την οποία ο φόρος γίνεται απαιτητός, σύμφωνο με τις διατάξεις του άρθρου....»
3. α. Με το
άρθρο 184 του ν.
2960/2001 «Εθνικός Τελωνειακός Κώδικας» (Α'265) καταργήθηκαν τα άρθρα 1 έως 69 του πιο πάνω ν. 2127/1993 και τα ρυθμιζόμενα στις καταργηθείσες διατάξεις θέματα, ρυθμίστηκαν εκ νέου και αποτέλεσαν το Γ' μέρος του κώδικα αυτού.
β. Ειδικότερα στο
άρθρο 53 του κώδικα αυτού, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με την παρ.1 άρθρ.1 Ν.
3336/2005 (Α' 96), ορίζεται:
«Επιβάλλεται Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.) στα ενεργειακά προϊόντα, στην ηλεκτρική ενέργεια, στην αλκοόλη, στα αλκοολούχα ποτά και στα βιομηχανοποιημένα καπνά και καθορίζονται τα περί παραγωγής, μεταποίησης, κατοχής, κυκλοφορίας και ελέγχου των προϊόντων αυτών, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντα Κώδικα.»
γ. Περαιτέρω, στο
άρθρο 56 του ιδίου κώδικα ορίζεται:
«1. Ο ειδικός φόρος κατανάλωσης καθίσταται απαιτητός κατά το χρόνο θέσης σε ανάλωση των προϊόντων στο εσωτερικό της χώρας»
«1. Στα πρόσωπα της παραγράφου 1 του άρθρου 106 του παρόντα κώδικα μετά από αίτηση τους, παρέχεται πίστωση του φόρου του παρόντα κώδικα, διάρκειας τεσσάρων (4) εβδομάδων, εφόσον πρόκειται για βιομηχανοποιημένα καπνά που προορίζονται για εμπορία και παράγονται στο εσωτερικό της χώρας ή παράγονται και προέρχονται από άλλα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των εδαφίων των παραγράφων 5 και 6 του άρθρου 54 του παρόντα κώδικα. Αφετηρία της πίστωσης είναι η χρονική στιγμή κατά την οποία ο φόρος γίνεται απαιτητός, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 56 του παρόντα Κώδικα».
ε. Τέλος στο
άρθρο 106 του ίδιου Κώδικα, όπως το τρίτο εδάφιο της παρ. 1 αντικαταστάθηκε με την παρ.28 του άρθρου 1 του ν.
3583/2007 (Α' 142) και τα εδάφια α' και β' της παραγράφου 1 αντικαταστάθηκαν με την παρ. 18 του ν.
3842/2010 ορίζεται ότι:
«1. Η νόμιμη κυκλοφορία των βιομηχανοποιημένων καπνών στο εσωτερικό της χώρας αποδεικνύεται με τις ένσημες ταινίες φορολογίας, που είναι επικολλημένες στα πακέτα ή στη μικρότερη συσκευασία διάθεσής τους στους καταναλωτές. Η επικόλληση της ταινίας γίνεται μέσα στους χώρους παραγωγής τους............ Η διάθεση των ενσήμων ταινιών γίνεται στα κατωτέρω πρόσωπα:
α) στον εγκεκριμένο αποθηκευτή και στον εγκεκριμένο παραλήπτη του εσωτερικού, καθώς και στον εγκεκριμένο αποθηκευτή άλλων κρατών- μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
β) στο φορολογικό αντιπρόσωπο εγκεκριμένου αποθηκευτή άλλων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
γ) στον εισαγωγέα από τρίτες χώρες και
δ) στο πρόσωπο που έχει άδεια να παράγει βιομηχανοποιημένα καπνά στο εσωτερικό της χώρας, εκτός καθεστώτος αναστολής.
2. Η αξία (κόστος), διαστάσεις, ο χρωματισμός οι ενδείξεις και τα λοιπό χαρακτηριστικό γνωρίσματα των ενσήμων ταινιών καθορίζονται με αποφάσεις του Υπουργού Οικονομικών. Η αξία των ενσήμων φορολογικών ταινιών καταβάλλεται από τα πρόσωπα της παραγράφου 1 κατά την παραλαβή τους.
3................................
