Η ειδική εισφορά αλληλεγγύης (Ε.Ε.Α.) (Μέρος δεύτερο)

Ορέστης Σεϊμένης - Αλεξάνδρα Γεράγγελου

(Δείτε το πρώτο μέρος)

10. Ποιοι παρακρατούν την Ε.Ε.Α. και από ποιους την παρακρατούν

Διενεργείται, κατά την καταβολή, παρακράτηση από τους εργοδότες ή από τους φορείς που καταβάλλουν κύριες συντάξεις έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, δηλαδή:
• οι αμειβόμενοι με μηνιαίο μισθό, στο εισόδημα που αποκτούν από μισθωτές υπηρεσίες
• οι συνταξιούχοι από φορείς κύριας ασφάλισης,
• οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες με σχέση μίσθωσης εργασίας πάνω από ένα έτος στον ίδιο εργοδότη ή με σχέση μίσθωσης εργασίας αορίστου χρόνου,
• οι αξιωματικοί και το κατώτερο πλήρωμα του εμπορικού ναυτικού που παρέχουν υπηρεσίες σε εμπορικά πλοία
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ: Δεν γίνεται παρακράτηση στα εισοδήματα των προσώπων που είναι ολικώς τυφλοί και των προσώπων που παρουσιάζουν βαριές κινητικές αναπηρίες σε ποσοστό από 80% και άνω, επειδή απαλλάσσονται (δείτε την παρ. 4 του πρώτου μέρους)
Ν. 4172/2013 άρθρο 43Α παρ.6

11. Η αναγωγή του μισθού  σε ετήσιο εισόδημα για την παρακράτηση της Ε.Ε.Α.

Η παρακράτηση υπολογίζεται με συντελεστή μετά από προηγούμενη αναγωγή του μισθού ή της σύνταξης ή του ημερομισθίου ή της αμοιβής που ορίζεται με άλλη βάση, σε ετήσιο καθαρό εισόδημα
Ν. 4172/2013 άρθρο 43Α παρ.6
Στο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες και συντάξεις, η εισφορά παρακρατείται από τους εργοδότες ή από τους φορείς που καταβάλλουν τις συντάξεις, κατά την καταβολή, έναντι της εισφοράς που αναλογεί στο σύνολο του εισοδήματος και από όλες τις λοιπές κατηγορίες, όπως αυτή προσδιορίζεται από την πιο πάνω κλίμακα. Το ποσό που πρέπει να παρακρατηθεί μηνιαίως, υπολογίζεται με βάση τον συντελεστή που αντιστοιχεί στο εισόδημα μετά από προηγούμενη αναγωγή του σε ετήσιο. Η παρακράτηση και απόδοση της εισφοράς στο Ελληνικό Δημόσιο, ακολουθεί την διαδικασία της παρακράτησης και απόδοσης του Φόρου Μισθωτών Υπηρεσιών (ΦΜΥ). Ομοίως αναγράφεται το ποσό που παρακρατήθηκε στην βεβαίωση αποδοχών ή συντάξεων που χορηγούν στους μισθωτούς και συνταξιούχους οι εργοδότες και οι φορείς που καταβάλλουν τις συντάξεις.
ΠΟΛ.1034/2017 Άρθρο 6

12. Σε ποια εισοδήματα δεν γίνεται παρακράτηση της Ε.Ε.Α. κατά την καταβολή τους από τον εργοδότη, αλλά κατά την εκκαθάριση της ετήσιας δήλωσης φορολογίας

Μετά την ενσωμάτωση των διατάξεων του άρθρου 29 του ν.3986/2011 στις διατάξεις του άρθρου 43Α του ν.4172/2013, επί του θέματος της παρακράτησης έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στις αμοιβές για υπερωριακή εργασία, χορηγήσεις, επιδόματα καθώς και κάθε άλλου είδους, πρόσθετες αμοιβές ή εφάπαξ παροχές, που καταβάλλονται τακτικά ή έκτακτα, πέραν του μισθού, και δεν συνεντέλλονται (συνεκκαθαρίζονται) με τις τακτικές αποδοχές, εξακολουθούν, και μετά την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 43Α του ν.4172/2013 να ισχύουν τα αναφερόμενα στην εγκύκλιο ΠΟΛ.1010/25.1.2013. Συνεπώς, στις αμοιβές αυτές δεν διενεργείται παρακράτηση έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, αλλά η ειδική εισφορά αλληλεγγύης επιβάλλεται στα εισοδήματα αυτά με την υποβολή της ετήσιας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος του δικαιούχου των αμοιβών.  
ΠΟΛ.1072/31.3.2015  

