ΠΟΛ.1014/17.1.1997 Φορολογία εισοδημάτων από πράξεις παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων

1. Με το άρθρο 16α του σχεδίου νόμου "κατάργηση φορολογικών απαλλαγών και άλλες διατάξεις" που έχει κατατεθεί στη Βουλή των Ελλήνων για ψήφιση, καθιερώνεται η φορολόγηση των εισοδημάτων που προκύπτουν από πράξεις παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων.

2. Ειδικότερα με την παράγραφο 1 του πιο πάνω άρθρου προστίθεται στην παράγραφο 1 του άρθρου 24 του Ν.2238/1994 περίπτωση η' σύμφωνα με την οποία, εισόδημα από κινητές αξίες αποτελούν και τα εισοδήματα που προκύπτουν από συμβάσεις ή πράξεις επί παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων, εφόσον ο δικαιούχος του
εισοδήματος αυτού είναι φυσικό πρόσωπο, κάτοικος Ελλάδος και επιτηδευματίες που δεν τηρούν βιβλία και στοιχεία Γ' κατηγορίας του Κ.Β.Σ. (όπως ατομικές επιχειρήσεις, ομόρρυθμες και ετερόρρυθμες εταιρίες κλπ.). Αντίθετα δεν αποτελούν εισόδημα από κινητές αξίες τα ανωτέρω εισοδήματα όταν δικαιούχος αυτών είναι επιτηδευματίας με βιβλία και στοιχεία τρίτης κατηγορίας του ΚΒΣ (ατομικές επιχειρήσεις, εταιρίες κ.λπ.) ή εταιρίες επενδύσεων χαρτοφυλακίου ή αμοιβαία κεφάλαια του Ν.1969/1991.
Για τους επιτηδευματίες που τηρούν βιβλία και στοιχεία τρίτης κατηγορίας του ΚΒΣ, οι αποδόσεις από συμβάσεις ή πράξεις επί παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων, θεωρούνται σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 7 του άρθρου 16α του σχεδίου νόμου "Κατάργηση φορολογικών απαλλαγών και άλλες διατάξεις" εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις. Με τις ίδιες διατάξεις ορίζεται ότι, ως παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα νοούνται τα χρηματοοικονομικά μέσα που ορίζονται στις υποπεριπτώσεις γγ' έως και ζζ' της περίπτωσης α' της παραγρ. 1
και στην παράγραφο 20 του άρθρου 2 του Ν.2396/1996 (ΦΕΚ 73Α') καθώς και αυτά που καθορίζονται με πράξεις του Διοικητού της Τράπεζας της Ελλάδος. Τα οριζόμενα από τις πιο πάνω διατάξεις του Ν.2396/1996 χρηματοοικονομικά προϊόντα είναι τα εξής:

Οι κύριες επενδυτικές υπηρεσίες από:

α. Τίτλους προθεσμιακών χρηματοπιστωτικών συμβάσεων (futures) συμπεριλαμβανομένων των ισοδύναμων τίτλων που παρέχουν δικαίωμα εκκαθάρισης τοις μετρητοίς,

β. προθεσμιακά συμβόλαια επιτοκίου (FRA),

γ. συμβάσεις ανταλλαγής (swaps) υποχρεώσεων με αντικείμενο επιτόκιο ή συνάλλαγμα ή συμβάσεις ανταλλαγής συνδεόμενες με μετοχές ή με δείκτη μετοχών (equity swaps),

δ. Δικαιώματα προαιρέσεως (options) για την αγορά ή πώληση οποιουδήποτε από τους ανωτέρω τίτλους, περιλαμβανομένων των ισοδύναμων τίτλων που παρέχουν δικαίωμα εκκαθάρισης τοις μετρητοίς. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται ιδίως δικαιώματα προαιρέσεως (options) επί συναλλάγματος και επιτοκίων. Επίσης, τα
εξωχρηματιστηριακά παράγωγα μέσα (OTC).

α. Οι συμβάσεις επί επιτοκίων και τιμών συναλλάγματος, όπως αναφέρονται στο Παράρτημα ΙΙΙ της Π.Δ./Τ.Ε. 2054/1992 (ΦΕΚ 49 Α').