4. Με αποφάσεις του Υπουργού Οικονομικών καθορίζεται ο τρόπος εφοδιασμού των δικαιουμένων προσώπων με ένσημες ταινίες η διαδικασία αποστολής αυτών στα άλλα Κράτη-Μέλη ή σε τρίτες χώρες προκειμένου να επικολληθούν στα κουτιά συσκευασίας των βιομηχανοποιημένων καπνών που παράγονται και προορίζονται για κατανάλωση στο εσωτερικό της χώρας, καθώς και η διαδικασία για τη επικόλληση των ταινιών του εδαφίου γ' της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου.
5.....................................................».
4. Στο άρθρο 2 της υπ" αριθμ. Δ 1795/1107/30-12-1992 απόφασης του Υπουργού Οικονομικών «Όροι και διατυπώσεις για τη χορήγηση πίστωσης του ειδικού φόρου κατανάλωσης και του Φ.Π.Α. των βιομηχανοποιημένων καπνών στα πρόσωπα που παράγουν τα προϊόντα αυτά στο εσωτερικό της Χώρας ή παραλαμβάνουν αυτά που έχουν παραχθεί σε άλλα Κράτη μέλη, εφόσον προορίζονται για κατανάλωση στο εσωτερικό της Χώρας» (Β' 66 /1993), που εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση του άνω ν.2127/1993, (δεν καταργήθηκε ρητά ή με έκδοση νέας μέχρι σήμερα) και ισχύει (βλ.
παρ. 2 άρθρου 181 του ν.
2960/2001 ), ορίζεται:
«1. Για να τύχουν της εν λόγω πίστωσης τα δικαιούμενα πρόσωπα οφείλουν να υποβάλλουν σχετική αίτηση προς τον προϊστάμενο της αρμοδίας για τη φορολογία των προϊόντων αυτών Τελωνειακής αρχής και να προβούν στη σύνταξη και υπογραφή με αυτόν ως εκπροσώπου του Ελληνικού Δημοσίου, ιδιωτικού μεν συμφωνητικού όταν προς εξασφάλιση του Δημοσίου παρέχεται ασφαλιστήριο συμβόλαιο, τραπεζική επιστολή ή αξιόχρεη επιστολή τρίτου προσώπου, συμβολαιογραφικού δε εγγράφου, όταν για τον ανωτέρω σκοπό παρέχεται υποθήκη ή ενέχυρο... 4. Η παροχή εμπράγματης ασφάλειας γίνεται με την εγγραφή πρώτης υποθήκης υπέρ του Δημοσίου σε ακίνητα (οικόπεδα και κτίρια) ιδιοκτησίας των προσώπων που δικαιούνται πίστωση ή σε ακίνητα ιδιοκτησίας τρίτων, εφόσον παρέχεται από αυτούς νομότυπη συναίνεση».
5. α. Στο άρθρο 436 του Α.Κ. ορίζεται:
«Η ενοχή αποσβήνεται αν με σύμβαση αντικατασταθεί, με το σκοπό κατάργησης, με νέα ενοχή (ανανέωση) που περιλαμβάνει είτε τα ίδια πρόσωπα είτε άλλο οφειλέτη είτε άλλο δανειστή»
β. Στο άρθρο 439 του Α.Κ. ορίζεται:
«Σε περίπτωση ανανέωσης οι εγγυητές, τα ενέχυρα ή οι υποθήκες της παλαιάς ενοχής διατηρούνται υπέρ της νέας μόνο αν συναίνεσε ο εγγυητής ή ο κύριος του ενυποθήκου ή του πράγματος που έχει ενεχυρασθεί, οφειλέτης ή τρίτος».
γ. Τέλος στο άρθρο 1313 του Α.Κ. ορίζεται:
«Με αίτηση των μερών μπορούν να καταχωριστούν στο βιβλίο υποθηκών απέναντι από την αντίστοιχη εγγραφή διάφορες σημειώσεις που περιέχουν ιδίως: 1. διορθώσεις ελλείψεων και λαθών των μερών ή του υποθηκοφύλακα σχετικά με την εγγραφή, 2. αλλαγή Κατοικίας ή διαμονής, 3. ελαττώσεις του ποσού της ασφαλιζόμενης απαίτησης ή απαλλαγή μέρους των ενυπόθηκων κτημάτων, 4. μεταβολή των όρων της ενυπόθηκης απαίτησης. Η ελάττωση του ποσού ή η απαλλαγή μέρους των ενυπόθηκων κτημάτων καθώς και η μεταβολή των όρων του χρέους σημειώνονται μόνο ύστερα από δικαστική απόφαση ή από συγκατάθεση των μερών που παρέχεται με συμβολαιογραφικό έγγραφο».