13. Με ποια στοιχεία γίνεται ο υπολογισμός της εισφοράς

Ο υπολογισμός της εισφοράς γίνεται με βάση τα στοιχεία που δηλώνονται στις αρχικές και τροποποιητικές δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων και αποτυπώνεται στις πράξεις διοικητικού προσδιορισμού φόρου, ή τις πράξεις διορθωτικού προσδιορισμού φόρου. Δύναται να υπολογιστεί, κατά περίπτωση, και με βάση εκτιμώμενο ή προληπτικό προσδιορισμό φόρου, ή σε περίπτωση έκδοσης οριστικής δικαστικής απόφασης, με βάση την απόφαση αυτή, ή σε περίπτωση ενδικοφανούς προσφυγής, την απόφαση της αρμόδιας Υπηρεσίας, καθώς και με κάθε άλλο στοιχείο που έχει στη διάθεση της η φορολογική διοίκηση προκειμένου να προσδιορίσει πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα.
Στην πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου που εκδίδεται μετά την υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, εμφανίζεται διακεκριμένα το εισόδημα επιβολής εισφοράς, το ποσό που τυχόν παρακρατήθηκε και συμψηφίζεται με το συνολικά οφειλόμενο, καθώς και το ποσό που προκύπτει προς καταβολή.
Το ποσό της οφειλής βεβαιώνεται μαζί με τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων και καταβάλλεται στις δόσεις που προβλέπονται για την καταβολή του φόρου εισοδήματος.
ΠΟΛ.1034/2017 Άρθρο 6

14. Τι πρέπει να κάνει ο φορολογούμενος όταν διαπιστώσει ότι η Ε.Ε.Α. έχει υπολογισθεί λάθος στο εκκαθαριστικό του

Στις περιπτώσεις που οι υπόχρεοι φορολογούμενοι, κατά την κοινοποίηση της πράξης προσδιορισμού φόρου (εκκαθαριστικό), διαπιστώσουν λανθασμένο προσδιορισμό ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, τότε υποβάλλουν στην Δ.Ο.Υ., κατά περίπτωση, είτε αίτηση για διαγραφή μέρους ή ολόκληρου του βεβαιωθέντος ποσού, είτε τροποποιητική δήλωση. Η Δ.Ο.Υ.: είτε προβαίνει σε νέα εκκαθάριση οίκοθεν μέσω της εφαρμογής τροποποιητικών δηλώσεων, εφόσον υποβληθεί αίτηση από το φορολογούμενο (π.χ. άνεργος που δεν απαιτείται τροποποίηση στοιχείου της δήλωσης), είτε προβαίνει σε εκκαθάριση της υποβληθείσας από τον φορολογούμενο τροποποιητικής δήλωσης, εφόσον ο φορολογούμενος τροποποιήσει κωδικούς της δήλωσης του (π.χ. μεταφορά εισοδημάτων σε κωδικούς που απαλλάσσονται της εισφοράς ή δήλωση αναπηρίας κ.λπ.). Επισημαίνεται ότι δεν επιτρέπεται οι Δ.Ο.Υ. να προχωρούν σε χειρόγραφες διαδικασίες έκδοσης ΑΦΕΚ, διότι αφενός δεν γίνονται οι απαραίτητοι έλεγχοι από τη βάση δεδομένων, αφετέρου δεν είναι δυνατή η εκ των υστέρων εκκαθάριση τυχόν τροποποιητικής δήλωσης.
ΠΟΛ.1034/2017

15. Πότε γίνεται η απόδοση της παρακράτησης της Ε.Ε.Α. στην Δ.Ο.Υ.

Η Ε.Ε.Α. που παρακρατείται μαζί με τον φόρο εισοδήματος αποδίδονται σην Δ.Ο.Υ. το αργότερο μέχρι το τέλος του δεύτερου μήνα από την ημερομηνία καταβολής του υποκείμενου σε παρακράτηση.
Ν. 4172/2013 άρθρο 43Α παρ.6

16. Η Ε.Ε.Α. δεν αφαιρείται:

→ από το εισόδημα
→ από τον φόρο εισοδήματος
Ν. 4172/2013 άρθρο 43Α παρ.7

17. Η Ε.Ε.Α. δεν είναι φόρος

Η ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 43Α του ν. 4172/2013, δεν αποτελεί φόρο επί του εισοδήματος.
Γνωμοδότηση Ν.Σ.Κ.(Α' Τακτική Ολομέλεια) υπ.αρ. 130/2017