β. Οι εκτός ισολογισμού συμβάσεις επί μετοχών, εφόσον όλες οι ανωτέρω συμβάσεις δεν αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε οργανωμένες αγορές που υπόκεινται στις καθημερινές απαιτήσεις περιθωρίου και

γ. οι συμβάσεις επί συναλλάγματος που έχουν αρχική διάρκεια άνω των δεκατεσσάρων (14) ημερολογιακών ημερών.
Χρόνος κτήσης των πιο πάνω εισοδημάτων από κινητές αξίες είναι, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 16α του σχεδίου νόμου, ο χρόνος κατά τον οποίο λήγει η σχετική σύμβαση ή πράξη. Κάθε ανανέωση ή παράταση της σύμβασης θεωρείται κατά ρητή διάταξη του νόμου ως νέα σύμβαση.

2. Περαιτέρω, με την παράγραφο 3 του άρθρου 16α του σχεδίου νόμου αναριθμούνται οι διατάξεις των παραγράφων 3, 4 και 5 του άρθρου 54 του Ν.2238/1994 σε 4, 5 και 6 και προστίθεται νέα παράγραφος 3. Με τις νέες διατάξεις προβλέπεται ότι στα εισοδήματα της παραγράφου της παρούσας εγκυκλίου πρέπει να γίνεται παρακράτηση φόρου με συντελεστή 15% επί του αποκτώμενου εισοδήματος που προκύπτει από συμβάσεις ή πράξεις επί παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων, στις περιπτώσεις που το κτώμενο εισόδημα θεωρείται εισόδημα από κινητές αξίες, από το πρόσωπο το οποίο καταβάλλει τα διαλαμβανόμενα εισοδήματα. Η παρακράτηση πρέπει να γίνεται κατά το χρόνο λήξης της σύμβασης ή κατά την καταβολή των πιο πάνω εισοδημάτων, εφόσον αυτή γίνεται, κατόπιν συμφωνίας, σε χρόνο προγενέστερο της λήξης της σύμβασης. Η απόδοση στο Δημόσιο του παρακρατούμενου φόρου πρέπει να γίνεται, σύμφωνα με τη παρ. 2 του άρθρου 60 του Ν.2238/1994, εφάπαξ, μέσα στο πρώτο δεκαπενθήμερο του επόμενου από την παρακράτηση του πιο πάνω φόρου. Με την παρακράτηση του πιο πάνω φόρου εξαντλείται η φορολογική υποχρέωση των δικαιούχων για τα εισοδήματα αυτά.

3. Τονίζεται ότι, σύμφωνα με την παράγραφο 13 του άρθρου 16α του σχεδίου νόμου, τα αναφερόμενα στις παραγράφους 1 και 2 της παρούσας έχουν εφαρμογή για τα εισοδήματα από πράξεις παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων, που αποκτώνται από την 8η Ιανουαρίου 1997 και μετά.
Συνεπώς για τα εισοδήματα που αποκτούν από 8 Ιανουαρίου 1997 τα φυσικά πρόσωπα και οι επιτηδευματίες που δεν τηρούν βιβλία τρίτης κατηγορίας του ΚΒΣ από πράξεις ή συμβάσεις επί παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων, ανεξάρτητα του χρόνου σύναψης αυτών, υπάρχει υποχρέωση παρακράτησης φόρου 15% κατά το χρόνο λήξης της σύμβασης ή κατά την καταβολή των εισοδημάτων αυτών, εφόσον η καταβολή γίνεται, κατόπιν συμφωνίας, σε χρόνο προγενέστερο της λήξης της σύμβασης.

4. Τέλος, τα ανωτέρω, όπως διευκρινίστηκε πιο πάνω, δεν έχουν εφαρμογή για τα εισοδήματα που αποκτούν επιτηδευματίες με βιβλία Γ' κατηγορίας του ΚΒΣ ή Εταιρίες Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου ή Αμοιβαία Κεφάλαια του Ν.1969/1991. Στις περιπτώσεις αυτές τα πιο πάνω εισοδήματα αντιμετωπίζονται διαφορετικά από το άρθρο 16α του σχεδίου νόμου. Ειδικότερα, όπως τονίστηκε πιο πάνω, για τους επιτηδευματίες με βιβλία Γ' κατηγορίας (φυσικά ή νομικά πρόσωπα - κάτοικοι Ελλάδος), οι αποδόσεις από συμβάσεις ή πράξεις επί παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων αποτελούν εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις. Στα ίδια εισοδήματα που αποκτούν οι Εταιρίες Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου και τα Αμοιβαία Κεφάλαια προβλέπεται η επιβολή φόρου με συντελεστή δύο τοις χιλίοις (2%ο).