III. Ερμηνεία και εφαρμογή των διατάξεων
Από τις παραπάνω διατάξεις αυτοτελώς και σε συνδυασμό ερμηνευόμενες προκύπτουν τα ακόλουθα:
Μέχρι την έναρξη ισχύος του ν.2127/1993 για τα καπνοβιομηχανικά προϊόντα προβλεπόταν φόρος κατανάλωσης καπνοβιομηχανικών προϊόντων που η καταβολή του γινόταν, για μεν τα εγχώρια πριν εξαχθούν από το καπνεργοστάσιο για δε τα εισαγόμενα από την αλλοδαπή πριν από την έκδοση της άδειας παραδόσεως από το Τελωνείο, με την παραλαβή ενσήμων ταινιών που ήταν διατιμημένες από τον Υπουργό Οικονομικών (όρθρο 9 ν. 1439/1984). Περαιτέρω στις εγχώριες καπνοβιομηχανίες και στους εισαγωγείς καπνοβιομηχανικών προϊόντων από κράτη μέλη της ΕΟΚ παρείχετο, ύστερα από αίτησή τους, πίστωση διάρκειας επτά εβδομάδων από την παραλαβή των ενσήμων ταινιών (άρθρο 12 ν. 1439/1984) ύστερα από αίτησή τους και παροχή τραπεζικής εγγύησης ή εμπράγματης ασφάλειας με την εγγραφή πρώτης υποθήκης υπέρ του Δημοσίου σε ακίνητα (οικόπεδα και κτίρια) ιδιοκτησίας των προσώπων που εδικαιούντο πίστωση ή σε ακίνητα ιδιοκτησίας τρίτων, εφόσον παρείχετο από αυτούς νομότυπη συναίνεση.
Μετά την έναρξη ισχύος του ν.2127/1993 και της κατ' εξουσιοδότηση αυτού εκδοθείσας υπ' αριθμ. Δ. 1795/1107/30-12-1992 Α.Υ.Ο , ο φόρος κατανάλωσης καπνοβιομηχανικών προϊόντων καταργήθηκε και επιβλήθηκε ειδικός φόρος κατανάλωσης στα βιομηχανοποιημένα καπνά, η αρμοδιότητα για τη φορολογία του καπνού από την αρμόδια εφορία (άρθρο 12 παρ. 3 του v.1439/1984) περιήλθε στην τελωνειακή υπηρεσία (άρθρο 2 άνω υπ' αριθμ. Δ. 1795/1107/30-12-1992 Α.Υ.Ο ) και ενώ, προ του 1993, η καταβολή του φόρου κατανάλωσης στο αρμόδιο Δημόσιο Ταμείο γινόταν με την παραλαβή των ενσήμων ταινιών με σκοπό την παραγωγή των ετοίμων προϊόντων, με την έναρξη της ενιαίας εσωτερικής αγοράς της Ε.Ε. και σύμφωνα με τις κοινοτικές Οδηγίες, ο ειδικός φόρος κατανάλωσης καθίσταται πλέον απαιτητός με τη θέση των προϊόντων σε ανάλωση, δηλαδή σε χρόνο μεταγενέστερο της χορήγησης ενσήμων ταινιών και της παραγωγής των προϊόντων (άρθρο 4 ν. 2127/1993 και
άρθρο 56 παρ.1 ν.
2960/2001)
Περαιτέρω, από το συνδυασμό των άνω διατάξεων των άρθρων 436, 439 ΑΚ σαφώς προκύπτει ότι η απόσβεση ενοχής με ανανέωση προϋποθέτει σύμβαση, ήτοι σύμφωνο βούλησης των συμβαλλομένων και σκοπό κατάργησης της υφισταμένης ενοχής με σύσταση νέας, ο οποίος να συνάγεται σαφώς, είτε ρητώς είτε σιωπηρώς, έστω και από γεγονότα κείμενα εκτός της σύμβασης (Α.Π. 95/1971 ΝοΒ 19.585) . Η νέα ενοχή (ανανέωση) είναι δυνατόν να περιλαμβάνει είτε τα ίδια πρόσωπα είτε άλλο οφειλέτη είτε άλλο δανειστή (Α.Π. 178/71 Ε.Ε.Ν. 38 406). Προϋποθέσεις της ανανέωσης είναι:
α) η ύπαρξη παλαιάς ενοχής,
β) η δημιουργία νέας ενοχής και
γ) η πρόθεση απόσβεσης της παλαιάς ενοχής με τη δημιουργία νέας , η δε πρόθεση αυτή δεν πρέπει να τεκμαίρεται, αλλά να προκύπτει σαφώς (Α.Π. 95 και 178/71 οπ. αν. Λιτζερόπουλος Ενοχ. Δικ. έκδοση 1960, παραγρ. 274).