18. ΠΡΟΣΟΧΗ: Όταν η Ε.Ε.Α. υπολογίζεται στο τεκμαρτό εισόδημα χωρίς ανάλωση κεφαλαίου προηγούμενων ετών

Έτσι, σύμφωνα με την υπ. αρ. 2563/2015 απόφαση της Ολομέλειας του Σ.τ.Ε., θεμελιώνεται το δικαίωμα φορολογούμενου να αιτηθεί την επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντος ποσού εισφοράς αλληλεγγύης στις περιπτώσεις που κατά την εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης φυσικών προσώπων, το ποσό της εισφοράς αλληλεγγύης έχει υπολογιστεί πάνω στο τεκμαρτό εισόδημα χωρίς να έχει ληφθεί υπόψη η τυχόν κάλυψη του τεκμαρτού εισοδήματος αυτού  με ανάλωση κεφαλαίου προηγούμενων ετών (συμπλήρωση κ.α. 787 και 788 του εντύπου Ε1).
Σύμφωνα με την απόφαση αυτή η αίτηση ειδικά για τα φορολογικά έτη 2014 και 2015 πρέπει να υποβληθεί ως εξής:
α) έως 31.12.2017, αξιώνοντας επιστροφή της αχρεωστήτως καταβληθείσας εισφοράς για το φορολογικό έτος 2014  
β) έως 31.12.2018, αξιώνοντας επιστροφή για το φορολογικό έτος 2015.
ΓΙΑ ΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 (όπως είχε δημοσιεύσει η επιστημονική ομάδα του TAX HEAVEN τον Οκτώβριο του 2017):
«Υπενθυμίζουμε ότι, βάσει της ΠΟΛ.1087/23.6.2016, κατά την εκκαθάριση των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος φορολογικού έτους 2016 και επόμενων, το τεκμαρτό εισόδημα για την επιβολή της εισφοράς λαμβάνεται υπόψη μετά από τις μειώσεις του άρθρου 34 του Κ.Φ.Ε. και συνεπώς δεν συντρέχουν λόγοι διεκδίκησης αχρεωστήτως καταβληθείσας εισφορά αλληλεγγύης για το φορολογικό έτος αυτό (σ.σ. δείτε και παλαιότερη είδηση του κόμβου με τίτλο:  Η ειδική εισφορά αλληλεγγύης δεν θα επιβάλλεται στο τεκμαρτό εισόδημα εφόσον αυτό καλύπτεται).»
ΣτΕ 2563/2015

19. Η Ε.Ε.Α. επιβάλλεται και στα έσοδα από ενοίκια

Οι φορολογούμενοι που εκμισθώνουν ακίνητα (μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας ή όχι) θα φορολογηθούν και με την ειδική εισφορά αλληλεγγύης με τους κλιμακούμενους συντελεστές 2,2% έως 10%.
Δηλαδή όσοι εισέπραξαν εισοδήματα από ενοίκια μέσα στο 2017. Οι παραπάνω ιδιοκτήτες ακινήτων  θα καταβάλλουν φόρο για τα εισοδήματα αυτά από το πρώτο ευρώ με συντελεστή 15% ενώ για ενοίκια μεγαλύτερα από τις 12.000€ θα επιβαρυνθούν και με την ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Ακόμη και αν κάποιος δεν έχει εισπράξει τα εισοδήματα από τα ενοίκια, ο φόρος  εισοδήματος αλλά και η Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης θα πρέπει να καταβληθούν κανονικά καθώς η μόνη περίπτωση να μην πληρωθεί η Ε.Ε.Α., είναι να υπάρχει αγωγή εξώσεως, δικαστική απόφαση. κ.ά.

20. Τα εισπραττόμενα ποσά από την σύζυγο από την συμμετοχή της στα αποκτήματα του γάμου δεν επιβαρύνονται με Ε.Ε.Α.

Τα εισπραττόμενα από τη σύζυγο χρηματικά ποσά προς εξόφληση της σχετικής αξιώσεως έναντι του συζύγου για τη συμμετοχή στα αποκτήματα του γάμου εξακολουθούν και μετά την έναρξη ισχύος του ν.4172/2013 να μην θεωρούνται εισόδημα. Επομένως, αναγράφονται στον κωδ. 781 του πίνακα 6 του εντύπου Ε1 και δεν υπόκεινται σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Τα ανωτέρω ποσά δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να συγχέονται με την τυχόν καταβαλλόμενη διατροφή που λαμβάνει ο/η δικαιούχος σύμφωνα με δικαστική απόφαση ή συμβολαιογραφική πράξη, καθόσον αυτή αποτελεί με βάση την περ. β’ της παρ.2 του άρθρου 14 του ν.4172/2013 απαλλασσόμενο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες και υπόκειται σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης.    
ΔΕΑΦ 1017570 ΕΞ 2018

21. Τα εισοδήματα που αποκτούν στην Ελλάδα τα αλλοδαπά φυσικά πρόσωπα

Κατ αρχήν η  ειδική εισφορά αλληλεγγύης επιβάλλεται στα εισοδήματα που αποκτούν στην Ελλάδα οι κάτοικοι εξωτερικού. Οι φορολογικοί κάτοικοι αλλοδαπής υπάγονται στις διατάξεις του της Ε.Ε.Α. για τα εισοδήματα που αποκτούν στην Ελλάδα, τα οποία είναι και τα μόνα εισοδήματα που υποχρεούνται να δηλώσουν στην φορολογική τους δήλωση. 
ΠΟΛ.1034/2017
Όμως:
ΙΣΧΥΕΙ Η Ε.Ε.Α. ΟΤΑΝ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ  ΟΙ ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΚΡΑΤΩΝ;   
Σύμφωνα με την Γνωμοδότηση υπ' αριθμ. 13/2018 του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 43Α του ΚΦΕ (ν. 4172/2013), το οποίο προστέθηκε με το άρθρο 12 παρ. 9 του ν. 4387/2016, δεν εμπίπτει στην κατηγορία των «όμοιων με το φόρο εισοδήματος ή ουσιωδώς παρόμοιας φύσης φόρων», που περιλαμβάνονται στις ισχύουσες Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας, που έχει συνάψει η χώρα μας και, ως εκ τούτου, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής τους. (Πρέπει να διαβάζουμε με προσοχή τις ΔΣΑΔΦ)

22. Τα εισοδήματα που αποκτούν στην Αλλοδαπή φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος

Τα εισοδήματα αλλοδαπής προέλευσης, που λαμβάνουν οι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος, τα οποία σύμφωνα με τις Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας απαλλάσσονται του φόρου στην Ελλάδα και φορολογούνται μόνο στην αλλοδαπή, λαμβάνονται υπόψη για την επιβολή της εισφοράς, ως απαλλασσόμενα εισοδήματα. 
ΠΟΛ.1034/2017

23. Η Ε.Ε.Α. θα αλλάξει από την 1/1/2020;

Σύμφωνα με το άρθρο 13 του ν. 4472/2017 (ΦΕΚ Α' 74/19-05-2017), ορίζεται ότι: "1. Το πρώτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 43Α του ν. 4172/2013 (Α΄ 167) αντικαθίσταται ως εξής:
«1. Επιβάλλεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης στα εισοδήματα άνω των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ των φυσικών προσώπων ή σχολάζουσας κληρονομιάς.»
2. Η παρ. 3 του άρθρου 43 Α του ν. 4172/2013 αντικαθίσταται ως εξής:
«3. Η ειδική εισφορά αλληλεγγύης, που επιβάλλεται στο συνολικό καθαρό εισόδημα της παρ. 1 υπολογίζεται με την ακόλουθη κλίμακα:

Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης από 1/1/2020...
Εισόδηµα από (ευρώ)	Εισόδηµα έως (ευρώ)	Συντελεστής
0	30.000	0%
30.000,01	40.000	2%
40.000,01	65.000	5%
65.000,01	220.000	9%
>220.000		10%

Σύμφωνα με το άρθρο 15 του ν. 4472/2017, οι διατάξεις του άρθρου 13 τίθενται σε εφαρμογή από 1.1.2020, υπό την προϋπόθεση και στο βαθμό που, σύμφωνα με εκτίμηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και τις ελληνικές αρχές, στο πλαίσιο της τελικής αξιολόγησης του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής, δεν προκαλείται απόκλιση από τους μεσοπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους, όπως αυτοί καθορίζονται στο ως άνω Πρόγραμμα. Ο Υπουργός Οικονομικών δημοσιεύει στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ανακοίνωση, στην οποία περιέχονται τα συμπεράσματα της ανωτέρω εκτίμησης. Οι διατάξεις του άρθρου 13 εφαρμόζονται αναπροσαρμοζόμενες στον επιτρεπόμενο βαθμό. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών διαπιστώνεται η ακριβής αντιστοιχία προς το δημοσιονομικό στόχο και ρυθμίζονται οι αναγκαίες λεπτομέρειες για την εφαρμογή του άρθρου 13.

(Η παράγραφος 23 είναι από το επιτυχημένο και διευκρινιστικό σχόλιο της ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ του TAX HEAVEN στο άρθρο 43Α του  Ν. 4172/2013)