Ειδικότερα, όσον αφορά στη δημιουργία νέας ενοχής η δημιουργούμενη ενοχή πρέπει να είναι νέα, δηλαδή είναι απαραίτητο να περιέχει κάποιο νέο στοιχείο σε σύγκριση με την παλαιά. Αυτό μπορεί να αφορά καταρχήν στο περιεχόμενο, κυρίως στο αντικείμενο της ενοχής ή στην αιτία της ενοχής. (ΕΦ.ΠΑΤΡ. 495/2008, βλ. Γεωργιάδη Σταθόπουλου Αστικός Κώδικας, ερμηνεία υπό το άρθρο 436 επ.Α.Κ., I. Καποδίστριας στην ΕρμΑΚ ερμηνεία υπό το άρθρο 436 επ.Α.Κ).
Στην περίπτωση της ανανέωσης επέρχεται, κατ'αρχήν, απόσβεση των ασφαλειών της παλαιάς ενοχής , δεδομένου ότι αυτές είναι παρεπόμενες έννομες σχέσεις της παλαιάς ενοχής και ακολουθούν την τύχη της. Αν όμως δοθεί η συγκατάθεση του δικαιουμένου προσώπου (κυρίου του ενυποθήκου) με συμβολαιογραφικό έγγραφο κατά το άρθρο 1313 του Α.Κ., τότε σύμφωνα με το άρθρο 439 Α.Κ. οι ασφάλειες της παλαιάς ενοχής διατηρούνται υπέρ της νέας όπως ακριβώς είχαν. Έτσι, η υποθήκη διατηρείται με την ίδια υποθηκική τάξη (βλ. Γεωργιάδη Σταθόπουλου Αστικός Κώδικας, ερμηνεία υπό το άρθρο 439 Α.Κ.)
Η μεταβολή των όρων του ενυποθήκου χρέους , που επέρχεται με την ανανέωση πρέπει σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 1313 ΑΚ να καταχωριστεί στην αντίστοιχη στήλη του βιβλίου υποθηκών. Παράλειψη της σημείωσης αυτής δεν συνεπάγεται ακυρότητα της ανανέωσης ή της υποθήκης, αλλά μπορεί να δημιουργήσει υποχρέωση για αποζημίωση του τυχόν ζημιωθέντος από τη μη σημείωση στο βιβλίο υποθηκών (βλ. Γεωργιάδη Σταθόπουλου Αστικός Κώδικας, ερμηνεία όπου ανωτέρω).
Συνεπώς, στην περίπτωση του εξεταζομένου ερωτήματος τα υπάρχοντα συμβόλαια που συντάχθηκαν υπό την ισχύ των διατάξεων ν. 1439/1984 δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για τη χορήγηση από την αρμόδια αρχή πίστωσης στην καπνοβιομηχανία ΣΕΚΑΠ σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 104 του Ν.
2960/2001 και της υπ' αριθμ. Δ.1795/1107/30-12-1992 Α.Υ.Ο., γιατί -πέραν του ότι σ'αυτά ως εκπρόσωπος του Ελληνικού Δημοσίου έχει συμβληθεί ο τότε αρμόδιος Προϊστάμενος της εφορίας καπνού, αντί του σήμερα αρμοδίου Προϊσταμένου του Τελωνείου-, σήμερα έχει καταργηθεί ο φόρος κατανάλωσης καπνοβιομηχανικών προϊόντων και έχει αντικατασταθεί από τον ειδικό φόρο κατανάλωσης, κυρίως όμως έχει μεταβληθεί νομοθετικά η διαδικασία που απαιτείται για τη χορήγηση της πίστωσης, την οποία εξασφάλιζαν οι παλαιές πρώτες υποθήκες εις βάρος του ακινήτου της Σ.......... Α.Ε και
συγκεκριμένα, όπως προαναφέρθηκε, ενώ κατά την εγγραφή τους οι υποθήκες αυτές εξασφάλιζαν την πίστωση σε ένσημες ταινίες φορολογίας καπνού, σήμερα η εγγύηση αφορά την πίστωση που παρέχεται για τον ειδικό φόρο κατανάλωσης και το ΦΠΑ καπνού που αναλογούν στις φορολογούμενες από την καπνοβιομηχανία ποσότητες τσιγάρων. Θα πρέπει συνεπώς να γίνει επικαιροποίηση και προσαρμογή στις ισχύουσες σήμερα διατάξεις με τη σύνταξη νέων συμβολαιογραφικών εγγράφων, στα οποία ως εκπρόσωπος του Ελληνικού Δημοσίου θα συμβάλλεται ο σήμερα αρμόδιος Προϊστάμενος του Τελωνείου, θα αναφέρονται οι σήμερα ισχύουσες διατάξεις και η σήμερα υπάρχουσα αιτία της ενοχής, θα αναφέρεται και θα περιγράφεται ρητά ο σκοπός κατάργησης της παλαιάς ενοχής (πίστωσης) με τη σύσταση της νέας ενοχής (πίστωσης) και θα δίδεται με το ίδιο συμβολαιογραφικό έγγραφο η ρητή συγκατάθεση της καπνοβιομηχανίας (κυρίας του ενυποθήκου ακινήτου σύμφωνα με το διδόμενο ιστορικό) για τη διατήρηση, σύμφωνα με το άρθρο 439 Α.Κ., των ασφαλειών (υποθηκών) της παλαιάς ενοχής (πίστωσης) υπέρ της νέας (πίστωσης) όπως ακριβώς είχαν, δηλαδή στην ίδια υποθηκική τάξη (Πρώτη Τάξη) Τέλος, η μεταβολή των όρων του ενυποθήκου χρέους, που επέρχεται με την ανανέωση αυτή πρέπει σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 1313 ΑΚ να καταχωριστεί στην αντίστοιχη στήλη του βιβλίου υποθηκών.
IV. Κατ' ακολουθία των προεκτεθέντων, επί του τεθέντος ερωτήματος, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Τμήμα Α') γνωμοδοτεί, ομοφώνως, ότι τα υπάρχοντα συμβόλαια, που συντάχθηκαν υπό την ισχύ των διατάξεων ν. 1439/1984, χρήζουν επικαιροποίησης και προσαρμογής τους προς τις ισχύουσες σήμερα διατάξεις, και δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν, ως έχουν, για τη χορήγηση από την αρμόδια αρχή πίστωσης στην καπνοβιομηχανία Σ......... Α.Ε. σύμφωνα με τις διατάξεις του
άρθρου 104 του Ν.
2960/2001 και της υπ' αριθμ. Δ. 1795/1107/30-12-1992 Α.Υ.Ο. Συνεπώς θα πρέπει να συνταχθούν νέα συμβολαιογραφικά συμφωνητικά, στα οποία, ως εκπρόσωπος του Ελληνικού Δημοσίου θα συμβάλλεται ο αρμόδιος Προϊστάμενος του Τελωνείου, θα αναφέρονται οι σήμερα ισχύουσες διατάξεις και η σήμερα υπάρχουσα αιτία της ενοχής (πίστωσης), θα αναφέρεται και θα περιγράφεται ρητά ο σκοπός κατάργησης της παλαιάς ενοχής (πίστωσης) με τη σύσταση της νέας, και θα δίδεται με το ίδιο συμβολαιογραφικό έγγραφο η ρητή συγκατάθεση της Σ........... Α.Ε. (κυρίας του ενυποθήκου ακινήτου κατά το διδόμενο ιστορικό) για τη διατήρηση, σύμφωνα με το άρθρο 439 Α.Κ., των ασφαλειών (υποθηκών) της παλαιάς ενοχής υπέρ της νέας όπως ακριβώς είχαν, δηλαδή στην ίδια υποθηκική τάξη (Πρώτη Τάξη), η δε μεταβολή των όρων του ενυποθήκου χρέους, που επέρχεται με την ανανέωση αυτή, πρέπει σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 1313 ΑΚ να καταχωριστεί στην αντίστοιχη στήλη του βιβλίου υποθηκών.
ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ
Αθήνα 10-12-2012
Πρόεδρος του Τμήματος
Βασίλειος Σουλιώτης
Αντιπρόεδρος ΝΣΚ
Η Εισηγήτρια
Χριστίνα Διβάνη
Πάρεδρος ΝΣΚ
